دانشگاه آزاد اسلامی
واحد علوم و تحقیقات
دانشكده علوم انسانی و اجتماعی
پایان نامه كارشناسی ارشد رشته مردم شناسی(M.A)
عنوان :
مطالعه مردم شناختی جذب جهانگرد با تکیه بر آئین های ویژه ایرانی نمونه موردی آئین نوروز در شهر شیراز
استاد راهنما :
جناب آقای دكتر محمد همایون سپهر
استاد مشاور :
جناب آقای دكتر سید محمد سید میرزایی
1391
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده پایاننامه
مردم‌شناسی یکی از شاخه‌های علمی‌انسان‌شناسی و علوم اجتماعی است. مردم‌شناسی گردشگری نیز، علمی‌است که گردشگری را از نظر مردم‌شناسی بررسی می‌کند. گردشگری انواع مختلفی دارد. از جمله گردشگری فرهنگی که برای آگاهی ازگذشته، دیدن مناطق باستان‌شناختی وتاریخی، الگوهای فرهنگی (موسیقی، رقص و جشن) و نیزآداب ورسوم، فعالیت‌های سنتی اقتصادی، سبك‌های معماری و بازدید از موزه‌ها انجام می‌شود. آیین مجموعه رفتارها و خصایص معنوی است که با چشم دیده نمیشود و آنچه از آن پدیدار می‌شود جلوههای آن است. از آیین‌ها میتوان در جذب گردشگر فرهنگی بهره جست. سرزمین ایران که تاریخ و تمدن پر باری دارد سرشار از آیین‌های سنتی و مذهبی است که در هر یک از شهرها با آداب و رسوم خاص خود برگزار می‌شوند. یکی از این آیین‌های ایرانی نوروز است که در اول سال نو از هزاران سال قبل در همه شهرهای ایران برگزار می‌شود. در این نوشتار آیین‌های نوروزی و قابلیت‌های گردشگری در شهر شیراز که یکی از شهرهای فرهنگی و تاریخی ایران است از نظر مردم‌شناسی گردشگری مورد بررسی قرار گرفت و هدف این تحقیق معرفی آیین‌های شاخص ایرانی و به عنوان مهمترین آنها، نوروز، در جایگاه صورتِ فرهنگی با تواناییِ نمادینِ معرفیِ شئون متنوع فرهنگِ ایرانی و قابلیت‌های این فرهنگ سترگِ ملی برای شناسایی شدن و به کار گرفته شدن در صنعت جهانگردی است؛ که خود به احیاء رونق و دیرپایِ آن و دیگر صورت‌های فرهنگی منجر خواهد شد و همین طور موضوعِ اشتغال زایی و توسعه ملی و همین طور به دست آوردنِ احساس عِزتِ نفسِ، غرور و هویتِ قومی‌و ملی در میان آحاد اقشار اجتماع است. قلمرو این پژوهش استان فارس بخصوص شهر شیراز با تکیه بر مراسم‌های نوروزی شهر شیراز است و دلیل این انتخاب به جهت پیشینه تاریخی شهر شیراز از زمان هخامنشیان و برگزاری جشن نوروز در تخت جمشید می باشد و دلیل دیگر آنکه این شهر به دلیل جاذبه‌های تاریخی پذیرای بیشترین گردشگر خارجی در ایران می باشد. واژگان کلیدی: مردم‌شناسی گردشگری، آیین‌های نوروزی، گردشگری فرهنگی، ایران، شیراز
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ………………………………………………………………………………………………………… 1
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….3
بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………….6
اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..8
اهمیت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..8
پرسش های پژوهش…………………………………………………………………………………………………..9
روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………9
قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..9
جامعه و حجم نمونه………………………………………………………………………………………………..10
پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………..11
مطالعات نظری……………………………………………………………………………………………………..16
پیشینه گردشگری در جهان……………………………………………………………………………………..16
پیشینه گردشگری در ایران……………………………………………………………………………………….19
تعریف و مفاهیم گردشگری……………………………………………………………………………………20
سازمان جهانی گردشگری……………………………………………………………………………………….22
مدیریت گردشگری………………………………………………………………………………………………..27
انواع گردشگری…………………………………………………………………………………………………….30
گردشگری فرهنگی……………………………………………………………………………………………….33
پیشینه گردشگری فرهنگی………………………………………………………………………………………34
تعریف گردشگر فرهنگی……………………………………………………………………………………….36
اهمیت گردشگری فرهنگی…………………………………………………………………………………….37
اهداف گردشگری فرهنگی…………………………………………………………………………………….47
آثار گردشگری فرهنگی ………………………………………………………………………………………..52
درك مردم‌شناسی گردشگری………………………………………………………………………………….54
فصـل سوم- جغرافیا، تاریخ، فرهنگ و جاذبه‌های گردشگری استان فارس و شیراز
موقعیت طبیعی و جغرافیایی شیراز………………………………………………………………………..67
موقعیت تاریخی شیراز……………………………………………………………………………………….71
وجه تسمیه شیراز……………………………………………………………………………………………….75
روز شیراز…………………………………………………………………………………………………………77
قومیت، زبان، مذهب …………………………………………………………………………………………77
پوشاک……………………………………………………………………………………………………………..78
خوراک ……………………………………………………………………………………………………………79
موسیقی ………………………………………………………………………………………………………..80
سوغات و صنایع دستی……………………………………………………………………………………81
جاذبه‌های گردشگری تاریخی، طبیعی و فرهنگی فارس……………………………………….89
فصـل چهارم- آیین نوروز و مردم شناسی نوروز در شیراز
نوروز……………………………………………………………………………………………………………97
واژه‌ی نوروز …………………………………………………………………………………………………98
پیدایش نوروز ……………………………………………………………………………………………….99
آداب و رسوم نوروزی در فارس……………………………………………………………………..102
فصـل پنجم- یافته ها و نتیجه گیری
محل انجام تحقیق…………………………………………………………………………………………134
مشكلات تحقیق……………………………………………………………………………………………138
یافته های کمی، آمارها و جداول…….. …………………………………………………………….139
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………145
فهرست منابع……………………………………………………………………………………150
پیوست…………………………………………………………………………………………..155
چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………167
چکیده
مردم‌شناسی یکی از شاخه‌های علمی‌انسان‌شناسی و علوم اجتماعی است. مردم‌شناسی گردشگری نیز، علمی‌است که گردشگری را از نظر مردم‌شناسی بررسی می‌کند. گردشگری انواع مختلفی دارد. از جمله گردشگری فرهنگی که برای آگاهی ازگذشته، دیدن مناطق باستان‌شناختی وتاریخی، الگوهای فرهنگی (موسیقی، رقص و جشن) و نیزآداب ورسوم، فعالیت‌های سنتی اقتصادی، سبك‌های معماری و بازدید از موزه‌ها انجام می‌شود. آیین مجموعه رفتارها و خصایص معنوی است که با چشم دیده نمیشود و آنچه از آن پدیدار می‌شود جلوههای آن است. از آیین‌ها میتوان در جذب گردشگر فرهنگی بهره جست. سرزمین ایران که تاریخ و تمدن پر باری دارد سرشار از آیین‌های سنتی و مذهبی است که در هر یک از شهرها با آداب و رسوم خاص خود برگزار می‌شوند. یکی از این آیین‌های ایرانی نوروز است که در اول سال نو از هزاران سال قبل در همه شهرهای ایران برگزار می‌شود. در این نوشتار آیین‌های نوروزی و قابلیت‌های گردشگری در شهر شیراز که یکی از شهرهای فرهنگی و تاریخی ایران است از نظر مردم‌شناسی گردشگری مورد بررسی قرار گرفت و هدف این تحقیق معرفی آیین‌های شاخص ایرانی و به عنوان مهمترین آنها، نوروز، در جایگاه صورتِ فرهنگی با تواناییِ نمادینِ معرفیِ شئون متنوع فرهنگِ ایرانی و قابلیت‌های این فرهنگ سترگِ ملی برای شناسایی شدن و به کار گرفته شدن در صنعت جهانگردی است؛ که خود به احیاء رونق و دیرپایِ آن و دیگر صورت‌های فرهنگی منجر خواهد شد و همین طور موضوعِ اشتغال زایی و توسعه ملی و همین طور به دست آوردنِ احساس عِزتِ نفسِ، غرور و هویتِ قومی‌و ملی در میان آحاد اقشار اجتماع است. قلمرو این پژوهش استان فارس بخصوص شهر شیراز با تکیه بر مراسم‌های نوروزی شهر شیراز است و دلیل این انتخاب به جهت پیشینه تاریخی شهر شیراز از زمان هخامنشیان و برگزاری جشن نوروز در تخت جمشید می باشد و دلیل دیگر آنکه این شهر به دلیل جاذبه‌های تاریخی پذیرای بیشترین گردشگر خارجی در ایران می باشد.
واژگان کلیدی: مردم‌شناسی گردشگری، آیین‌های نوروزی، گردشگری فرهنگی، ایران، شیراز
مقدمه:
پژوهش حاضرمطالعهای مردم‌شناختی با گرایش میان رشتهای با عنوان «مطالعه مردم‌شناختی جذب جهانگرد با تکیه بر آیین‌های ویژه ایرانی» است که در چهار فصل بر اساس بررسی نمونة موردی «آیین نوروز در شهر شیراز» تنظیم و تدوین شده است و در تمامِ مراحل پژوهش از کمک‌های علمی‌و همراهیِ استادان گرامی‌جناب دکتر محمد همایون سپهر، استاد راهنما و جناب دکتر سید محمد سید میرزایی، استاد مشاور بهره گرفته است.
از آنجا که پژوهشگر به واسطﮥ انتقالِ موقت به مدت دو سال در شهر شیراز ساکن بود پژوهشگر در بخش میدانی تحقیق خود از روش مشاهده با مشارکت مستقیم و فعالانه در جامعه مورد مطالعه بهره جسته است.
و برای تحقیق این نوع از گردآوری داده‌ها از مصاحبه مشارکت آمیز یادداشت‌نویسی و تصویر برداری به هنگام مشاهده و همینطور طراحی، اجرا و پر کردن پرسش نامه استفاده کرده است.
پژوهشگر با راهنماییِ اساتید خود در این تحقیق به سراغ حوزهای کاملاً جدید رفته است زیرا با اینکه دانش میان رشتهای مردم‌شناسی گردشگری در ایران ناشناخته نیست اما تاکنون در مطالعه‌ای میدانی جهانگردی و گردشگری از دیدگاه مردم‌شناسی مورد توجه قرار نگرفته بوده است.
هدف این تحقیق معرفی آیین‌های شاخص ایرانی و به عنوان مهمترین آنها، نوروز، در جایگاه صورتِ فرهنگی با تواناییِ نمادینِ معرفیِ شئون متنوع فرهنگِ ایرانی و قابلیت‌های این فرهنگ سترگِ ملی برای شناسایی شدن و به کار گرفته شدن در صنعت جهانگردی است؛ که خود به احیاء رونق و دیرپایِ آن و دیگر صورت‌های فرهنگی منجر خواهد شد و همین طور است موضوعِ اشتغال زایی و توسعۀ ملی و همین طور به دست آوردنِ احساس عِزتِ نفسِ، غرور و هویتِ قومی‌و ملی در میان آحاد اقشار اجتماع.
ایران سرزمینی چند قومی‌و چند فرهنگی است. فرهنگ ایرانی مجموعهای از فرهنگهای بومی و محلی اقوام ایرانی در گسترﺓ ملی این سرزمین از دیرباز تاکنون همواره با وفاق و همدلی در کنارِ هم زیسته‌اند و در این میان این مجموعه بهم پیوسته همواره در تبادل و همکاریِ نزدیک با سایر فرهنگهای بشری بوده است.
و خود یکی از مهمترین فرهنگ‌هایِ باستانی و تاریخیِ جهان است در این میان برای وحدت ملی، پیوندهای غنی سرزمینی و مشترکات فرهنگی است، اما تفاوت‌ها و تشخص‌هایِ بومی‌و محلی نیز از جنبه‌هایِ قدرت و غنایِ این فرهنگ است. ایران با تنوع اقوام یکی از غنی ترین فرهنگ‌ها را داراست.
در انجام این پژوهش ابزارها و فنون غالباً فنون مردم نگارانه بوده است و برای انجام مطالعات میدانی پژوهشگر در شهر شیراز ساکن بود و زیسته است زیرا بر این باوریم که رکن اصلی مطالعات مردم‌شناسی، مطالعات مردم نگاری و اتنوگرافیک است در عین حال امروزه پژوهش‌های مردم‌شناختی به تدریج جای خود را در مطالعات میان رشتهای کاربردی باز کردهاند و این به دو دلیل اتفاق افتاده است: یکی گسترش مراکز دانشگاهیِ ترویج و تحقیق در این رشته و دیگر گسترﺓ بکر و متنوع فرهنگی و جغرافیایی و ضرورت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگیِ امروز جامعه ایرانی.
در پژوهش حاضر هویت آیینی-قومی‌و شهری تاریخی-فرهنگی به یک موضوع پژوهشی تبدیل شده که می‌تواند راهگشای شکوفایی اقتصادی صنعت جهانگردی و جلوگیری از آسیب‌ها و مضراتِ این صنعت از قبیل آسیب‌ها و دست درازی‌ها در طبیعت، فرهنگ و بطور کلی تقابل با اصولِ توسعه پایدار باشد.
در این تحقیق با طرح این صورت‌هایِ فرهنگیِ مردمی‌بر آیین و آداب و رسوم تاکید شده است.
زیرا در میان صورت‌هایِ فرهنگ مردم، آداب و رسوم و از جمله آیین‌ها و جشن‌ها مهمترین و زنده ترین بخش ِ فرهنگ جوامع انسانی است که چون در پاسخ جامعه به طبیعت، محیط و تاریخ ابداع و ادامه یافته است خود، همواره خودش را احیاء کرد، و احساس تداوم و هویتِ را در اجتماعات انسانی به وجود می‌آورد و نوآوری‌هایِ انسانی را نیز ارتقا می‌بخشد و باعث احترام متقابل میان جوامع می‌شود، احترامی‌که خواسته پاک ترین و زیباترین قلوبِ انسانی است و از مهمترین لوازم توسعه پایدار.
در واقع با این نگاه این تفاوت‌ها و تشخص‌های فرهنگی است که ارزشمند و قابل تامل است و برای نزدیکی انسان‌ها به یکدیگر لازم نیست که همه همشکل باشند، یک شکل لباس بپوشند و به یک گونه غذا بخورند و اوقات فراغت شان را یک شکل بگذرانند.
با این همه آیین‌ها چون پیچیده نیستند به راحتی ازیاد مردم نمی‌روند و در همان دیدار نخست نیز بر دیدار کننده تاثیر می‌گذارند. آیین‌ها در عین حال چون موجد باورهای اسطوره‌ای هستند و اسطوره‌ها نیز مشابهت‌ها و نزدیکی‌ها یشان بسیار است، می‌توانند هیجان انگیز و برانگیزاننده باشند. انسانِ با آیین است که بار زمان را تاب می‌آورد.
آیین به مکانی که در آن اجرا می‌شودف زیباییِ اساطیری می‌بخشد. نوروز آیینی مرتبط با زمان است. این ارتباط اما ارتباطی خطی و یک سویه نیست. آیین به زمان حجم می‌دهد و آن را از خطی بودن و گذشته شدن نجات می‌بخشد و در عین حال توالی زمان و گذر فصل‌هاست که آیینی چون نوروز را باعث می‌شود و به آن هویت می‌دهد.
آیین، امروزه تنها مرهم بر دردهایِ ناشی از زمان و رنج‌های روحِ زخم خورد. از زمانِ آدمی‌است که هر کس، همه چیز و باز همه چیز را در معرض پیری و فرسودگی می‌بیند.
انسان چون خود همواره با مقوله زمان درگیر است و در چنبره ان گرفتار دوست دارد که نوع برخورد، آداب، آیین‌ها ارتباط دیگری را با زمان ببیند و از آن بهره برد، این یکی از دلایلِ گردشگری مبتنی بر آیین‌های ویژه است.
در این نوشتار، میزان جذب جهانگرد با تکیه برآیین نوروز در شیراز از نظر علم مردم‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی است و روش گردآوری اطلاعات به صورت میدانی، مشارکتی و کتابخانه‌ای هست. روش گردآوری اطلاعات میدانی این پژوهش نتیجه سال‌ها مطالعه، مسافرت، مصاحبه، عکسبرداری و حضور و زندگی در شهر شیراز است
- بیان مسئله
كشور ایران سرزمینی است با تاریخی كهن و سرشار از تنوع قومی و آكنده از فرهنگ های گوناگون و به هم پیوسته است. جلوه های تمدنی، تاریخی، دینی و فرهنگی موجود در ایران، آن را به منطقه ای در جهان مبدل ساخته؛ كه از نظر ویژگی های فولكوریك و آیینی منحصر به فرد و شاخص است و این الگوهای خاص فرهنگی كه شامل آداب و رسوم، لباس، جشن ها، شیوه های زندگی، اعتقادات مذهبی و.. برای گردشگران بسیار جالب اند. جشن ها و آئین های ملی مانند نوروز، چهارشنبه سوری، شب یلدا، گلاب گیران، جشن انار، زعفران، سوگواریها و برخی جشن های باستانی با تاریخ و گذشته ملت ایران پیوستگی یافته اند و در اثر گذشت زمان و نقش های ماندگار به آئین های پایدار ملی تبدیل شده اند.مراسم و آئین های هر قومی آئینه ای است از چگونگی اعتقادات، فرهنگ، تاریخ، اسطوره و آداب عمومی كه ملت ها و اقوام با پرورش و تكامل آن ها ضمن حفظ هویت و توسعه فرهنگی به انتقال تجارب خود به نسل های بعدی و به دیگر ملت ها و اقوام مبادرت می ورزند و راز بقای خود را دوام و قوام می بخشند.امروزه شناخت جزئیات مربوط به انواع مراسم و آئین ها، از طریق روش شناسی و بررسی های علمی دانش مردم شناسی دامنه وسیع تری یافته است.
تعداد صفحه : 167
قیمت : 14700تومان
