دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد MA
گرایش روانشناسی ورزشی
عنوان
تاثیرهشت هفته تمرینات یوگا بر تابآوری و امید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبود یافته
تابستان 93
(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
فصل اول: طرح پژوهش
| 1-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… | 2 |
| 1-2 بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………….. | 4 |
| 1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش …………………………………………………………………………………… | 10 |
| 1-4 اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………… | 11 |
| 1-4-1 هدف کلی ………………………………………………………………………………………………….. | 11 |
| 1-4-2 اهداف اختصاصی ……………………………………………………………………………………….. | 11 |
| 1-5 فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………… | 12 |
| 1-5-1 فرضیۀ کلی ………………………………………………………………………………………………… | 12 |
| 1-5-2 فرضیه های اختصاصی …………………………………………………………………………………. | 12 |
| 1-6 پیشفرضهای پژوهش ……………………………………………………………………………………….. | 12 |
| 1-7 قلمرو پژوهش …………………………………………………………………………………………………….. | 12 |
| 1-8 تعاریف نظری و عملیاتی واژه ها ………………………………………………………………………… | 13 |
| 1-8-1 تابآوری …………………………………………………………………………………………………. | 13 |
| 1-8-2 امید به زندگی ………………………………………………………………………………………… | 13 |
| 1-8-3 تمرینات یوگا ………………………………………………………………………………………… . | 14 |
| 1-8-4 بیماران سرطانی بهبود یافته ………………………………………………………………….. | 14 |
| فصل دوم : مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش | |
| 2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………… | 16 |
| 2-2 مبانی نظری پژوهش …………………………………………………………………………………………… | 16 |
| 2-2-1 سرطان ……………………………………………………………………………………………………… | 16 |
| 2-2-1-1 سرطان چیست؟ ………………………………………………………………………………… | 16 |
| 2-2-1-2 گسترش سرطان ………………………………………………………………………………… | 17 |
| 2-2-1-3 عوامل خطر …………………………………………………………………………………………. | 18 |
| 2-2-1-4 علائم هشدار دهندۀ سرطان…………………………………………………………………. | 18 |
| 2-2-1-5 انواع سرطان………………………………………………………………………………………….. | 19 |
| 2-2-1-6 روشهای درمان سرطان………………………………………………………………………. | 20 |
| 2-2-1-7 عوارض شیمی درمانی………………………………………………………………………….. | 21 |
| 2-2-1-8 راه های پیشگیری از سرطان…………………………………………………………………. | 22 |
| 2-2-1-9 پیگیریهای پس از درمان…………………………………………………………………… | 22 |
| 2-2-1-10 پاسخ روانشناختی به سرطان…………………………………………………………….. | 23 |
| 2-2-2 امید به زندگی …………………………………………………………………………………………… | 24 |
| 2-2-2-1 معنا و مفهوم امید ……………………………………………………………………………… | 25 |
| 2-2-2-2 نگرش به امید به عنوان یک سازۀ روانشناختی ………………………………….. | 26 |
| 2-2-2-3 امید و خوشبینی ……………………………………………………………………………… | 29 |
| 2-2-2-4 تفاوت امید با توقعات ……………………………………………………………………….. | 30 |
| 2-2-2-5 تفاوت امید با امیال ……………………………………………………………………………. | 30 |
| 2-2-2-6 تفاوت امید با آرزو ………………………………………………………………………………. | 31 |
| 2-2-3 تابآوری ……………………………………………………………………………………………………. | 32 |
| 2-2-3-1 نشانه های تابآوری ………………………………………………………………………….. | 33 |
| 2-2-3-2 ویژگی افراد تابآور ……………………………………………………………………………. | 34 |
| 2-2-3-3 عوامل تابآوری ………………………………………………………………………………….. | 35 |
| الف) توانایی ها و ویژگیهای فردی …………………………………………………………… | 35 |
| ب) عوامل محافظت کنندۀ محیطی……………………………………………………………. | 36 |
| ج) دانش لازم برای عمل ………………………………………………………………………….. | 36 |
| د) تمرکز بر رشد انسان ……………………………………………………………………………. | 36 |
| 2-2-3-4 تابآوری به عنوان یک فرایند پویا ……………………………………………………. | 37 |
| 2-2-3-5 نظریه هایتابآوری ……………………………………………………. ……………………… | 38 |
| 2-2-3-6 تابآوری به عنوان یک سازه ……………………………………………………………… | 39 |
| 2-2-4 یوگا ……………………………………………………………………………………………………………. | 40 |
| 2-2-4-1 تاریخچۀ یوگا ……………………………………………………………………………………… | 40 |
| 2-2-4-2 مفهوم و ماهیت یوگا ………………………………………………………………………… | 41 |
| 2-2-4-3 تقسیم بندی یوگا ………………………………………………………………………………. | 44 |
| 2-2-4-4 مراحل هشتگانۀ یوگا ……………………………………………………………………….. | 45 |
| 2-2-4-5 هاتا یوگا و تمرینات متداول آن ………………………………………………………….. | 46 |
| 2-2-4-6 آسانا( تمرین بدن) ………………………………………………………………………………. | 47 |
| 2-2-4-7 پرانایاما (تمرین تنفس) ……………………………………………………………………… | 48 |
| 2-2-4-8 محل انجام و چگونگی اجرای تمرینات یوگا………………………………………… | 49 |
| 2-2-4-9 مزایای فیزیولوژیکی یوگا ……………………………………………………………………. | 49 |
| 2-2-4-10 مزایای روانی یوگا ……………………………………………………………………………. | 50 |
| 2-2-4-11 اثرات زیستی یوگا ……………………………………………………………………………. | 51 |
| 2-2-4-12 تغذیه در یوگا ………………………………………………………………………………….. | 51 |
| 2-2-4-13 دانشگاه بین المللی یوگا …………………………………………………………………… | 52 |
| 2-2-4-14 تفاوت یوگا با ورزشهای دیگر ………………………………………………………… | 52 |
| 2- 3 مروری بر پژوهشهای انجام شده ……………………………………………………………………… | 53 |
| 2-3-1 پژوهشهای انجام شده در زمینه یوگا در ایران …………………………………….. | 53 |
| 2-3-2 پژوهشهای انجام شده در زمینه یوگا در خارج از ایران.. ………………………. | 56 |
| 2-4 جمع بندی ………………………………………………………………………………………………………….. | 61 |
| فصل سوم: روش شناسی پژوهش | |
| 3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………. | 64 |
| 3-2 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………. | 64 |
| 3-3 جامعه آماری پژوهش ……………………………………………………………………………………….. | 64 |
| 3-4 نمونه آماری و روش نمونه گیری ……………………………………………………………………….. | 65 |
| 3-5 متغییر های پژوهش ……………………………………………………………………………………….. | 65 |
| 3-6 ابزار گردآوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………….. | 65 |
| 3-5-1 مقیاس تابآوری کانر و دیویدسون(2003) ……………………………………………… | 65 |
| 3-5-2 مقیاس امید اسنایدر(1991) …………………………………………………………………….. | 66 |
| 3-6 چگونگی جمع آوری داده های پژوهش ……………………………………………………………….. | 67 |
| 3-7 روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش …………………………………………………………….. | 67 |
| فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش | |
| 4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………….. | 69 |
| 4-2 نتایج توصیفی ……………………………………………………………………………………………………… | 69 |
| 4-2-1 مقطع تحصیلی ………………………………………………………………………………………….. | 69 |
| 4-2-2 سن آزمودنیها ……………………………………………………………………………………………. | 70 |
| 4-2-3 نوع سرطان ……………………………………………………………………………………………….. | 70 |
| 4-2-4 سابقۀ بیماری سرطان در خانواده …………………………………………………………….. | 71 |
| 4-3 نتایج استنباطی …………………………………………………………………………………………………. | 71 |
| 4-3-1 بررسی فرضیه اول ……………………………………………………………………………………… | 71 |
| 4-3-2 بررسی فرضیه دوم …………………………………………………………………………………… | 72 |
| 4-3-4 بررسی فرضیه سوم …………………………………………………………………………………… | 74 |
| 4-3-4 بررسی فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………….. | 76 |
| فصل پنجم: خلاصه، بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات | |
| 5-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………….. | 80 |
| 5-2 خلاصه پژوهش …………………………………………………………………………………………………… | 80 |
| 5-3 نتایج پژوهش …………………………………………………………………………………………………….. | 81 |
| 5-4 بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………. | 82 |
| 5-4-1تأثیر یوگا بر تابآوری……………………………………………………………………………… | 82 |
| 5-4-2تأثیر یوگا بر امید به زندگی ……………………………………………………………………. | 83 |
| · مکانیزم اثر ………………………………………………………………………………………… | 86 |
| 5-5 محدودیتهای پژوهش ………………………………………………………………………………………. | 88 |
| 5-6 پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………… | 88 |
| 5-6-1 پیشنهادهای برخاسته از پژوهش ……… …………………………………………………….. | 88 |
| 5-6-2 پیشنهاد برای پژوهشهای بعدی …………………………………………………………….. | 89 |
| منابع……………………………………………………………………………………………………………………………….. | 90 |
فهرست جداول
| عنوان | صفحه |
| جدول 4-1 توزیع فراوانی و درصد آزمودنیها به تفکیک مقطع تحصیلی ……………………………………………. | 69 |
| جدول 4-2 توزیع فراوانی و درصد آزمودنیها به تفکیک سن …………………………………………………………….. | 70 |
| جدول4-3 توزیع فراوانی و درصد آزمودنیها به تفکیک نوع سرطان ………………………………………………….. | 70 |
| جدول 4-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنیها بر اساس سابقه سرطان در خانواده ………………………………. | 71 |
| جدول 4-5 میانگین نمرات تاباوری دو گروه کنترل و آزمایش قبل و بعد از مداخله ……………………….. | 72 |
| جدول 4-6 میانگین نمرات امید به زندگی دو گروه کنترل و آزمایش قبل و پس از مداخله …………… | 74 |
| جدول 4-7 میانگین نمرات تفکر عامل در دو گروه قبل و بعد از مداخله ………………………………………….. | 75 |
| جدول 4-8 میانگین نمرات راهبرد در دو گروه قبل و بعد از مداخله ………………………………………………… | 77 |
فهرست نمودار
| عنوان | صفحه |
| نمودار 2-1 یوگا در یک نگاه …………………………………………………………………………………………………………… | 35 |
| نمودار 4-1 تأثیر نوع مداخله بر تابآوری…………………………………………………………………………………………. | 61 |
| نمودار 4-2 تأثیر نوع مداخله بر امید به زندگی………………………………………………………………………………… | 63 |
| نمودار 4-3 تأثیر نوع مداخله بر تفکر عامل………………………………………………………………………………………. | 64 |
| نمودار 4-4 تأثیر نوع مداخله بر راهبرد…………………………………………………………………………………………….. | 66 |
| نمودار 4-5 اثر تعاملی مداخله و تحصیلات بر نمرات پسآزمون تابآوری……………………………………… | 68 |
| نمودار 4-6 اثر تعاملی مداخله و سن بر نمرات پسآزمون تابآوری……………………………………………….. | 69 |
| نمودار 4-7 اثر تعاملی مداخله و نوع سرطان بر نمرات پسآزمون تابآوری…………………………………… | 70 |
| نمودار 4-8 اثر تعاملی مداخله و تحصیلات بر نمرات پسآزمون امید به زندگی…………………………….. | 71 |
| نمودار 4-9 اثر تعاملی مداخله و سن بر نمرات پسآزمون امید به زندگی………………………………………. | 73 |
| نمودار 4-10 اثر تعاملی مداخله و نوع سرطان بر نمرات پسآزمون امید به زندگی………………………… | 74 |
فصل اول
طرح پژوهش
1-1 مقدمه:
سرطان[1]یکی از بیماریهای شایع مزمن[2] و غیر واگیر[3] است. تمام اشکال سرطان 9 درصد از مرگ و میرها را در سراسر جهان تشکیل می دهند. سرطان در کشورهای پیشرفتۀ جهان، پس از بیماریهای قلبی- عروقی، دومین علت و در کشورهای درحال توسعه، چهارمین علت مرگ به شمار میآید.سرطان در ایران سومین عامل مرگ و میر میباشد(شجاعی تهرانی،1382). جراحی، اشعهدرمانی و شیمی درمانی، روشهای درمانی سرطان هستند که میتوانند موجب تغییراتی در شکل وظاهر بدن شوند. معالجه، مدت زیادی به طول میانجامد و عوارض جانبی آن می تواند به صورت تهوع، ریزش مو، خستگی، دردهای عضلانی، سوختگیهای پوستی، تغییرات وزن و مشکلات روحی و روانی بروز کند و توانایی لذت بردن از جنبه های مختلف زندگی را از بیمار سلب کند. بستری شدنهای متعدد به منظور درمان می تواند مانع از ادامۀ یک زندگی طبیعی شود(کونر،2001). شایعترین سرطانهای مشترک در خانمها، سرطان پستان و بعد از آن سرطانهای کولورکتال[4]، ریه و رحم میباشد. بیشتر این سرطانهای نهفته در نقاط مختلف بدن اگر به موقع تشخیص داده شوند، به خوبی به درمان جواب می دهند(خوشنویس،1386).
اولین هدف درمان سرطان، ریشهکنی بیماری است. در صورتیکه این هدف اولیه را نتوان تأمین نمود، هدف بعدی تسکین علائم وحفظ کیفیت زندگی در مدت باقیمانده از طول عمر بیمار است(ریچاردسون و همکاران،2007).با بهره گرفتن از روشهای فعلی درمان، یک سوم از بیماران با معیارهای موضعی(جراحی- رادیوتراپی) بهبود مییابند، این معیارها در صورتیکه تومور در زمان درمان، متاستاز پیدا نکرده باشد کاملا مؤثر خواهد بود، اما در مابقی موارد شیمیدرمانی جهت معالجۀ مؤثر سرطان لازم خواهد بود(اسمیلتز و همکاران،2008).با وجود اینکه شیمیدرمانی یک روش درمان مهم در بیماران سرطانی است ولی عوارض جانبی آن بر روی سطح عملکرد جسمانی، روانی و اجتماعی بیمار و عدم پذیرش وی جهت تکمیل دورۀ درمان تأثیر می گذارد(کیم و کیم،2005).مطالعات نشان داده است که واکنشهای روانی به سرطان به عوامل متعددی از جمله خود بیماری(مرحله بیماری، محل و اندازۀ تومور)، وضعیت بیمار(وضعیت اجتماعی و فرهنگی، نوع نگرش به بیماری،سیستمهای حمایتی، ویژگیهای شخصیتی، مکانیسمهای تطابقی و بیماریهای جسمی و روحی زمینهای) بستگی دارد(چاینتامانی و همکاران،2011). بسیاری از زنان پس از اطلاع از ابتلاء به سرطان دچار عوارض روحی مانند افسردگی،یأس و ناامیدی،فرسودگی و اضطراب میشوند و انجام درمانهای سخت همچون جراحی،رادیوتراپی و شیمیدرمانی که هر یک با عوارض خاص خود همراه است،این عوارض روحی را تشدید می کند(ملکیان وهمکاران،1386).بیماران مبتلا به سرطان کیفیت زندگی فیزیکی و روانی ضعیف و استرسهای زندگی شدیدی دارند.این بیماران با مشکلات روانی بسیاری روبرو هستند.اضطراب، افسردگی و یأس و ناامیدی شایعترین مشکل روانی در این بیماران است.ترس و اضطراب ناشی از تشخیص سرطان، روشهای درمانی تهاجمی،مشکلات ثانویۀ جسمانی و جنسی و عوارض شیمیدرمانی رایجترین مسائلی هستند که سبب ایجاد این علائم میشوند(رائو و همکاران،2004).شواهد حاکی از آن است که استفاده از روشهای غیر دارویی مانند روشهای آرامسازی،موسیقیدرمانی، لمسدرمانی، طب سوزنی و یوگا در مبتلایان به سرطان سبب بهبود خلق،سازگاری و کاهش علائم استرس زا و افزایش امید به زندگی می شود. این روشها موجب استقلال بیمار شده و می تواند توسط خود بیماران و با ابزار ساده انجام گیرد. بهعلاوه پذیرش آسان و همکاری خوب از طرف همۀ بیماران را به همراه دارد. همچنین عوارض و پیامدهای منفی و نامطلوب مداخلات دارویی را نیز به همراه ندارند(رنگاوندرا و همکاران،2007؛ بارنس و همکاران،2004).در پژوهشی که توسط شارما وهمکاران(2012)انجام شده،نتایج نشان میدهد که میزان اضطراب در بیماران مبتلا به سرطان بیشتر بوده و همچنین از سطح کیفیت زندگی پایینی برخوردارند.آنها در این تحقیق نشان دادند که برنامه های افزایش تابآوری موجب افزایش تابآوری و کاهش استرس و اضطراب در این بیماران شده است.
بنابراین با توجه به مطالب بیان شده، در این پژوهش سعی برآن است تا تأثیر تمرینات یوگا بر کاهش مشکلات روانشناختی بیماران سرطانی بهبود یافته از جمله افزایش امید به زندگی و افزایش تابآوری سنجیده شود. با امید به اینکه این پژوهش زمینه پژوهشهای گسترده تر بعدی در این حیطه باشد و سرآغاز راهی جهت ایجاد سلامت روانی و جسمانی بیماران بهخصوص بیماران سرطانی قرار گیرد.
1-2 بیان مسئله:
فعالیت ورزشی منظم نهتنها در پیشگیری از انواع سرطانها مؤثر میباشد بلکه دردرمان آن نیز بسیار مفید است.در این میان میتوان به نقش مؤثر یوگا اشاره نمود. اگرچه این ورزش بهعنوان یک فلسفه روحانی در طول تاریخ مطرح بوده است، اما بهعنوان درمان و مداخلات بالینی نیز به کار گرفته شده و در سه دهۀ اخیر استفاده از آن افزایش روزافزونی داشته است.امروزه یوگا از مراکز تندرستی و تناسب اندام به مراکز سرطان نیز راه یافته است. بر اساس اطلاعات گزارش شده از دانشگاه استنفورد،حدود 25 درصد از مراکز بزرگ سرطان در ایالات متحده، کلاسهای یوگا برگزار می کنند. تمرینهای یوگا با افزایش توان سازگاری دستگاههای روانی، عصبی، ایمنی، شناختی و تعدیل سیستم عصبی خودکار و افزایش پایداری جسمی و مقاومت بدن وهمچنین تعدیل سیستم ایمنی می تواند بر احساس سلامت عمومی بدن تأثیرگذار باشد(دیوتا،1998).
بسیاری از محققان بین تابآوری و مشکلات روانشناختی رابطهای معنادار و منفی را گزارش کرده اند و چنین بیان میدارند که این سازه می تواند بهعنوان عامل میانجی بین سلامت روانی و بسیاری دیگر از متغیرها قرار گیرد و با ارتقای تابآوری فرد می تواند در برابر عوامل استرس زا، اضطرابآور و همچنین عواملی که سبب به وجود آمدن بسیاری از مشکلات روانشناختی آنها می شود از خود مقاومت نشان داده و بر آنها غلبه نمایند (آگایبی،2005).سلامت روانی افرادی که تحت تأثیر استرس، اضطراب و افسردگی قرار می گیرند به خطر می افتد. بنابراین تابآوری با تعدیل و کمرنگترکردن این عوامل سلامت روانی افراد را تضمین می کند (رابینسون،1983).
تابآوری عبارت است از توانایی یا قدرت بازگشت به حالت یا موقعیت اولیه، بعد از خمیده شدن، فشرده یا کشیده شدن، اما در اصطلاح روانشناختی، توانایی بهبود سریع بعد از بیماری، افسردگی و ناخوشی است (پاترسون و بلوم ، 1966).در اصطلاح زبانشناسی واژۀ تابآوری به توانایی یک شیء برای بازیابی شکل و ساختار اصلی خود – پس از آنکه تحت تأثیر نیروهای خارجی تغییر شکل یافته باشد – اشاره می کند. بنابراین، اصطلاح تابآوری ممکن است به پدیده های رفتاری در مهندسی، فیزیولوژی، محیط زیست و رفتار آدمی در دامنه وسیعی از موقعیتها اطلاق شود (آگایبی، 2005). در زمینه رفتار انسانی، تابآوری اغلب به عنوان یک ویژگی مرتبط با منش، شخصیت و توانایی مقابله در نظر گرفته می شود. فعالیتهای عالمانه و اولیه افرادی چون گارمزی، راتر و ورنر، موجب پیشبرد مطالعه در حوزه تابآوری شد (گارمزی ، 1991. ورنر و اسمیت 1992).
تابآوری یعنی اینکه افراد چگونه میتوانند مشکلات زندگی خود را درعین داشتن استرس و فشار با موفقیت سپری کنند. این سازه بر اساس رویکرد مبتنی بر نقاط قوت بنا نهاده شده و حاکی از قابلیت افراد در کنار آمدن با مشکلات و خطرات میباشد(گیترمن و جرمین، 2008). افراد با تابآوری بالا میپذیرند که موانع بخشی از زندگی هر انسان است، دارای منبع کنترل درونی هستند، از مهارت های حلّ مسئله برخوردارند و از راهبرهای مقابلهای مطلوب استفاده می کنند که به آنها کمک می کند تا با شرایط اضطرابزا به طور مؤثر مقابله کنند(تاگر و فردریکسون،2007). به عبارت دیگر افراد تابآور توانایی برگشتن و بهبود یافتن، خوشبینی و مهارت های فکری انعطافپذیر، جستجو کردن مشکلات به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد، توانایی پشتکار و استقامت داشتن، عزت نفس سالم، توانایی تعیین اهداف قابل دسترس، آشکار و واقعی، داشتن شبکه حمایتی سالم، توانایی رشد قابلیت های عاطفی و فرا طبیعی، توانایی استقلال رأی، حس شوخ طبعی، توانایی درگیری و ارتباط معنادار با افراد، توانایی رفتار کردن با احترام با خود و دیگران، توانایی حل کردن مشکلات و مهارت های حلّ تعارض را دارند( حسینی قمی و سلیمی، 1390).کارلتون و همکاران (2006) و گاتجار (2007) با اجرای برنامه تابآوری روی کودکان و نوجوانان به این نتیجه رسیده اند که بین تابآوری و سلامت روانی رابطۀ مثبت وجود دارد و آموزش مهارت ها و سبکهای تفکر تابآورانه باعث بهبود تابآوری و سلامت روانی می شود .همچنین صالحی نژاد و بشارت(1389) با انجام دادن پژوهشی بر روی دانشجویان ورزشکار به این نتیجه رسیده اند که بین تابآوری و بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت معنی دار و بین تابآوری و درماندگی روانشناختی رابطه منفی معنی دار وجود دارد. علاوه بر آن در پژوهش آزادی و آزاد (1390) رابطۀ بین تابآوری و سلامت روانی مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین در پژوهشهای رحیمیان بوگر و اصغرنژاد (1387) و سامانی و همکاران (1386) نیز رابطۀ بین تابآوری و سلامت روانی تأیید شده است. همچنین در تحقیقات کاوه و همکاران (1390) و علیزاده و کاوه (1390) تأثیر برنامه های مداخلهای که بخشهایی از مهارت های تابآوری را دربر می گیرند، بهزیستی روانشناختی را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که برنامه های مداخلهای تابآوری باعث افزایش بهزیستی روانشناختی می شود.با توجه به تأکید متخصصان بر آموختنی بودن مهارت های گوناگون تابآوری (وینا 2003، استرنبرگ ،1994) میتوان با آموزش این مهارت ها به افراد، سطح سلامت روانی و هیجانی آنان را افزایش داد، از این رو احساس رضایتمندی از زندگی را در آنها بالا برد.همینطور در پژوهش هارتفیل و همکاران(2011)، به اثر مثبت یوگا در افزایش رضایت از زندگی وافزایش تابآوری در مقابل استرس در محیط کار تأکید شده است.در پژوهش دیگری که توسط جیندانی (2014) با عنوان”کاوش سلامت و تابآوری: مداخله یوگا برای آسیب های پس از استرس” با هدف بررسی تغییرات شناختی، عاطفی و رفتاری پس از شرکت در کلاسهای یوگا انجام گرفت وی نشان داد که 50شرکت کننده که در برنامه هشت هفته تمرین یوگا شرکت کرده بودند افزایش در تابآوری و عاطفه مثبت و کاهش در استرس را نشان دادند.
در بیمار مبتلا به سرطان عوامل مختلف پیرامون مانند شهرت بد بیماری و درمانهای طولانی مدت و تأثیر هریک از این عوامل بر ابعاد بدنی و روانی – اجتماعی می تواند سرانجام فرد را به سراشیبی ناامیدی و افسردگی بکشاند. بیماران مبتلا به سرطان طی بیماری به فراوانی دچار ناامیدی میشوند (نووتنی 1989).بحرانهای ناشی از سرطان سبب عدم تعادل و ناهماهنگی فکر، جسم و روح می شود. اما بیشترین حالت در این دوره برای بیمار حس یأس و ناامیدی است. در بیماران سرطانی، امید زمینه ساز تصویری بهتر از آینده، اساسی برای نگرش مثبت، پذیرش باورها و مهیا کردن زندگی معنادار است(ابراهیمی، 1387).
به عقیده اسنایدر(2000)، امید نوعی روند فکری و دارای دو جزء تفکر عامل[5] (ارادههای هدفمند) و مسیرها[6] (طرحهای هدفمند) است و هر دو بعد از طریق رفتارهای هدفمند در تشکیل و تعیین میزان امید، ضروری و موجب سازگاری و سلامت جسمی و روانی است. مسیرها جزء شناختی امید و نشان دهنده توان فرد در خلق راه های معقول برای دست یابی به اهداف است. تفکر عامل جزء انگیزشی امید و نشان دهنده برداشت شخصی در مورد توانایی برای رسیدن به اهداف گذشته، حال و آینده است (گروال و پورتر، 2007).امید در تمام ابعاد زندگی عنصری ضروری است. امید توانایی باور به داشتن احساس بهتر در آینده میباشد. امید با نیروی نافذ خود سامانه فعالیتی را تحریک می کند تا بتواند تجربه های نو کسب کرده و نیروهای تازهای را در موجود ایجاد کند. به طور کلی میتوان گفتامید تجربهای آگاهانه نیست ولی هرگاه شخصی در دشواریها و بحرانهای زندگی قرارگیرد، این امید است که پس از بحرانها، آرامش را به فرد بازمیگرداند(رابینسون 1983).
امید بخشی از بعد روانی انسان است. دید کلینگر به انسان بر تعامل میان ابعاد وجودی انسان با محیط پیرامون تأکید دارد (استفنسون 1991). در بیماری غیر قابل علاج، امید زمینه ساز تصویری بهتر از آینده، اساسی برای نگرش مثبت، پذیرش باورها و مهیا کردن زندگی معنیدار می شود و وقتی امید از این دیدگاه ارائه شود دیگر محدودیتی برای درمان بیماری وجود ندارد و در عوض تمرکز بر زندگی باقی مانده و آنچه که الان دست یافتنی است انجام می شود. امید سازهای چند بعدی است که در تحمل تهدیدات زندگی و رویارویی با مشکلات فردی، آسایش فرد را فراهم می کند. بیمار در مرحلۀ نهایی بیماری شدیداَ انعطافپذیر است و هنگامی که به انتهای زندگی نزدیک می شود به طور مکرر از امید مفاهیم تازهای میسازد. مفهوم امید توسط بسیاری از محققان شرح داده شده است و با مفاهیمی چون معنویت، کیفیت زندگی و معاد پیوند خورده است(ابراهیمی،1387).
موقعیتهای تهدید کننده زندگی، از دست دادن یا تغییرات در طول زندگی می توانند بر سطح امید تأثیر گذارند. سرطان یکی از این موقعیتهای استرس زاست که نسبت به سایر بیماریهای مزمن تأثیر بیشتری بر سطح امید دارد(نووتنی،1989). تفکر امیدوارانه و سرطان به دو طریق به هم مربوط میشوند: اول اینکه افراد امیدوار بیشتر بر مشکل متمرکز شده و در حلّ آن فعالانهتر عمل می کنند. آنها احتمال بیشتری دارد که رفتارهای غربالگری سرطان توسط خودشان را انجام دهند. بهعلاوه افرادی که امیدوارانه میاندیشند در مواجهه با تشخیص و درمان سرطان پریشانی کمتر و تطابق بیشتری از خود نشان می دهند(گارمزی،1991).در مراحل درمان نیز افراد امیدوار در تحمل درمانهای طولانی و دردناک از خود مقاومت بیشتری نشان می دهند و احتمال بیشتری دارد که درمان را پیگیری کنند. در مرحلۀ بهبود نیز افراد امیدوارتر افکار مثبتتری راجع به زندگیشان دارند و گرایش بیشتری به شناسایی جنبه های مثبت موقعیتهای تروماتیک از خود نشان می دهند. حتی اگر سرطان در مراحل پیشرفته باشد و امیدی برای بهبود وجود نداشته باشد باز هم افراد امیدوارتر میتوانند اهداف دیگری مانند صرف وقت بیشتر با خانواده و لذت بردن از فرصت باقیمانده را برای خود تنظیم کنند(اسنایدر،2000).
نتایج تحقیقات مختلف نشان داد که قدرت امید سهم مهمی در بهبودی بیماریهای مختلف جسمی و روانی و افزایش کیفیت زندگی و سلامت عمومی بیماران سرطانی دارد(ستوده اصل،1387). برخی پژوهشها نشانگر آنند که اموری همچون باورهای مثبت، احساس راحتی و قدرت حاصل از مذهب، مراقبه و یوگا و نیایش میتوانند در سلامت و احساس خوب داشتن سهیم باشند(امیدواری،1387). اساساً یوگا یک درمان نیست، اما در دو دهۀ اخیر چندین مطالعه پزشکی و علمی، نقش کاملاً مفید تمرینات یوگا در درمان برخی از بیماریها را به اثبات رسانده است. چنین به نظر میرسد یوگا به بهبود شرایط روانشناختی برای کنترل و ادارۀ استرس، کاهش اضطراب، احساس منفی و افزایش احساسات مثبت و توازن روحی کمک می کند(سینگ و همکاران،2001).
در مطالعه دان هاور و همکاران (2009) یک دوره تمرینات یوگا بر کیفیت زندگی و کاهش استرس در بیماران تأثیرگذار بوده است و همچنین مادل و همکاران (2007) به تأثیر مثبت یوگا بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان اشاره کردند.داسیلوا و همکاران (2009) و میچالس و همکاران (2008) در پژوهشی که به تأثیر یوگا در درمان اختلالات روانی و خلقی پرداختند به این نتیجه رسیدند که تمرینات یوگا تأثیرات مثبت معناداری در کاهش اختلالات روانی و خلقی و بهبود سلامت روانی افراد دارد.در پژوهشهایی که توسط ایشیزاکی و همکاران (2002)، پوافم و میشل (2006)، مانگپاسان و همکاران (2010) انجام دادند ،ارتباط مثبت معناداری را بین انجام فعالیتهای بدنی و امید به زندگی گزارش کرده اند، از طرف دیگر کریستیانا و همکاران (2007) در پژوهش خود نتوانستند ارتباط معنا داری بین فعالیت بدنی و امید به زندگی گزارش کنند. علت این ناهمخوانی ممکن است به نوع فعالیت بدنی ،تفاوت فرهنگی جوامع پژوهش و نوع جامعه مورد مطالعه آنها و همچنین مدت زمان فعالیت بدنی نمونه مورد مطالعه آنها مربوط باشد.
یوگا بهعنوان ورزشی کم هزینه، قابل اجرا برای کلیۀ سنین و با کمترین وسایل و امکانات قابل اجرا میباشد. به هر حال علیرغم محبوبیتها و تأثیرات مثبت روانی و فیزیولوژیکی،یوگا هنوز به طور گسترده به عنوان تلاشی به منظور جلوگیری و درمان اصلی بیماریهای مزمن همچون سرطان شناخته نشده است و تحقیقات نیز در این زمینه در کشورمان بسیار محدود است. لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی اثرات 8 هفته تمرینات یوگا بر تابآوری و امید به زندگی بیماران بهبود یافته سرطانی می باشد.
بنابراین در این پژوهش برآنیم که به سؤال زیر پاسخ دهیم:
آیا هشت هفته تمرینات یوگا می تواند بر تابآوری و امید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبود یافته مؤثر باشد؟
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق:
بیماران مبتلا به سرطان کیفیت زندگی فیزیکی و روانی ضعیفتر و استرسهای بیشتری دارند. این بیماران با مشکلات روانی بسیاری روبرو هستند که شامل افسردگی، اضطراب، فرسودگی، عصبانیت و از دست دادن امید میباشد(برونر وسودارث،1387).
شواهد حاکی از آن است که استفاده از روشهای غیر دارویی مانند روشهای طبّ مکمل و جایگزین در مبتلایان به سرطان سبب بهبود خلق، سازگاری و قضاوت و کاهش علائم استرس زا می شود(وادیراجا،2009).
از آنجا که پژوهشهای انجام شده در زمینه بیماران سرطانی بیشتر در حین درمان آنها بوده است، لذا به بیمارانی که مراحل درمان خود را پشت سر گذاشتهاند کمتر توجه شده است و پژوهش قابل توجهی در این زمینه انجام نشده است. گرچه این بیماران مراحل درمان خود اعم از جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی را پشت سر گذاشتهاند ولی عوارض روحی و روانی حاصل از بیماری همچون ناامیدی، اضطراب، کمطاقتی در مقابل مشکلات روزمره زندگی و بسیاری عوارض روحی دیگر با آنها باقی خواهد ماند. لذا بسیار حائز اهمیت است که به این بیماران بهبود یافته کمک شود تا بتوانند در مقابل مشکلات آتی زندگی خود، که تعداد آنها کم نخواهد بود، صبور و پرطاقت بوده و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند.
در کشور ما تحقیقات اندکی در زمینۀ فواید حرکات یوگا بر روی جنبه های مختلف روحی و جسمی بیماران بهبود یافته سرطانی انجام شده است. لذا احساس می شود که نیاز مبرم به پژوهشهای گسترده علمی از سوی متخصصان روان شناسی و تربیت بدنی در این زمینه وجود دارد. از طرفی با توجه به اهمیتی که امید به زندگی و تابآوری در زندگی بیماران سرطانی دارد، به نظر میرسد پژوهش در این زمینه برای حل مشکلات فردی و اجتماعی در زندگی این بیماران ضروری باشد.از سوی دیگر برخلاف پژوهشهای ذکر شده در بیان مسأله که ارتباط معناداری بین فعالیت ورزشی به ویژه یوگا و امید به زندگی ذکر کرده اندکریستیانا و همکاران (2007) در پژوهش خود نتوانستند ارتباط معنا داری بین فعالیت بدنی و امید به زندگی گزارش کنند. لذابا توجه به اهمیت مسائل ذکر شده،اینگونه به نظر میرسد انجام چنین تحقیقی که مشخص کنندۀ راهکارهای علمی جهت بهبود جنبه های مختلف روانی و جسمی بیماران سرطانی است کاملا ضروری میباشد. تا در صورت مشاهدۀ نتایج مثبت این روش،بتوان آن را به عنوان پیشنهاد علمی مناسبی برای متولیان امور ورزش، پرستاران و پزشکان ارائه داد که پس از مداخلات دارویی، برای اینگونه بیماران تجویز کرده ، تا بتوان کیفیت زندگی آنها را بالا برد.
1-4 اهداف پژوهش:
1-4-1 هدف کلی:
تعیین اثرهشت هفته تمرینات یوگا بر تابآوری و امید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبود یافته.
1-4-2 اهداف اختصاصی:
- تعیین اثر هشت هفته تمرینات یوگا بر تاب آوری بیماران زن سرطانی بهبودیافته .
- تعیین اثر هشت هفته تمرینات یوگا بر امید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبودیافته.
- تعیین اثر هشت هفته تمرینات یوگا برتفکرعامل(اراده برای دست یابی به هدف) بیماران زن سرطانی بهبودیافته.
- تعیین اثر هشت هفته تمرینات یوگا بر راهبرد (طرحهای هدفمند) بیماران زن سرطانی بهبودیافته.
1-5 فرضیه های پژوهش :
1-5-1 فرضیه کلی:
هشت هفته تمرینات یوگا بر تابآوری و امید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبود یافته تأثیر معنادار دارد.
1-5-2 فرضیه های اختصاصی:
- هشت هفته تمرینات یوگا برتابآوری بیماران زن سرطانی بهبودیافته تأثیر معنیدار دارد.
- هشت هفته تمرینات یوگا برامید به زندگی بیماران زن سرطانی بهبود یافته تأثیر معنیدار دارد.
- هشت هفته تمرینات یوگا بر تفکر عامل(اراده های هدفمند) بیماران زن سرطانی بهبودیافته تأثیر معنیدار دارد.
- هشت هفته تمرینات یوگا بر راهبرد (طرحهای هدفمند) بیماران زن سرطانی بهبودیافته تأثیر معنیدار دارد.
[1]-cancer
[2]-chronic
[3] -Non-Communicable
4-سرطان کولورکتال سرطانی است که روده بزرگ (کولون) یا رکتوم را درگیر می کند.کلمه کولورکتال کوچک شده کولون و رکتوم است.
[5]-Agency thinking
[6] -Pathways
تعداد صفحه :116
قیمت 70 هزار تومان
70,000 تومانافزودن به سبد خرید