دانشکده علوم و حدیث
پایان نامه كارشناسی ارشد
رشته علوم حدیث
گرایش کلام و عقاید
عنوان پایان‌نامه:
بررسی روشهای تربیتی دو پیامبر برگزیده الهی
(حضرت ابراهیم (ع) و حضرت محمد (ص))
مبتنی بر آموزه‌های توحیدی از منظر قرآن
نام استاد راهنما:
جناب آقای دکتر محمد پارچه باف دولتی
سال تحصیلی93
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
هر انسانی برای رسیدن به کمال وجودی خود نیازمند هدایت و راهنمایی مربی کاردانی است که خودش تربیت یافتة مهد ربوبی باشد تا بتواند وظیفه‌ی تربیت انسانها را بر عهده بگیرد، البته خداوند متعال هم به او امتیازاتی را عنایت فرموده است که از جمله آنها عصمت و علم غیب می‌باشد تا این هدف به طور کامل محقق گردد، ما نیز هم برای ترتیب خود و هم دیگران باید به عملکرد این بزرگواران توجه ویژه داشته باشیم و آنها را به عنوان اسوه و الگوی عملی و رفتاری خود بدانیم.
همة انبیای الهی اسوه و الگوی ما انسانها هستند و ما باید از آنها راه و رسم زندگی را بیاموزیم، در قرآن کریم دو پیامبر برگزیده الهی و حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) به عنوان اسوة حسنه معرفی شده‌اند که ما در این پایان‌نامه روشهای تربیتی‌ای که این دو پیامبر انجام دادند، تا مسئله توحید را به مردم بیاموزند مورد بررسی قرار دادیم، البته اختلاف در روش انبیا، اختلاف در اصل نیست زیرا مسئله توحید، بحث مشترک در میان همة انبیا بوده است.
کلید واژه‌ها: تربیت، توحید، روشهای تربیتی، قرآن، حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت محمد (صلی الله علیه وآله)
فهرست
الف- فصل اول: کلیات
1.1. مقدمه…………………………………… 1
1.1. مقدمه…………………………………… 1
1.2.بیان مسئله……………………………….. 2
1.3. اهداف تحقیق…………………………….. 3
1.4. اهمیت تحقیق…………………………….. 3
1.5. پرسش های تحقیق………………………….. 5
1.6. فرضیه های تحقیق…………………………. 5
1.7. پیشینه تحقیق……………………………. 6
1.8. روش تحقیق………………………………. 6
ب- فصل دوم
2.1. توحید…………………………………… 8
- اثبات وجود خدا از منظر عقل……………………………. 9
- اثبات وجود خدا از منظر نقل……………………………. 11
- آیات آفاقی…………………………………… 12
- آیات انفسی 13
- توحید اصل ومحور تمامی اعتقادات و دین…………………… 13
- وابستگی نظام تربیتی صحیح به مسئله توحید………………. 14
- توحید محوری در آموزه های تربیتی دو پیامبر اسوه قرآنی… 20
- توحید محوری در آموزه های تربیتی حضرت محمّد مصطفی(صلی الله علیه و آله)……………………………….. 20
- توحید محوری در آموزه های حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام)…… 22
- محوریت مبداء ومعاد در دعوت انبیا……………………. 23
- مراحل اعتقاد 26
- اسلام آوردن…………………………. 27
- ایمان آوردن…………………………. 28
- عدم شک و تردید در وجود خداوند و هر حقیقت دینی دیگر…… 31
- یاد خدا… 31
- یاد مداوم …………………….. 32
- یاد خدا در هنگام گناه……………………………. 33
- یاد خدا در هنگام عبادت……………………………. 33
- یاد خدا در هنگام سختی…………………………….. 34
- یاد خداهنگام به خود آمدن……………………. 35
- یاد خدا در همة احوال……………………………… 35
- آثار یاد خدا 36
ج- فصل سوم
3.1. تربیت در لغت……………………………. 44
3.3.نیاز انسان به تربیت ………………………………………………………… 46
3.1.1.2.فرستادگان الهی، حجت ظاهری. 48
برتری روش تربیتی انبیا نسبت به روشهای بشری. 56
3.4.همبستگی روش تربیتی انبیا با اصل توحید. 57
4.1.1.مبانی نظری نظام تربیتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) 63
4.1.1.1. توجه به ویژگی های ثابت انسان. 64
4.1.2. روشهای تربیت در نظام تربیتی حضرت محمّد(ص)………….. 72
4.1.2.3. برقراری ارتباط با مخاطب. 75
4.1.2.4.ایجاد فضای مناسب تربیتی. 83
4.2.روشهای تربیتی حضرت ابراهیم(ع). 86
4.2.3.1. همراهی انذار و تبشیر. 95
ح- فصل پنجم
نتیجه گیری………………………………………………………………………… 100
منابع و ماخذ ………………………………………………………………….. 101
الف- فصل اول: کلیات
- مقدمه
اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند متعال، امری است فطری؛ که خدا آن را در درون همة انسانها، حتّی فرزندان مشرکان نیز قرار داده است امّا بعد از تولّد انسان این فطرت الهی فراموش می‌شود، که خداوند با قرار دادن عقل و فرستادن اولیای خویش، نزد مردم او را نسبت به این امر آگاه می‌سازد.
خداوند متعال هدف از خلقت بشر را رسیدن به کمال معرفی نموده است که همان اعتقاد خالص نسبت به توحید و یگانگی خداوند بلند مرتبه و قبول نبوت رسولان الهی و ایمان به روز رستاخیز و قرار گرفتن در مسیر عبودیت پروردگار می‌باشد، و تا زمینة این مهم فراهم نگردد هیچ انسانی خودش در این مسیر قدم نخواهد گذاشت. او نیاز به یک مربّی‌ای دارد که خود متربّی مهد توحیدی باشد، معصوم باشد و چه بهتر که خداوند او را اسوه خطاب کرده باشد؛ آن هم برای انسانی که در هر مرحله از زندگی‌اش به دنبال الگو می‌گردد تا از او تبعیت کند .
قرآن کریم متضمن کلیّات زندگی بشر است، که به عنوان آخرین کتاب آسمانی بر پیامبرمان نازل شد.
در آیات قرآن داستان‌های بسیاری در مورد پیامبران بیان شده است، که ایشان دعوت به توحید و یکتاپرستی می‌کردند و سعی در هدایت قومشان داشتند، اما از این تعداد تنها دو نفر آنها؛ حضرت ابراهیم (علیه السلام) و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)؛ به عنوان اسوه معرفی شده‌اند.
سعی ما نیز در این رساله، بررسی روشهای تربیتی بود که این دو پیامبر گرامی پیش گرفتند تا بتوانند مسئله توحید را به مردم متذکّر شوند.
- بیان مسئله
علم کلام علمی است که دربارة اصول دین بحث می‌کند. توحید نیز یکی از ارکان اصول دین در کنار نبوّت و معاد است که متکلّمین اسلامی در کتاب های کلامی پیرامون آن به تفصیل پرداخته‌اند .
در مسیر توحید از جنبه‌های گوناگون بحث هایی شده؛ مثلاً: خدایابی یا هستی خداوند و خداشناسی که همان، شناخت خداوند متعال است. یکی از راه‌های اثبات وجود خداوند یا همان خدایابی، راه فطری است؛ یعنی احساس وجود خدا در انسان هست، همان گونه که در قرآن می‌فرماید:
)فاقم وجهک للدین حنیفاً فطرة الله التی فطرالناس علیها (
البته در آیات دیگری هم بحث توحید را فطری می‌داند مثلاً آیه 172 سوره مبارکه اعراف (در آنجا که مردم هنوز در اصلاب آبا خود بودند، آنها را بر نفس خودشان گواه گرفته و از آنها پرسش کرد: )ألَستُ بِربِّکُم(؛ آیا من پروردگار شما نیستم؟
البته اصل کلّی‌تر در قرآن، این است که در تمام موجودات تمایل به حق وجود دارد:
)أفَغَیرَ دینِ اللهِ یَبغوُن وَ لَهُ أسلَم مَن فِی السَّمَوَاتِ وَالأَرض (
شهید مرتضی مطهری در کتاب توحید خود آورده است:
«مسئله توحید، مسئله سهل و ممتنع است و اگر کسی به نحو صحیحی این مسئله را طرح کند در تصدیق آن تردید نمی‌کند. آنها که در توحید شک و تردید دارند؛ وقتی وارد بحثشان می‌شوید، می‌بینید یک چیزی را پیش خودشان فرض و تصور کرده‌اند و اسم “خدا” روی آن گذاشته اند و بعد همه شک ها و شبهه ها را روی آن مفروض خودشان بنا کرده اند.»
عقیده به توحید اصل و سرآمد همه اعتقادات است و اعتقادات نیز منشأ رفتار و زیر بنای بحث تربیت است، لذا باور توحید در تربیت انسان بسیار نقش آفرین است.
پیامبرگرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) به عنوان آخرین فرستاده خدا در زمین و حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام)؛ خودشان تربیت یافته مهد ربوبی بودند و در قرآن نیز به عنوان پیامبران اسوه از آنها یاد شده است. ایشان بهترین نظام تربیتی را برای تربیت توحیدی انسانها آورده‌اند. هرچند نظام تربیتی اسلام به صورت امروزی و به سبک جدید تنظیم نشده، ولی در باب تعلیم و تربیت، اندیشه های ناب و عمیقی در آیات و روایات وجود دارند که با استخراج و تجزیه و تحلیل آنها، می‌توان به روشهای تربیتی ویژه ای دست یافت. قرآن کریم در آیات متعدد، تعلیم و تربیت را از اهداف مهم بعثت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می‌شمارد:
«خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنها بخواند و آنها را پاک گرداند و کتاب و حکمت بیاموزد.»
اگر به قرآن و سنّت نبوی مراجعه کنیم و با دقّت در آن بیندیشیم، به این نکته اذعان خواهیم کرد که تمام تعلیمات و فعالیت های تربیتی این دو پیامبر بر مسئله توحید مبتنی بوده است; چرا که پیامبران فطرت انسانی را پرورش می دهند، مردم را به توحید دعوت می‌کردند، انسان را با اهداف آفرینش و هدف خلقت خودش آشنا می‌ساختند، با هر فرد به اندازه قدرتِ درک و فهمش سخن می‌گفتند و راه رسیدن به سعادت ابدی را برایش روشن می‌نمودند تا با اراده و اختیار خود، آن راه را برگزیند; خداوند نیز می‌فرماید:
)إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً ([1] ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد یا ناسپاس.
[1] – انسان/3
تعداد صفحه : 108
قیمت : 14700تومان
