پایان نامه بررسی تاثیر تغییرات شاخص بازار سهام و نرخها ی ارز و سود  بانکی بر رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی در  صنعت بانکداری

 متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

مرکز آموزش عالی رجاء

پایان نامه کارشناسی ارشد_مدیریت صنعتی گرایش مالی

عنوان پایان نامه :

بررسی تاثیر تغییرات شاخص بازار سهام و نرخها ی ارز و سود  بانکی بر رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی در  صنعت بانکداری

استاد مشاور:

دکتر جمال خانی جزنی

تابستان 1393

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

در این پژوهش به بررسی  تغییر شاخص سهام، ارز و سود سپرده بر رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی صنعت بانکداری خواهیم پرداخت. که با مطالعه داده های جمع آوری شده از سایت بانک مرکزی و بورس با بهره گرفتن از نرم افزارSPSS وEVIEWS که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته به این نتیجه می رسیم که نرخ سود سپرده ها روی سپرده گذاری کوتاه مدت و بلند مدت تاثیرمیگذارد،همچنین شاخص سهام بر سطح سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت موثر است اما نرخ ارز در سطوح سپرده های بانکی و همچنین سود آوری تاثیر ندارد.

فهرست

فصل اول : کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………7

1-1) بیان و مساله……………………………………………………………………………………………………….8

1-2) اهمیت، ضرورت و نتایج احتمالی تحقیق ……………………………………………………………..8

1-3) اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………10

1-4) پرسشهای اصلی و فرعی تحقیق…………………………………………………………………………11

1-5) فرضیه یا فرضیه های تحقیق ……………………………………………………………………………13

1-6) متغیرهای مستقل و وابسته ………………………………………………………………………………14

1-7) جنبه نوآوری تحقیق…………………………………………………………………………………………14

1-8) روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………14

1-9) جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………….16

1-10) روش های گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………….17

1-11) تعریف واژه ­ها و اصطلاحات تخصصی………………………………………………………………….17

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ………………………………………………………………………………19

2-1) مقدمه………………………………………………………………………………………………………………20

2-2) مبانی نظری ارتباط بازارهای مالی و رشد اقتصادی

2-2-1) بازار مالی……………………………………………………………………………………………………..21

2-2-2 ) بازارهای مالی و رشد اقتصادی…………………………………………………………………….22

2-2-3) بازار مالی در ایران………………………………………………………………………………………23

2-2-4) بازارهای مالی و رشد اقتصادی……………………………………………………………………..23

2-3) انواع بازار برای سرمایه گذاری………………………………………………………………………….26

2-4) واسطه های مالی……………………………………………………………………………………………..28

2-4-1) انواع واسطه های مالی………………………………………………………………………………….28

2-5) اوراق بهادار…………………………………………………………………………………………………….29

2-6) مبانی نظری ساختارهای مالی و رشد اقتصادی……………………………………………………29

2-6-1)  ساختار مالی بانک­پایه (بانک محور)………………………………………………………………30

2-6-2) ساختار مالی بازارپایه (بازار محور)………………………………………………………………..31

2-6-3) نظریه ارائه خدمات مالی (تنظیمات مالی)……………………………………………………..32

2-6-4) نظریه مالی و حقوقی……………………………………………………………………………………32

2-6-5) دیدگاه اقتصاددانان پیرامون ساختارهای مالی………………………………………………33

2-6-6)  بانک؛ مکمل بازار سرمایه………………………………………………………………………….. 36

2-6-7) بانک؛ رقیب بازار سرمایه……………………………………………………………………………..39

2-7) ارزیابی عملکرد بانک ها……………………………………………………………………………………41

2-8)  ساختار نظام بانکی در ایران…………………………………………………………………………….42

2-9) صنعت بانکداری خصوصی و نقش آن در تامین منابع مالی…………………………………..46

2-10)  بازار سرمایه و نقش آن در تأمین منابع مالی…………………………………………………….48

2-10-1) امتیازات کلی بازار سرمایه……………………………….//……………………………………….52

2-10-2) ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه…………………………………………………………………53

2-11) فرایند تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی‌ها……………………………………………………55

2-12) فرایند «تبدیل سررسید» تعهدات کوتاه‌مدت به وام‌های بلندمدت…………………….56

2-13) سرمایه‌گذاری مستقیم بانک‌ها در بازار سرمایه……………………………………………….56

2-13-1) صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترکِ بانک‌ها…………………………………………………57    2-13-2) ورود بانک مرکزی به بازار سرمایه………………………………………………………………….58

2-13-3) وضعیت ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه در اقتصاد ایران…………………………….60

2-13-4) خریدوفروش اوراق بهادار و پذیره‌نویسی توسط بانک‌ها در بازار سرمایه………..62

2-13-5) چالشهای بازار سرمایه در ایران………………………………………………………………….64

2-14) عوامل موثر بر قیمت سهام……………………………………………………………………………..66

2-15) کارکرد بازارهای مالی……………………………………………………………………………………..68

2-16) مطالعات انجام شده در زمینه ارتباط نظام بانکی با بازار سرمایه……………………………..73

2-17) جمع ­بندی……………………………………………………………………………………………………..86

فصل سوم : روش شناسی تحقیق………………………………………………………………………………88

3-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………………..89

3-2) مدل پیشنهادی تحقیق…………………………………………………………………………………….90

3-3) فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………92

3-4) تعریف نظری متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………..93

3-4– 1 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………….94

3-4-2 متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………96

3-5 تعریف عملی متغیرها

3-5– 1 متغیر وابسته……………………………………………………………………………………………….94

  3-6-2 متغیرهای مستقل……………………………………………………………………………………….96

3-7) تشریح مدل……………………………………………………………………………………………………97

3-8) آزمون مدل ها…………………………………………………………………………………………………99

3-9)تشریح مدل بر اساس فرضیات تحقیق………………………………………………………………101

3-10 به کارگیری و آزمون مدل ها

3-10-1 روش آماری…………………………………………………………………./……………………………105

3-10-2 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………105

3-10-3 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه…………………………………………………………106

3-11) جمع ­بندی……………………………………………………………………………………………………..106

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………..109

ضمیمه……………………………………………………………………………………………………………………142

منابع……………………………………………………………………………………………………………………..149 

1-1) بیان و مساله

بانک ها به عنوان مهم ترین رکن بازار پولی نقش بسیار مهمی را در تامین مالی شرکت ها ایفاء می کند و نقش آنها با توسعه بازار های مالی ابعاد جدیدی به خود می گیرد. مقایسه اختلاف میان عرضه و تقاضای سرمایه مالی در شبکه بانکداری خصوصی از یک سو، و همچنین،  مقایسه تفاوت میان نرخ های سود در شبکه بانکداری خصوصی و بازار سهام و ارز از سوی دیگر، می تواند وجود ناهمگونی بازارهای مالی ایران را به نمایش بگذارد. بدیهی است که این عدم همگونی، دلیل زیادی دارد که یکی از آنها پایین بودن نرخ بهره یا سود برای سپرده گذاران بانک های خصوصی است. این مساله باعث می شود که آن بخش از سپرده گذارانی که روحیه مخاطره پذیری بالایی دارند، وجوه خود را به بازار سهام و بازار ارز منتقل کنند. این عمل می تواند بانک ها را از نظر تامین مالی دچار تنگنای شدید قرار دهد. همین موضوع موقعیت بانکهای پذیرفته شده در بازار سهام را می تواند تضعیف نموده باعث کاهش ارزش سهام آنها می گردد. آنچه در این شرایط می تواند حفظ موقعییت این بانک ها و حتی رشد مثبت ارزش سهام آنها را سبب گردد عملکرد مالی آنها می باشد. به عبارت دیگر توان بالای مدیریتی و قدرت تصمیم گیری مناسب در این میدان رقابت تعیین کننده اصلی می باشد.

در تحقیق حاضر هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ تجربی مکانیزم های تاثیر تغییر شاخص سهام و ارز و سود سپرده بر رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی صنعت بانکداری را مورد مطالعه قرار می گیرد. در این راستا ما به این فهم که چگونه رفتار سپرده گذاران و عملکرد مالی صنعت بانکداری خصوصی نسبت به تغییر نرخ ارز، سهام و سود سپرده واکنش نشان می دهد، خواهیم پرداخت.

1-2) اهمیت، ضرورت و نتایج احتمالی تحقیق

بر این اساس تحقیق حاضر به دنبال آن است که وضعیت مالی بانکهای خصوصی پذیرفته شده بانکها را در چنین شرایط رقابتی بررسی نماید. چنانچه بهبود شاخص بازار سهام و افزایش نرخ ارز توام با افزایش میل مشتریان بانک ها برای سپرده گذاری در بانک های خصوصی پذیرفته شده در بورس و نیز ترقی ارزش سهام این بانک ها باشد نشان از قدرت رقابت پذیری و عملکرد مالی مطلوب این بانک ها در مواجه با حرکات بازار سهام و ارز دارد.

به لحاظ اینکه تاکنون در زمینه پژوهش حاضر در ایران مطالعه بر جسته ای صورت نگرفته است، تحقیق حاضر در محدوده زمانی سال81 تا سال 92 و در محدوده مکانی کشور ایران صورت می گیرد.

1-3) اهداف تحقیق

این مطالعه به دنبال یافتن پاسخی برای سوال های اصلی و فرعی تحقیق می باشد. در همین راستا با توجه به چهار متغیر مورد نظر یعنی شاخص سهام، نرخ ارز، نرخ سود سپرده های کوتاه مدت و نرخ سود سپرده های بلند مدت مطالعه حاضر به دنبال بررسی تاثیر تغییرات متغیرهای مذکور بر عملکرد مالی صنعت بانکداری خصوصی می باشد. لذا در مطالعه حاضر داده های مربوط به متغییرهای مورد بررسی را فراهم نموده و تاثیرات تغییر این متغیرها در هر کدام از بازارهای مربوطه را بررسی کرده ایم. تغییرات هر یک از متغیرهای مورد بررسی براساس مدل مفهومی بدین صورت اثر گذار است که تغییر نرخ سود سپرده های کوتاه مدت، حجم سپرده های کوتاه مدت و رفتار سپرده گذاران کوتاه مدت را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین تغییر نرخ سود سپرده های بلند مدت بر حجم سپرده های بلند مدت و رفتار سپرده گذاران بلند مدت اثر گذار است. همچنین تغییرات نرخ ارز و شاخص سهام از طریق تاثیر خود بر رفتار سپرده گذاران کوتاه مدت و بلند مدت، نسبت های مالی بانک های خصوصی، سیاست های تعیین نرخ سود بانکی شورای پول و اعتبار، نقدینگی واحدهای تولیدی(نقدینگی بانک های خصوصی) و سیاست تقسیم سود بانک های خصوصی را تحت تاثیر قرار می دهد. از برآیند تاثیر این مجموعه تغییرات عملکرد مالی بانک های خصوصی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در پایان پیشنهاداتی را برای بهبود عملکرد مالی صنعت بانکداری خصوصی در ایران ارائه می کنیم و به طور کلی تغییرات متغیر های مورد بررسی(تغییر شاخص سهام، تغییر نرخ سود سپرده های بلند مدت، تغییر نرخ سود سپرده های کوتاه مدت و تغییر نرخ ارز) بدین صورت بر صورتهای بانک های خصوصی اثر گذار است که حجم سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت بر تجهیز منابع بانک های خصوصی اثر می گذارد و بانک های خصوصی تخصیص منابع(تسهیلات اعطایی بانک های خصوصی) خود را بر اساس تجهیز منابع مشخص می کنند و به دنبال آن تغییرات در تخصیص منابع موجب تغییر در سود تسهیلات اعطایی بانک های خصوصی می شود. سرمایه گذاری های کوتاه مدت بانک های خصوصی و سرمایه گذاری های بلند مدت بانک های خصوصی در شرکت های وابسته نیز براساس حجم سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت بانک های مذکور تعیین می شود.که میزان و تغییرات در آن موجب تغییر در خالص سود(زیان) حاصل از سرمایه گذاری های بانک های خصوصی می گردد. همچنین حجم سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت بر سپرده های ارزی و نرخ ارز در بازار آزاد ارز اثر می گذارد که این خود اثر خود را از طریق نتیجه معاملات ارزی بانک های خصوصی بر عملکرد مالی بانک های خصوصی اثر میگذارد. این عوامل به طور عمده حقوق صاحبان سهام بانک های خصوصی و به دنبال آن عملکرد مالی بانک های خصوصی را تحت تاثیر قرار می دهد.

اهداف تحقیق بر اساس مطالعه موردی عبارتند از:

1- اطلاع از واکنش سپرده گذاران بانکها به تغییرات در بازارهای ارز و سهام: با افزایش نرخ سود بانکی سپرده گذاران سپرده های خود را از بانک ها خارج نموده و در بازارهای ارز و سهام صف می کشند.

2- اطلاع از میزان حساسیت سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت از تغییرات بازار های ارز و سهام: سپرده های کوتاه مدت نسبت به تغییرات در بازارهای ارز و سهام واکنش و حساسیت بیشتری را از خود نشان می دهند زیرا سپرده گذاران در کوتاه مدت می توانند سپرده های خود را در هر زمان از بانک ها به بازارهای ارز و سهام منتقل کنند، اما سپرده های بلند مدت نسبت به تغییرات در بازارهای ارز و سهام واکنش و حساسیت کمتری دارند.

3- اطلاع از واکنش سهام بانک های خصوصی در مواجه با تغییرات بازار ارز و شاخص کل بازار سهام: با افزایش سود آوری بانک های خصوصی ارزش سهام بانک های خصوصی افزایش پیدا می کند و در نتیجه سرمایه گذارانی که در بازار ارز سود آوری می کنند سرمایه خود را به بازار سهام و به طور خاص سهام بانک های خصوصی منتقل می کنند.

سوال فرعی:

1- واکنش نسبت های مالی بانکها به تغییر شاخص کل بازار سهام چگونه است؟

2- واکنش مدیران بانکها در سیاست تقسیم سود با توجه به تغییرات شاخص بازار ارز و سهام چگونه می باشد؟

1-5) فرضیه یا فرضیه های تحقیق

1- سپرده گذاران در بانکهای خصوصی ایران سپرده های خود را براساس شاخص بازار سهام و نرخ آزاد ارز تنظیم می کنند.

2- تغییر در شاخص سهام و نرخ آزاد ارز تاثیر برابری بر رفتار سپرده گذاران سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت بانکهای خصوصی دارد.

3- شاخص سهام بانک های خصوصی همسو با شاخص کل بازار سهام می باشد.

1-6) متغیرهای مستقل و وابسته

گروه متغیر های وابسته: حجم سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت، صورت های مالی بانک های خصوصی

گروه متغیر های مستقل: شاخص سهام، نرخ آزاد ارز، نرخ سود سپرده

متغیر مکان: بانک های خصوصی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1-7) جنبه نوآوری تحقیق :

به رغم انجام تحقیقات فراوان انجام شده پیرامون روابط بین سود بانکی و تغییرات شاخص های بازار های سهام و ارز ولی در رابطه با تاثیر تغییرات بازار سهام و ارز بر رفتار سپرده گذاران سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت و تغییر در صورت های مالی بانکهای خصوصی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خلاء قابل توجهی به چشم می خورد.

1-8) روش انجام تحقیق :

در مطالعه حاضر برای آزمون فرضیات از شیوه های آماری و اقتصاد سنجی استفاده می شود. در گام اول از آمار توصیفی برای پی بردن به ویژگی های اساسی و نحوه توزیع آماری متغیر ها استفاده می گردد تا از نرمال بودن توزیع آماری اطمینان حاصل شود. در ادامه برای بهره گیری الگوی داده های تلفیقی(پنل دیتا) آزمون های مهم مربوطه همچون آزمون مانایی داده ها مثل آزمون ریشه واحد (Unit Root Test ) انجام می گیرد. سپس به تخمین ضرایب الگوهای اصلی پرداخته می شود. آنگاه با معیار ها و آزمون های مهم اقتصاد سنجی نظیر ضریب تعیین و دوربین واتسون و نظایر آنها ضمن راست آزمایی قادر خواهیم بود به الگوی مناسب برای هریک از معادلات مربوط به فرضیات تحقیق دست یابیم.

با توجه به مطالعه مدلهای پنل دیتا و داده های موجود برای متغیرهای مورد بررسی مطالعه حاضر با بهره گرفتن از مدل ضرایب تصادفی انجام می گیرد. مدل ضرایب تصادفی یک مدل رگرسیونی، با عرض از مبدا تصادفی است که در آن سایر ضرایب ثابت هستند. ایده اساسی مدل تصادفی این است که مفهوم تصادفی بودن را بر تمام ضرایب رگرسیونی(و نه فقط به عرض از مبدا ) گسترش می دهد. در این مدل نا همگونی ممکن است در ضرایب رگرسیون(که ممکن است برای متغیرهای مورد بررسی در زمان های مختلف تغییر کند) و در ساختار جمله پسماند ظاهر شود. در این تحقیق تنها تفاوت های متغیر ها را در نظر می گیریم، تفاوت زمانی نیز سر راست است و شبیه تفاوت های فردی است، اگر چه ممکن است تا حدودی پیچیده تر باشد. متاسفانه هیچ تصریح منحصر به فردی وجود ندارد که همیشه معتبر باشد. انتخاب تصریح مناسب به نوع مساله و ماهیت داده ها بستگی دارد. همچنین باید تصریح صحیح مدل از لحاظ نظری صحیح و متناسب با داده های موجود باشد. با توجه به ماهیت ابداعی این تحقیق تصریح صحیح مدل و انجام روش های اقتصاد سنجی در طول تحقیق انجام می پذیرد.

در تحقیق حاضر ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی جامعه مورد نظر را خوب شناسایی کرده و سپس پذیره های زیربنایی رگرسیون از روش های آزمون پایایی (مانایی) داده ها به این شرح می باشد که یک فرایند تصادفی هنگامی پایا می شود که میانگین و واریانس در طول زمان ثابت باشد و مقدار کوورایانس بین دو دوره زمانی تنها به فاصله یا وقفه بین دو دوره بستگی داشته و ارتباطی به زمان واقعی محاسبه نداشته باشد . گاهی ممکن است مدلهای رگرسیونی به صورت کاذب تخمین زده شوند به این معنی که بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل رابطه ای از لحاظ تئوریک وجود نداشته باشد ولی مدل با ضریب تعیین بالایی تخمین زده شود در حالی که آماره tبیانگر عدم وجود رابطه بین دو متغیر است .چیزی که در این مورد می توان بیان کرد این است که یک عامل دیگری در این میان وجود دارد که باعث معنی دار شدن مدل می شود و آن عامل زمان می باشد .

برای بررسی پایایی (مانایی ) داده ها ، از آزمون ریشه واحد دیکی – فولر unit root test استفاده می شود.

لازم به توضیح است که این آزمون در نرم افزار ایویوز و برای داده های سری زمانی یا پنل و پول انجام می شود.

سپس آزمون خود همبستگی خطاها [1] (آزمون LM) یعنی متغیر ها به دوره قبل وابسته نباشند، آزمون وایت (آزمون تشخیص ناهمسانی واریانس)[2]که نسبت به تشخیص واریانس ناهمسانی بسیار حساس است، آزمون همبستگی داده ­ها  به این منظور است که داده ها یکدیگر را تایید کنند، آزمون همخطی بین متغیر ها؛ عامل تورم واریانس[3] (VIF) نشان دهنده میزان همبستگی متغیرهای مستقل است. سپس با توجه به فرضیه های تحقیق مدل ها را بررسی میکنیم.

[1] Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test

[2] White Heteroskedaicity Test

[3] Variance Inflation Factor

تعداد صفحه :169

قیمت 70 هزار تومان