پایان نامه ارشد گروه الهیات رشته فلسفه و کلام اسلامی: روش‌شناسی ملاصدرا در مسئله علم الهی

متن کامل پایان نامه با فرمت ورد

پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه و الهیات

دانشگاه علّامه طباطبائی

دانشکده الهیات و معارف اسلامی

روش‌شناسی ملاصدرا در مسئله علم الهی

پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی

استاد راهنما:

دکتر حوران اکبر زاده

استاد مشاور:

دکتر عبدالله نصری

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

روش فلسفی ملاصدرا مسئله‌ای است که همواره کانون توجه فلسفه پژوهان و نظریه‌پردازان فلسفه اسلامی بوده است، طرفداران ملاصدرا و حکمت متعالیه در مقابل کسانی که روش وی را التقاطی می‌دانند، قائل به آن هستند که صدرا با رهیافتی میان‌رشته‌ای و رویکردی کثرت گرایانه اقدام به استفاده منسجم از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان نموده است، با بررسی اصول روش‌شناختی اندیشه فلسفی صدرا می‌توان چهار اصل روش‌شناختی را از آثار وی استقصا نمود:

روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان؛

استفاده صدرا از سه منبع معرفتی فوق در مقام گرداوری و داوری؛

استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف؛

روش تعلیمی و تشکیکی ملاصدرا بر اساس مبنای قوم و اصالت وجود.

اما این چهار اصل دارای مخالفانی است که گاه نقدهای جدی به اصول روش‌شناختی صدرا وارد نموده‌اند، در این پایان نامه با بررسی نقدهای مزبور نهایتاً نتیجه گرفته‌ایم که این نقدها توان مواجهه جدی با روش تلفیقی صدرا را نداشته و هر یک بر اساس مبانی حکمت متعالیه قابل نقد و بررسی می‌باشند، در فصل پایانی این نوشتار نیز تلاش شده است تا روش پژوهشی صدرا در مسئله علم الهی با ابتنای بر چهار اصل مزبور به‌صورت مسئله محور، مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

کلید واژگان: روش‌شناسی، ملاصدرا، حکمت متعالیه، علم الهی به ماسوا.

فهرست

مقدمه و روش تحقیق   1

مقدمه و ضرورت تحقیق   2

سؤال اصلی   2

سؤالات فرعی   2

فرضیه‌ها 2

روش تحقیق   3

پیشینه تحقیق   3

ساختار تحقیق   3

نکاتی پیرامون پایان نامه  4

فصل اول: مبادی تصوری و تصدیقی روش‌شناسی علمی و فلسفی   5

منابع معرفتی   6

شیوه‌ مبتنی بر نقل   6

شیوه کشف و شهود  6

شیوه‌های عقلی و استنتاجی   6

شیوه‌های تجربی   7

روش‌شناسی   8

روش شناخت و منابع شناخت   9

روش‌شناسی در  علوم تجربی و علوم انسانی   9

رابطه روش با فلسفه، معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی   10

روش‌شناسی و فلسفه علم  11

کاربردهای اصطلاح «روش»  12

1- روش معرفت     12

2- نوع استدلال   13

3- سطح تحلیل    13

4- نوع نگاه به موضوع   13

5- از منظر ماهیت تحقیق    14

الف- تحقیقات تاریخی ‏ 14

ب-تحقیق توصیفی   14

پ- تحقیقات همبستگی یا همخوانی ‏ 14

ت- تحقیق علّی یا پس از وقوع ‏ 15

ث- تحقیق تجربی   15

سیر تطور تاریخی رویکردهای روش‌شناختی در تفكر فلسفه اسلامی و غربی   15

الف- روش فلسفی در تفکر اسلامی   18

ب- تطور روش‌شناختی از تفکر مسیحی تا فلسفه مدرن   23

مراحل تحقیق   35

نتیجه‌گیری فصل اول  39

فصل دوم: روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا 40

دیدگاه‌های مختلف در خصوص روش صدرالمتألهین   41

روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان  45

رابطه عرفان، قرآن و برهان   45

الف- فلسفه و روش عقلی   46

مبادی برهان   47

مبادی دیگر  48

ب- علم کلام و روش نقلی   49

پ- عرفان و روش شهودی   52

رابطه روش عقلی و نقلی   55

رابطه عقل و شهود  60

رابطه نقل و شهود  64

‏استفاده صدرا از منابع معرفتی مختلف (مقام گرداوری و یا مقام داوری) 65

استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف   68

روش تشکیکی و تعلیمی ملاصدرا 70

الف- روش تعلیمی فلسفه صدرا 71

ب- روش تشکیکی صدرا در تبیین مسائل فلسفی   71

نتیجه‌گیری فصل دوم  74

فصل سوم: نقد و بررسی آراء منتقدین روش فلسفی حکمت متعالیه  75

الف- منتقدین به اصل فلسفه و متعاقباً تخطئه مبنای فکری صدرا 77

1- مخالفین اصل فلسفه و تفکّر عقلانی   77

2- عرفا و اهل سلوک    77

ب- منتقدین آراء اصلی صدرالمتألهین و رد مبانی حکمت متعالیه  78

1- بعضی از فقها 78

2- برخی متکلمین   78

3- پیروان مشاء 79

پ- منتقدین تجربه‌گرا 79

ت- پیروان حکمت متعالیه و منتقدان به برخی آراء فرعی صدرا 80

ث- منتقدین به روش و متدلوژی اندیشه فلسفی صدرا 81

مکتب تفکیک    81

مبانی فکری منتقدین روش فلسفی صدرالمتألهین   82

الف- حجیت عقل فطری و چگونگی پیدایش معرفت     82

نقد و بررسی    84

ب- حجیت نقل    85

نقد و بررسی    86

پ- نفس و ماهیت علم   87

نقد و بررسی    88

ت- اولویت«تذکر» و نفی عقل فلسفی    89

نقد و بررسی    90

ث- رابطه عقل و وحی در مکتب تفکیک     92

نقد و بررسی    93

ج- رابطه مکتب تفکیک و اخباریگری    94

چ- مفتاح، مصباح یا میزان بودن عقل و رابطه ایمان و عقل در کسب معرفت     95

عقل از منظر دیگر منتقدان صدرا 96

‏نقدهای پیرامون اصول روش‌شناختی صدرا 97

اصل اول: روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان، قرآن و برهان   97

الف- لزوم تفکیک بین علوم بشری با علوم الهی    98

نقد و بررسی    99

ب- استدلال بر تباین کلی فلسفه و شریعت                                                     101

1- فلسفه از حوزۀ جغرافیایی بیگانه به حوزۀ مسلمانان راه یافته است. 101

نقد و بررسی   102

2- اختلاف در آرای فلسفی   105

نقد و بررسی   105

3- مباینت دستاوردهای فلسفی با معارف الهی   110

پ- پرهیز از تأویل و تفسیر به رأی                                                               111

نقد و بررسی    112

مسئله مواجه خالی‌الذهن، با متون دینی   114

تفکیک علوم خطاپذیر بشری با وحی معصوم الهی   115

اختلاف‌نظر فلاسفه با ظاهر قرآن   115

ت- خطای روش‌شناختی در استفاده از قرآن و عرفان در مقدمات برهان   116

ث- عدم امکان جمع سه منبع معرفتی در عرض یکدیگر  117

تحلیل و بررسی    117

اصل دوم: استفاده از قرآن و عرفان در مقام داوری و مقدمات برهان   118

اصل سوم: استفاده هدفمند از آراء اندیشمندان سلف   118

اصل چهارم: رویکرد تعلیمی و تشکیکی در تبیین آراء خود  122

الف- تغییر نظرات فکری ملاصدرا در طول زمان   123

ب- طرح نظریات بر اساس مبانی مختلف     124

پ- تلاش برای نگارش یک دوره فلسفه   124

بررسی علت برخی بی نظمی ها در تدوین اسفار  124

نتیجه گیری فصل سوم  126

فصل چهارم: تطبیق اصول چهارگانه روش‌شناختی اندیشه صدرا با مسئله علم الهی   127

استفاده هدفمند از آراء اندیشمندان سلف   128

بیان آراء دیگران با ذکر صاحبان آراء 129

1-نظریه معتزله  129

تبیین و گزارش آراء ‏ 129

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   130

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 131

2-نظریه عرفا 131

تبیین و گزارش آراء ‏ 131

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   132

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 132

3-نظریه افلاطونیان   133

تبیین و گزارش آراء  133

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   133

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 134

4-نظریه فرفوریوس    135

تبیین و گزارش آراء ‏ 135

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   135

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 136

5-نظریه مشائین   136

تبیین و گزارش آراء ‏ 136

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   137

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء ‏ 140

6-نظریه متأخرین   142

تبیین و گزارش آراء ‏ 142

‏نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   143

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  144

7-خداوند به معلول اول علم تفصیلی و به ماسوای آن علم اجمالی دارد  145

تبیین و گزارش آراء  145

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   146

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  147

8-نظریه شیخ اشراق   147

تبیین و گزارش آراء  147

نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   149

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  151

نظریه صدرالمتألهین   152

خلاصه نظریه ملاصدرا 152

شیوه حکمای پیشین    152

شیوه عرفا 154

رابطه صور با ذات حق‌تعالی    156

روش میان‌رشته‌ای صدرا و تلفیقی از سه منبع معرفتی عرفان قرآن و برهان   156

عرفان در مسئله علم الهی    156

برهان در مسئله علم الهی    157

قرآن در مسئله علم الهی    157

‏چگونگی استفاده صدرا از منابع معرفتی مختلف (مقام گرداوری و یا مقام داوری) 158

‏استفاده روشمند و کثرت گرایانه از آراء اندیشمندان سلف   160

‏بیان آراء دیگران با ذکر صاحبان آراء  160

‏‏‏نقد و بررسی روشمند آراء بر اساس مبانی فکری هر نظریه   160

اصلاح و ویرایش آراء به‌منظور برگزیدن جنبه‌های قابل‌قبول آراء  161

‏ روش تعلیمی و تشکیکی ملاصدرا بر اساس مبنای قوم و اصالت وجود  161

نتیجه‌گیری فصل چهارم  163

نتیجه‌گیری کلی   164

آزمون فرضیه  165

منابع و مأخذ  166

مقدمه و ضرورت تحقیق

حکمای پیش از صدرا به‌صورت محدود از قرآن و عرفان در تأیید نظریات فلسفی خود استفاده می‌نمودند، اما این جریان در دوران سهروردی گرایش‌های عرفانی شدیدتری پیدا نمود، تا آنکه ملاصدرا و پیروان وی قائل به تلفیق و پیوستگی جداناپذیر عرفان، قرآن و برهان گردیدند، این اصل روش‌شناختی صدرا طی ادوار مختلف موافقان و مخالفانی پیدا نمود و نزاع بین ایشان در خصوص روش فلسفی صدرا همواره یکی از موضوعات پر چالش فلسفه اسلامی بوده است، در این نوشتار ضمن کشف اصول روش‌شناختی حاکم بر اندیشه صدرا به دنبال تحلیل و بررسی آراء منتقدان روش فکری صدرا می‌باشیم، تا مشخص نماییم که آیا صدرا دچار تهافت، التقاط، انتحال بوده و یا آنکه با نظمی هدفمند به دنبال تلفیق ساختاریافته‌ی سه منبع معرفتی مزبور و آراء پیشینیان خود بوده است. پس از کشف، و بررسی اصول روش‌شناختی صدرا اصول مزبور را بر اساس نظریه علم الهی واجب تعالی به ماسوا پیش از خلقت مورد تحقیق و بررسی قرار می‌دهیم.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

 با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

تعداد صفحه : 185

قیمت : 14700 تومان

—-

پشتیبانی سایت :               [email protected]

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

  *