پایان نامه وضعیت موجود کاربری اراضی شهری در محلات شهرداری منطقه سه تبریز به منظور بررسی مغایرتها درقبال پیشنهادات طرح تفصیلی جدید

متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته : معماری

عنوان پایان نامه:

وضعیت موجود کاربری اراضی شهری در محلات شهرداری منطقه سه تبریز به منظور بررسی مغایرتها درقبال پیشنهادات طرح تفصیلی جدید

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

حیات بشر بر روی كره زمین بخصوص از زمانی كه انسان به تكنولوژی دست یافت منشاء تحولات عظیمی در سطح زمین گردید(Gant & etal, 2011, 270). امروزه، شهرنشینی و توسعه شهری یکی از پدیده ­های ویژه است. رشد سریع شهرها و پیشی گرفتن آن از توانائی­ها و منابع مدیران شهری، ارائه خدمات شهری مناسب را برای مدیران شهری به یک چالش عظیم تبدیل نموده است. تحولاتی همچون تراکم جمعیّت، دشواری رفت و آمد در محیط­های شهری، آلودگی­های هوا و ناامنی­های اجتماعی، و… برخی از مشکلاتی است که ذهن کارشناسان و صاحب­نظران در حوزه­ های مختلف را به خود مشغول نموده است. یكی از تحولاتی كه در حوزه مدیریت شهری می توان به آن اشاره نمود، تغییرات كاربری اراضی می باشد كه بدون درنظر گرفتن پتانسیل و قابلیت اراضی، تأثیرات بسیار منفی و غیرقابل جبرانی مانند تغییر در پوشش گیاهی، افزایش زمین های بایر و شخم خورده، قطع درختان جنگلی، دگرگونی و تخریب اراضی، افزایش فرایند بیابانی شدن، آلودگی آبها و منابع زیستی و… به همراه داشته است(موسایی و همكاران، 1389، 77). بر همین اساس عوامل متعددی من جمله؛ نبود زیرساخت های لازم، هجوم جمعیت به شهرها ، ضعف طرح های شهری و فقدان مدیریت شهری کارآمد باعث نابسامانی کاربری اراضی شهری شده و فضایی ناامن را برای شهروندان به ارمغان آورده و توسعه پایدار شهری را به خطر انداخته است(عظیمی، 1387، 39). لذا هدف از این فصل ارائه یک دیدگاه کلی از موضوع  تحقیق به خواننده می­باشد. مطالب این فصل به صورت کلاسیک تدوین شده و شامل مواردی چون بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، کاربرد نتایج تحقیق، سوالات تحقیق، قلمرو تحقیق، جنبه نوآوری تحقیق، محدودیت­های تحقیق، تعاریف واژه­ های تحقیق و ساختارتحقیق می­باشد.

2-1- بیان مسأله

بررسی كاربری اراضی شهری؛ چگونگی استفاده، توزیع، حفاظت، ساماندهی مكانی– فضایی فعالیت­ها و عملكردهای شهری را بر اساس خواست و نیازهای جامعه شهری، بررسی می­كند. امروز با توجه به رشد نابسامان كالبدی شهرها و بی تعادلی در كاربریهای موجود و از طرفی برای ارتقای كیفی شهر نشینی و تعادل بخشی و ساماندهی و بهینه گزینی كاربری ها، اراضی شهرها، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است(پیران، 1381، 25). اراضی شهری در بسیاری از کشورهای ییشرفته رابطه تنگاتنگ با فضای باز و کارکرد های فرهنگی – هنری، گذاران اوقات فراغت و گردشگری دارند، که باتوجه به شرایط  مناسب کالبدی – فضایی شان نقش مهمی در تقویت حیات مدنی و خاطرات جمعی  شهروندان ایفا می­ کنند(Catanese, 1988,24). اگر با استناد به بسیاری از مباحث و مطالعات علوم شهری  بپذیریم  که اراضی شهر  مهم­ترین و موثرترین عامل در کمیت و کیفیت عملکردی هر شهر است، این پرسش­ها مطرح می­ شود : کاربری­های شهری چگونه باید باشد؟ چه ویژگی­هایی دارد؟ مشکلات و پتانسیل­های آن کدام است؟ بین توسعه کل شهر و ویژگی های اراضی شهر چه ارتباطی وجود دارد؟ و برای آینده آن چه برنامه­ای باید تهیه گردد؟( Jieying & et al, 2006, 70).  امروزه اراضی شهری به ویژه در کشورهای جهان سوم باتوجه به تعدد نقش­ها و کارکردهایشان با مشکلات مختلفی روبه رو هستند، از این رو به دلیل عوارض ناشی از رشد شهرنشینی  مانند تمرکز جمعیت، اشغال اراضی جدید، توسعه حمل و  نقل ماشینی و …ضرورت های  جدیدی در مورد نحوه تقسیم اراضی  شهری به وجود آمده است(حکمت نیا، 1389، 85). نخستین  اقدام­ در زمینه تفکیک  اراضی مربوط به  تدوین مقرراتی برای تقسیم  زمین می­باشد که بیشتر  جنبه  مهندسی و تدوین مقررات ثبت املاک را دارد و  به تدریج با  اهداف اقتصادی، اجتماعی  و اصول برنامه ریزی همراه ­گردید ( براتعلی خاکپور و همکارن، 1386، 45 ).

استفاده  صحیح و آماده سازی زمین، هدف اصلی برنامه ریزی  کاربری اراضی است. لیکن برنامه ریزی کاربری زمین، ابتدا به محیط فیزیکی و  سپس به مکان­ یابی فعالیت­های صنعتی، مسکونی و … در ارتباط با یکدیگر می پردازد (بحرینی، 1377، 27). موضوع زمین و چگونگی استفاده از آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامه ریزی شهری بوده و در حقیقت  سرنوشت  نهایی طرح توسعه شهری و نظارت بر نحوه استفاده از زمین رقم می زند و همواره یکی از مسائل  اجتماعی –  اقتصادی کالبدی در شهرنشینی معاصر می­باشد( هاشم زاده همایونی، 1379، 713 ). طرح کاربری زمین، پیشنهادی برای کاربرد آتی از زمین و ساختار  شهری است که تمامی اصول و فرضیه ­ها و نتایج مطالعات قبل را در خود جای داده  و از ابزارهای مهم اجتماعی، اقتصادی  و کالبدی  برخوردار است که نه تنها اثرات بسیاری بر سرمایه گذار و تصمیمات عمومی و خصوصی می­ گذارد،  بلکه نقش مهمی در میزان رشد شهری  و کیفیت مفید کالبدی شهر دارد(Peijun & et al, 2010, 926). بطور کلی، کاربری زمین شهری  انواع فعالیت­های شهری  مانند مسکونی، درمانی، آموزشی، اداری ، راه ­ها ، معابر و نظایر آن­ها و تغییرات صورت گرفته شده از کاربری زمین را مشخص می­ کند ( شیعه، 1380،  120). با توجه به مباحث فوق به نظر  می­رسد، مطالعه روند کاربری به منظور درک صحیح از تغییرات به وجود آمده در کاربری­های شهری که بیشتر به دلیل رشد و توسعه جمعیت شهری بوده است از اهمیت خاصی برخوردار است؛ از طرفی در سال­های اخیر طرح­های مختلفی به منظور مشخص نمودن کاربری­های شهری ارائه شده است که از آن جمله می­توان به طرح تفصیلی اشاره نمود؛ ولی این طرح­ها به دلایلی به طور کامل به اجرا در نیامده­اند. بر همین اساس نیز محقق به دنبال تحلیلی بر تغییرات کاربری در اراضی شهرداری منطقه سه شهر تبریز در تفصیلی جدید در مقایسه با طرح تفصیلی قدیم می­باشد.

3-1- اهمیت و ضرورت موضوع

تغییرات جمعیتی سبب تغییر فعالیت های اقتصادی شده و نقطه آغاز تغییرات كاربری اراضی به شمار می رود(محرابی، 1389، 82). در واقع بهره برداری بی رویه، تغییرات نادرست كاربری اراضی و دست اندازی بشر به عرصه های منابع طبیعی، روز به روز بر برهم زدن تعادل های منطقه ای می افزاید. در دهه های اخیر شاهد تغییر کاربری اراضی در بسیاری از شهرها هستیم كه تحت تأثیرعوامل مختلفی شکل گرفته است به طور مثال در اراضی رها شده، سطوحی از مراتع به مناطق مسکونی و ویلاسازی تبدیل شده اند(راهداری، 1385، 25). کاربری زمین همواره یکی از مهمترین عواملی بوده است که انسان از طریق آن محیط‌زیست خود را تحت تأثیر قرار داده است و از نظر تاریخی مهمترین تغییر کاربری اراضی که انسان انجام داده است، از میان بردن جنگل‌ها و تبدیل آنها به اراضی کشاورزی و سکونتگاه ها بوده است(دلیر و همكاران، 1386، 67). رشد شهر منجر به تغییر کاربری زمین و پوشش زمین دربسیاری از مناطق سراسر جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است. همچنین رشد جمعیت بی سابقه همراه با فعالیت های توسعه بدون برنامه ریزی قبلی منجر به وارد کردن خسارت به اراضی کشاورزی و تفریحی و … شده است. تغییرهای كاربری اراضی شهری  ناشی از نیروهای انسانی در نتیجه تصرف انسان از محیط زیست است كه شناخت این تغییرات را به یک ضرورت تبدیل كرده است(Chang, 2007, 22).  امروزه کاربری زمین شهری، جزو مفاهیم پایه و اصلی دانش شهرسازی و در واقع شالوده شکل گیری آن است و به اندازه ای اهمیت دارد که برخی از برنامه ریزان شهری در کشورهای پیشرفته آن را مساوی با برنامه ریزی شهری می دانند(حسین راده و ملكی، 1386، 62). بررسی کاربری اراضی شهری،  چگونگی نحوه استفاده،  توزیع، حفاظت، سامان دهی مکانی – فضایی فعالیت ها و عملکردهای شهری را بر اساس خواست و نیازهای جامعه شهری را مورد مطالعه قرار می دهد(بایبوردی و همكاران، 1384، 20). همچنین با گسترش شهرنشینی و رشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، این مفهوم به صورتی وسیع تر در قالب طرح های: آمایش سرزمین، طرح ریزی کالبدی، جامع، ساختاری – راهبردی و تفصیلی، از جایگاه خاصی برخوردار می گردد. لذا با  توجه به این نكته كه نظارت ومدیریت بر کاربری اراضی شهری یکی از مهم ترین بخش از وظایف مدیریت شهری می باشد؛ بررسی و نحلیل چگونگی روند تغییرات کاربری اراضی شهری در طرح تفصیلی جدید در مقایسه با طرح تفصیلی قدیم ضروری به نظر می‌رسد.

4-1- اهداف تحقیق

اهداف این تحقیق عبارتند از:

1-4-1) وضعیت موجود کاربری اراضی شهری در محلات شهرداری منطقه سه تبریزبه منظور بررسی مغایرتها درقبال پیشنهادات طرح تفصیلی جدید؛

1-4-2) بررسی کاربری های اراضی شهری  پیشنهادی طرح تفصیلی جدید؛

1-4-3) بررسی تغییرات کاربری اراضی شهری طرح تفصیلی جدید وقدیم نسبت به یكدیگر در شهرداری منطقه سه تبریز.

5-1- کاربرد نتایج تحقیق

1-5-1) نتایج حاصل از این تحقیق می تواند به عنوان الگویی برای شهرداری­ های استان آذربایجان­شرقی باشد تا با بهره گرفتن از نتایج تحقیق و شناخت و بررسی تغییرا ت کاربری اراضی شهری خود، بتوانند گامی موثر در جهت مدیریت کاربری اراضی شهری بردارند.

1-5-2) دانشجویان دانشگاه ها می توانند از این تحقیق به عنوان یکی از منابع پژوهشی استفاده نموده و تحقیقات دیگری را در جهت کاملتر نمودن نتایج این تحقیق انجام دهند.

6-1- سوالات تحقیق

1-6-1) وضعیت موجود کاربری در محلات شهرداری  منطقه سه  شهر تبریز چگونه است؟

1-6-2) وضعیت پیش ­بینی شده کاربری در طرح­های  تفصیلی جدید چگونه بوده است؟

1-6-3) روند تغییرات کاربری اراضی شهری در طرح تفصیلی جدید با مقایسه طرح تفصیلی قدیم در شهرداری منطقه سه تبریز چگونه بوده است؟

7-1- قلمرو تحقیق

قلمرو تحقیق را از نظر زمانی و مکانی  و موضوعی می توان به شرح زیر تفکیک نمود :

1-7-1 ) قلمرو زمانی :

این تحقیق در فاصله زمانی بین طرح تفصیلی قدیم ( از سال 59 تا 74) و طرح تفصیلی جدید(از سال 74 تا 90)  انجام گرفته است.

1-7-2) قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی این تحقیق شهرداری منطقه 3 کلان شهر تبریز می باشد.

1-7-3) قلمرو موضوعی :

چهار چوپ موضوعی این تحقیق به شرح زیر می باشد :

الف) تشریح مفاهیم کاربری اراضی؛

ب ) تشریح عوامل موثر بر تغییرا ت کاربری اراضی شهرداری منطقه سه تبریز؛

ج ) بررسی وتحلیلی بر روند تغییرات کاربری اراضی شهرداری منطقه سه تبریز.

8-1- محدودیت های تحقیق

با شروع انجام هر هدفی با محدودیت ها و مشكلات متعددی روبرو می شویم. بنابراین جهت تسهیل انجام كارها بایستی محدودیت ها را شناسایی و در جهت رفع آنها اقداماتی را صورت داد. محدودیت های تحقیق حاضر به شرح زیر می باشد.

1-8-1) كمبود كتابهای تالیف شده و یا ترجمه شده در زمینه کاربری اراضی كه تنها تعداد محدودی از مولفین و مترجمین در این زمینه آثاری را به فارسی ترجمه كرده بودند، كه این محدودیت با مراجعه با سایت های اینترنتی و مطالعه كتب در دسترس، منابع موضوعات مشابه مرتفع گردید.

1-8-2) مبهم بودن موضوع تحقیق در جامعه مورد بررسی كه با مصاحبه حضوری، شرح مفهوم واژه ها و موضوع تحقیق این مشكل نیز مرتفع گردید.

1-8-3) در دسترس نبودن افراد متخصص در حوزه مدیریت شهری كه با صرف وقت بیشتر این محدودیت نیز مرتفع گردید.

9-1- ساختار تحقیق

این تحقیق شامل پنج  فصل به صورت ذیل می‌باشد:

فصل اول: كلیات تحقیق را در بر می گیرد كه شامل مقدمه، بیان مسئله، اهمیت موضوع تحقیق، اهداف تحقیق، كاربرد نتایج تحقیق، سوالات تحقیق، قلمرو تحقیق، جنبه های نوآوری، محدودیت های تحقیق، تعاریف واژه ­ها و ساختار تحقیق می شود.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق شامل دو گفتار می شود كه گفتار اول مربوط به مبانی نظری و گفتار دوم پیشینه تحقیق را شامل می شود.

فصل سوم: شامل روش تحقیق، جامعه آماری، ابزار و روش جمع آوری اطلاعات، و روش تجزیه و تحلیل داده ­ها می‌شود.

فصل چهارم: شامل  تجزیه و تحلیل داده ­های بدست آمده می باشد.

فصل پنجم: در این فصل نیز به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات و راهكارهای لازم پرداخته شده است.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

1-2- مقدمه

پس از انقلاب صنعتی، به دلیل عوارض ناشی از رشد شهرنشینی درغرب مانند تمركز جمعیت، اشغال اراضی جدید، توسعه حمل ونقل ماشینی و… ضرورت های جدیدی در مورد نحوه تقسیم اراضی شهری به وجود آمد. نخستین اقدام ها در زمینه تفكیک اراضی مربوط به تدوین مقرراتی برای تقسیم زمین بود كه بیشتر جنبه مهندسی و تدوین مقررات ثبت املاك داشت، ولی به تدریج با اهداف اقتصادی، اجتماعی و اصول برنامه ریزی همراه گردید. استفاده صحیح و آماده سازی زمین، هدف اصلی برنامه ریزی كاربری زمین است. هرچند این برنامه ریزی اثرات اجتماعی واقتصادی ، پایه اطلاعاتی برنامه ریزی كاربری زمین است، لیكن برنامه ریزی كاربری زمین، ابتدا به محیط فیزیكی مربوط می شود و به مكان یابی فعالیت های صنعتی، مسكونی، ارتباطی و… در ارتباط بایكدیگر می پردازد(دلاور، 1384 : 18). موضوع زمین و چگونگی استفاده از آن همواره موضوع و بستراصلی برنامه ریزی شهری بوده و در حقیقت سرنوشت نهایی طرح توسعه شهری را چگونگی مداخله و نظارت بر نحوه استفاده از زمین رقم می زند و همواره یكی از مسایل اجتماعی  اقتصادی و كالبدی در شهرنشینی معاصر را این مقوله تشكیل داده است ) هاشم زاده همایونی، 1379 : 713). توجه به زمین به عنوان یک منبع اصلی و تجدیدناپذیر درتوسعه پایدار شهری امری ضروری است؛ چرا كه زمین شهری جزو منابع اصلی توسعه پایدار شهر تلقی می شود و دسترسی عادلانه و استفاد ه بهینه از آن یكی از مؤلفه های توسعه پایدار است. بنابراین دیدگاه، زمین یک ثروت همگانی است و بستری مناسب برای فعالیت های شهروندان و ابزاری برای تحقق خواست ها و آرزوهای انسانی است )كریمی، 1380 : 31).

2-2- تاریخچه کاربری اراضی

بررسی پیشینه ی نظری نشان می دهد كه نخستین نظریه ی كاربری اراضی از جانب “فن تونن” در كتاب ایالت منفرد مطرح شد. وی این نكته را مطرح كرد كه بین كاربری اراضی و فاصله تا مركز شهر، رابطه ی مستقیم وجود دارد(Ernest,1973,1). در نظریه ی فن تونن، مكان یابی شهرها و الگوی كاربری زمین های شهری در رابطه با كاهش هزینه های تولید كالا (فاصله ی محلّ تولید از بازار) مورد توجّه قرار گرفت (T-lai,1981,20). این گونه مطالعات كاربری اراضی، بیشتر بر پایه ی شناخت رابطه بین شهر و عوامل تأثیرگذار بر تكوین و توسعه ی شهرها استوار بود ؛ اما در اوایل قرن بیستم برای تشریح بیشتر، این عوامل در چهارچوب نظریّه و مدل ارائه شدند. اوّلین تلاش ها در تبیین تئوریكی وسیستماتیكی كاربری اراضی به اقدامات افرادی مانند؛ برگس، هویت، مك كینز، هریس، المن و فایری مربوط است (Chapin, 1965, 15-19).

در ایران، پیشینه ی مطالعات كاربری اراضی شهری به تهیّه ی طرح های توسعه ی شهری برمی گردد. با وجود گذشت چهار دهه از پیشینه­ای پرفراز و نشیب شهرسازی نوین در ایران، پیشنهادهای طرح های توسعه ی شهری (شامل: طرح های هادی، جامع، تفصیلی و آماده سازی زمین)، محدود به ارائه ی جدول سرانه ها و نقشه های كاربری اراضی است كه داده های آن یا بر اساس پیروی از الگوهای غربی بوده یا بر اساس نظریّه های تجربی كارشناسان مربوطه است كه تنها با دیدی كالبدی تدوین شده اند. اكنون در روند پرشتاب توسعه ی شهری كشور كه كاستی ها و ایراد های نظری و عملی این طرح ها، ناشی از بی توجّهی یا كم توجّهی به ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی و حقوقی استفاده از زمین و فضا درشهرهاست، بر همه آشكار شده است. روشن است، هرگونه برنامه ریزی كاربری اراضی شهری، نیازمند تحلیل درست و ارزیابی دقیق كاربری هاست. این ارزیابی در كل، شامل سنجش و ارزیابی عملكرد برنامه ها و طرح ها با ضوابط، هدف ها و استانداردهای پیش بینی شده ای همچون ، شناخت و تحلیل آثار اقتصادی واجتماعی برنامه هاست (رضویان، 1381، 15). در كاربری اراضی شهری ، برای اطمینان خاطر از جایگیری درست كاربری ها و رعایت تناسب لازم، ارزیابی به دو صورت كمّی و كیفی انجام می شود:

2-2-1)ارزیابی كمّی

 بر اساس مقایسه ی سرانه های موجود كاربری ها با استاندارهای مربوط یا از راه بررسی نیازهای كنونی و آتی منطقه ی مورد مطالعه انجام می شود.

2-2-2)ارزیابی كیفی

 با بهره گرفتن از ویژگی های كیفی تعیین شده و نسبت آنها به یكدیگر، بر اساس چهار ماتریس بررسی می شود: 1) ماتریس سازگاری؛ 2) ماتریس مطلوبیت؛ 3) ماتریس ظرفیت و 4) ماتریس وابستگی (پور محمّدی، 1382، 109).

یكی از اهداف اصلی برنامه ریزی كاربری اراضی شهری، همجواری مناسب كاربری ها و جداسازی كاربری های ناسازگار از یكدیگر است كه بر اساس ماتریس سازگاری انجام می شود. تناسب كاربری زمین با موقعیّت استقرار و ویژگی های زمین، به معنای جایگیری مناسب كاربری ها در ارتباط با موقعیّت مكانی و سطح عملكرد آنهاست . كاربری هایی كه در یک منطقه مستقر می شوند، نباید موجب مزاحمت یا بازدارنده ی فعّالیّت كاربری های دیگر باشند . بر این اساس كاربری ها از نظر سازگاری ممكن است حالت های زیر را داشته باشند (بحرینی، 1377، 191-193).

تعداد صفحه : 203

قیمت 70 هزار تومان

70,000 تومانافزودن به سبد خرید