پایان نامه کارشناســی ارشــد
رشتۀ علوم حدیث
گرایش نهج البلاغه
عنـــوان پایان نامــه
نقد و بررسی روش دکتر صبری ابراهیم السید در «نهجالبلاغۀ، نسخة جدیدۀ محققۀ و موثقۀ تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم»
استاد راهنما
حجة الاسلام و المسلمین دکتر مهدی مهریزی
استاد مشاور
حجة الاسلام و المسلمین علی صدرایی خویی
ماه و سال دفاع
اسفند ماه91
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
پس از تدوین نهجالبلاغه توسط سید رضی; شبهات بسیاری پیرامون آن مطرح شد که ابتداییترین آن انتساب سخنان این کتاب به گردآورنده یعنی سید رضی یا برادرش سید مرتضی بود. از دیگر شبهات وارده میتوان به: مسئله امامت و خلافت، دستهبندی و گونهبندی منظم و مرتب، به کارگیری الفاظ وصی یا وصایت، ادعای تأخر برخی مباحث نهجالبلاغه از زمان امام علی7، ادعای برخورداری از علم غیب، آرایههای لفظی و معنوی، تعریض به صحابه و … اشاره کرد. دکتر صبری ابراهیم السید پژوهشگر معاصر با تمسک به برخی از این شبهات به عنوان تحریفات وارد بر نهجالبلاغه و به تعبیری آفات نفوذ کردۀ در آن بر اثر سالیان دراز، سعی بر پاکسازی این کتاب از مطالب نادرست دارد. وی در تحقیق جدیدی گرد نهج البلاغه، که در اثر مشاهدات خود در باب مصادر و متون و اسناد نهج البلاغه صورت داده است، آن را به قسمت های مختلفی تقسیم نموده و در اثبات منقولات کتاب به امیرالمومنین7 بخش هایی از آن را صحیح می داند و مطالبی را هم رد میکند. نهج البلاغه گردآوری شده توسط مرحوم شریف رضی در حدود 600 صفحه میباشد درحالی که ابراهیم صبری در 300 صفحه آن را ارائه داده است، وی برای رد مطالب ذکر شده دلایلی را برمی شمرد و روش خویش را که استفاده از بررسی اسناد، مصادر کهن و نقد متن بوده است به کار میبندد، که بر اثر این روش تلفیقی نتیجه کار خویش را در پنج بخش تقسیم می کند: 1ـ متونی که نسبت آنها به امام7 ثابت شده است 2ـ متونی که تنها راویان آن شیعیان بودهاند 3ـ متونی که هیچ راوی شیعه و سنی در کتاب خود نیاورده 4ـ متونی که نسبت آنها مشکوک است 5ـ متونی که نسبت آنها به دیگران ثابت شده است. وانگهی در تطبیق روش تلفیقی فوق دو نقص جدی دیده می شود: الف) این روش را نسبت به همه خطبه ها و نامه ها و حکمت ها اعمال نکرده است. ب) در تطبیق قواعد هر یک از سه محور ذکر شده (بررسی اسناد، مصادر کهن، نقد متن) مرتکب خطای فاحش شده است که این خطا می تواند در پژوهش و تحقیق نویسنده در مورد تمام افراد به صورت استقرایی، در تطبیق مطالب بر اثر حب و بغض، اعتقاد خاص و تعصبات مذهبی بروز کند. ما در این پژوهش ابتدا به تبیین و سپس به تحلیل موضوع میپردازیم و در پی آن روشی را که او برگزیده است معرفی، بررسی و نقد نموده و در مرحله تحلیل، درستی کار او را طبق موازین مشترک دو فرقه شیعه و اهل سنت ارزیابی مینماییم.
کلید واژه‌ها: نهجالبلاغه، ابراهیم صبری، سید رضی، شبهات نهجالبلاغه.
فهرست مطالب
1.1.2. زندگانى سید رضى؛ خانواده 13
1.1.5. آشنایی با نهج البلاغه. 22
1.1.5.1. اهمیت نهج البلاغه. 22
1.1.5.2. توجه اهل سنت به سخنان گرانقدر امیرمؤمنان، علی 7 و کلام ایشان در نهجالبلاغه. 26
1.1.5.3. گردآوری سخنان امام علی 7. 29
1.1.7. شرح ها، ترجمه ها، معجم ها (کتابنامه نهجالبلاغه) 34
1.1.8. موضوعات نهج البلاغه. 38
1.1.9. شبهات مطرح شده پیرامون نهج البلاغه. 39
1.1.10. آشنایی با صبری ابراهیم السید 40
فصل دوم: معرفی کتاب نهج البلاغه، نسخة جدیده محققه و موثقه. 42
2.2. گزارشی از مقدمه و پیشگفتار کتاب نهج البلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه. 44
2.3. استخراج موازین، مبانی و ملاکهای نویسنده برای حذف.. 49
2.5. گزارشی از موارد حذف شده (بخش آخر، تحقیق النصوص و توثیقها) 55
2.6. توضیح دلیل حذف خطبه ها و نامه ها بر اساس مبانی و موازین نویسنده 57
فصل سوم: نقد و بررسی مبانی و دیدگاههای صبری ابراهیم السید 82
3.1. نقد و بررسی ملاکها و دیدگاههای نویسنده 83
3.1.1. تکریم و علاقه مندی علی7 نسبت به صحابه. 84
3.1.2. ارادهی مقصود دیگری از سخن. 87
3.3. نقد و بررسی سایر شبهات وی.. 135
فصل چهارم: بررسی تطبیقی موارد اختلافی. 145
4.1. موارد حذف شدهی منسوب به دیگران. 146
4.2. موارد حذف شده بر اساس دلایل دیگر مؤلف.. 158
از قرنهای گذشته تا کنون افراد زیادی مشغول به جمعآوری و ضبط سخنان رسول اکرم6 و ائمه هدی: بودهاند. در این میان گردآوری احادیث أمیرالمؤمنین علی7 در خور توجه است و اشخاص بسیاری خطبهها و سخنان آن حضرت را تدوین و تبویب نمودهاند. نهجالبلاغه مجموعه گردآوری شده از کلام امام است که به گفته سید رضی;:
«هر گوینده و سخنوری بدو اقتدا کند و هر واعظ بلیغی در سخن خود از او یاری جوید».[1]
این کتاب نه صرفاً تلاش برای دستیابی به آثار رسیده از امیرالمؤمنین7 داشته، بلکه در پی آن بوده است تا سخنان بلیغ و فصیح آن بزرگوار را ضبط نماید. چرا که میگوید:
«امیرالمؤمنین7، سرچشمه و آبشخور فصاحت و منشأ و مولد بلاغت است و راز این دو، در کلام او آشکار گردیده و قواعدش را از کلام او اقتباس کردهاند.»[2]
لذا محور کتاب سید رضی خطبههای شگفتانگیز، نامههای دلآویز و سخنان کوتاه حکمتآمیز است از این‌رو وی شیوه مخصوص خود را برای تدوین اثرش برگزیده است.
از نظر سبکشناسی و میزان اعتبار کتاب، نحوه گزارش دهی سید رضی نقش مهمی را در بالابردن اعتبار اثر، بر عهده دارد. او در این مجموعه، روایات امام را به صورت مرسل گزارش کرده است. مرسل در اصطلاح علم حدیث، به حدیثی گفته میشود که راوی آن، معصوم را درک نکرده باشد؛ خواه واسطه تا معصوم یک نفر و یا بیشتر باشد. بدین سبب پس از 270 سال از نگارش نهجالبلاغه در قرن چهارم، تا کنون شبهات و نقدهای فراوانی بر آن وارد شده است. وجود برخی مطالب از جمله آنچه امیرالمؤمنین7 در خطبه معروف به شقشقیه ایراد فرموده، شبههکنندگان را به این گمان افکنده که چنین سخنانی نمیتواند کلام آن حضرت باشد، لذا نبود سلسله اسناد راویان بر پافشاری تشکیککنندگان این کتاب دامن زده و آنان را به این سمت سوق داده است که نصوص نهجالبلاغه ساخته و پرداخته جامع آن میباشد. ابن خلکان به عنوان نخستین شبههکننده در نهجالبلاغه، در کتاب «وفیات الأعیان» چنین نوشته:
«مردم درباره کتاب نهجالبلاغه گردآوری شده از کلمات امام علی بن ابیطالب2 اختلاف پیدا کردهاند که آیا او (سید رضی) مؤلف آن کتاب است یا برادرش سید مرتضی و نیز گفتهاند این کتاب از سخنان علی نیست، بلکه شخص گردآورنده، سازنده آن کلمات است.»[3]
در میان معاصران نیز کسانی پیرامون نهجالبلاغه شبهاتی بیان داشتهاند از جمله احمد امین مصری، شوقی ضیف و… . عادل حسن الأسدی در کتاب خود «مع المشککین»، تشکیککنندگان در نهجالبلاغه را گرد آورده و با ذکر شبهات آنها به اختصار پاسخهایی ارائه داده است.
ابراهیم صبری از جمله شبههکنندگان معاصر میباشد که با تألیف کتاب «نهجالبلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم» درصدد نشان دادن نصوصی است که به طور قطع از امیرالمؤمنین7 صادر شده و در همین راستا بسیاری از خطبهها و بخش‌های دیگر نهجالبلاغه را حذف کرده است.
نقد و بررسی مطالب این کتاب موضوع این پژوهش قرار گرفت و به علت حجم وسیع خطبهها و نامههای نهجالبلاغه، از ارزیابی حکمتها و کلمات قصار خودداری به عمل آمد. لذا پژوهش پیش رو بررسی و کاوش در خطبهها و نامههای موجود در نهجالبلاغه و کتاب ابراهیم صبری است که در چهار فصل بدین قرار تنظیم شده است: فصل اول: کلیات، فصل دوم: گزارش کتاب نهجالبلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم، فصل سوم: نقد مبانی و دیدگاههای نویسنده و فصل چهارم: بررسی تطبیقی موارد اختلافی.
[1]. سید رضی، نهجالبلاغه، مترجم عبدالمحمد آیتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ـ بنیاد نهجالبلاغه، 1378ش، مقدمه سید رضی بر نهجالبلاغه، ص21.
[2]. همان.
[3]. ابن خلکان، أبی العباس‌بن ابیبکر، وفیات الأعیان و انباء ابناء الزمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1417ق، ج2، در شرح حال سید مرتضی برادر بزرگ سید رضی.
تعداد صفحه : 201
قیمت : 14700تومان
