پایان نامه نقد و بررسی روش دکتر صبری ابراهیم السید در «نهج البلاغۀ، نسخة جدیدۀ محققۀ و موثقۀ تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله ) من خطب و رسائل و حکم»

پایان نامه کارشناســی ارشــد

رشتۀ علوم حدیث

گرایش نهج البلاغه

عنـــوان پایان نامــه

نقد و بررسی روش دکتر صبری ابراهیم السید در «نهج­البلاغۀ، نسخة جدیدۀ محققۀ و موثقۀ تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم»

استاد راهنما

حجة الاسلام و المسلمین دکتر مهدی مهریزی

استاد مشاور

حجة الاسلام و المسلمین علی صدرایی خویی

ماه و سال دفاع

                                             اسفند ماه91

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

پس از تدوین نهج­البلاغه توسط سید رضی; شبهات بسیاری پیرامون آن مطرح شد که ابتدایی­ترین آن انتساب سخنان این کتاب به گردآورنده یعنی سید رضی یا برادرش سید مرتضی بود. از دیگر شبهات وارده می­توان به: مسئله امامت و خلافت، دسته­بندی و گونه­بندی منظم و مرتب، به کارگیری الفاظ وصی یا وصایت، ادعای تأخر برخی مباحث نهج­البلاغه از زمان امام علی­7، ادعای برخورداری از علم غیب، آرایه­های لفظی و معنوی، تعریض به صحابه و … اشاره کرد. دکتر صبری ابراهیم السید پژوهشگر معاصر با تمسک به برخی از این شبهات به عنوان تحریفات وارد بر نهج­البلاغه و به تعبیری آفات نفوذ کردۀ در آن بر اثر سالیان دراز، سعی بر پاکسازی این کتاب از مطالب نادرست دارد. وی در تحقیق جدیدی گرد نهج البلاغه، که در اثر مشاهدات خود در باب مصادر و متون و اسناد نهج البلاغه صورت داده است، آن را به قسمت های مختلفی تقسیم نموده و در اثبات منقولات کتاب به امیرالمومنین­7 بخش هایی از آن را صحیح می داند و مطالبی را هم رد می­ کند. نهج البلاغه گردآوری شده توسط مرحوم شریف رضی در حدود 600 صفحه می­باشد درحالی که ابراهیم صبری در 300 صفحه آن را ارائه داده است، وی برای رد مطالب ذکر شده دلایلی را برمی شمرد و روش خویش را که استفاده از بررسی اسناد، مصادر کهن و نقد متن بوده است به کار می­بندد، که بر اثر این روش تلفیقی نتیجه کار خویش را در پنج بخش تقسیم می کند: 1ـ متونی که نسبت آنها به امام­7 ثابت شده است 2ـ متونی که تنها راویان آن شیعیان بوده ­اند 3ـ متونی که هیچ راوی شیعه و سنی در کتاب خود نیاورده 4ـ متونی که نسبت آنها مشکوک است 5ـ متونی که نسبت آنها به دیگران ثابت شده است. وانگهی در تطبیق روش تلفیقی فوق دو نقص جدی دیده می شود: الف) این روش را نسبت به همه خطبه ها و نامه ها و حکمت ها اعمال نکرده است. ب) در تطبیق قواعد هر یک از سه محور ذکر شده (بررسی اسناد، مصادر کهن، نقد متن) مرتکب خطای فاحش شده است که این خطا می تواند در پژوهش و تحقیق نویسنده در مورد تمام افراد به صورت استقرایی، در تطبیق مطالب بر اثر حب و بغض، اعتقاد خاص و تعصبات مذهبی بروز کند. ما در این پژوهش  ابتدا به تبیین و سپس به تحلیل موضوع می­پردازیم و در پی آن روشی را که او برگزیده است معرفی، بررسی و نقد نموده و در مرحله تحلیل، درستی کار او را طبق موازین مشترک  دو فرقه شیعه و اهل سنت ارزیابی می­نماییم.

کلید واژه‌ها: نهج­البلاغه، ابراهیم صبری، سید رضی، شبهات نهج­البلاغه.

فهرست مطالب

مقدمه. 9

فصل اول: کلیات.. 12

1.1. آشنایی با سید رضی; 13

1.1.1. روزگار سید رضى. 13

1.1.2. زندگانى سید رضى؛ خانواده 13

1.1.3. استادان. 16

1.1.3.1. استادان سید رضى. 16

1.1.4. آثار. 17

1.1.5. آشنایی با نهج البلاغه. 22

1.1.5.1. اهمیت نهج البلاغه. 22

1.1.5.2. توجه اهل سنت به سخنان گرانقدر امیرمؤمنان، علی 7 و کلام ایشان در نهج­البلاغه. 26

1.1.5.3. گردآوری سخنان امام علی 7. 29

1.1.6. مصادر نهج البلاغه. 32

1.1.7. شرح ها، ترجمه ها، معجم ها (کتابنامه نهج­البلاغه) 34

1.1.7.1. شرح. 34

1.1.7.2. ترجمه. 36

1.1.7.3. معجم و راهنما 37

1.1.7.4. مستدرک.. 37

1.1.8. موضوعات نهج البلاغه. 38

1.1.9. شبهات مطرح شده پیرامون نهج البلاغه. 39

1.1.10. آشنایی با صبری ابراهیم السید 40

فصل دوم: معرفی کتاب نهج البلاغه، نسخة جدیده محققه و موثقه. 42

2.1. شناخت اجمالی کتاب.. 43

2.2. گزارشی از مقدمه و پیشگفتار کتاب نهج البلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه. 44

2.3. استخراج موازین، مبانی و ملاکهای نویسنده برای حذف.. 49

2.4. نتایج تحقیقات نویسنده 51

2.5. گزارشی از موارد حذف شده (بخش آخر، تحقیق النصوص و توثیقها) 55

2.5.1. خطبه ها 55

2.5.2. نامه ها 56

2.6. توضیح دلیل حذف خطبه ها و نامه ها بر اساس مبانی و موازین نویسنده 57

2.6.1. خطبه های حذف شده 57

2.6.2. نامه های حذف شده 77

فصل سوم: نقد و بررسی مبانی و دیدگاه های صبری ابراهیم السید 82

3.1.  نقد و بررسی ملاکها و دیدگاه های نویسنده 83

3.1.1. تکریم و علاقه مندی علی7 نسبت به صحابه. 84

3.1.2. اراده­ی مقصود دیگری از سخن. 87

3.1.3. علم غیب.. 90

3.1.4. خطب مسجع. 98

3.1.5. اغراض مذهبی. 100

3.1.6. متون تکراری.. 131

3.2. تناقضات.. 132

3.3. نقد و بررسی سایر شبهات وی.. 135

فصل چهارم: بررسی تطبیقی موارد اختلافی. 145

4.1. موارد حذف شده­ی منسوب به دیگران. 146

4.2. موارد حذف شده بر اساس دلایل دیگر مؤلف.. 158

4.2.1. خطبه ‌ها 158

4.2.2. نامه ها 186

جمع بندی.. 193

کتابنامه. 195

منابع فارسی.. 195

منابع عربی. 196

مقدمه

از قرنهای گذشته تا کنون افراد زیادی مشغول به جمع­آوری و ضبط سخنان رسول اکرم­6 و ائمه هدی: بوده ­اند. در این میان گرد­آوری احادیث أمیرالمؤمنین علی7 در خور توجه است و اشخاص بسیاری خطبه‌ها و سخنان آن حضرت را تدوین و تبویب نموده ­اند. نهج­البلاغه مجموعه گرد­آوری شده از کلام امام است که به گفته سید رضی;:

«هر گوینده و سخنوری بدو اقتدا کند و هر واعظ بلیغی در سخن خود از او یاری جوید».[1]

این کتاب نه صرفاً تلاش برای دستیابی به آثار رسیده از امیرالمؤمنین7 داشته، بلکه در پی آن بوده است تا سخنان بلیغ و فصیح آن بزرگوار را ضبط نماید. چرا که می­گوید:

«امیرالمؤمنین7، سرچشمه و آبشخور فصاحت و منشأ و مولد بلاغت است و راز این دو، در کلام او آشکار گردیده و قواعدش را از کلام او اقتباس کرده ­اند.»[2]

لذا محور کتاب سید رضی خطبه­های شگفت­انگیز، نامه­های دل­آویز و سخنان کوتاه حکمت­آمیز است از این‌رو وی شیوه­ مخصوص خود را برای تدوین اثرش برگزیده است.

از نظر سبک­شناسی و میزان اعتبار کتاب، نحوه گزارش دهی سید رضی نقش مهمی را در بالابردن اعتبار اثر، بر عهده دارد. او در این مجموعه، روایات امام را به صورت مرسل گزارش کرده است. مرسل در اصطلاح علم حدیث، به حدیثی گفته می­ شود که راوی آن، معصوم را درک نکرده باشد؛ خواه واسطه تا معصوم یک نفر و یا بیشتر باشد. بدین سبب پس از 270 سال از نگارش نهج­البلاغه در قرن چهارم، تا کنون شبهات و نقدهای فراوانی بر آن وارد شده است. وجود برخی مطالب از جمله آنچه امیرالمؤمنین7 در خطبه معروف به شقشقیه ایراد فرموده، شبهه­کنندگان را به این گمان افکنده که چنین سخنانی نمی ­تواند کلام آن حضرت باشد، لذا نبود سلسله اسناد راویان بر پافشاری تشکیک­کنندگان این کتاب دامن زده و آنان را به این سمت سوق داده است که نصوص نهج­البلاغه ساخته و پرداخته جامع آن می­باشد. ابن خلکان به عنوان نخستین شبهه­کننده در نهج­البلاغه، در کتاب «وفیات الأعیان» چنین نوشته:

«مردم درباره کتاب نهج­البلاغه گرد­آوری شده از کلمات امام علی بن ابی­طالب2 اختلاف پیدا کرده ­اند که آیا او (سید رضی) مؤلف آن کتاب است یا برادرش سید مرتضی و نیز گفته­اند این کتاب از سخنان علی نیست، بلکه شخص گرد­آورنده، سازنده آن کلمات است.»[3]

در میان معاصران نیز کسانی پیرامون نهج­البلاغه شبهاتی بیان داشته اند از جمله احمد امین مصری، شوقی ضیف و… . عادل حسن الأسدی در کتاب خود «مع المشککین»، تشکیک­کنندگان در نهج­البلاغه را گرد آورده و با ذکر شبهات آنها به اختصار پاسخهایی ارائه داده است.

ابراهیم صبری از جمله شبهه­کنندگان معاصر می­باشد که با تألیف کتاب «نهج­البلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم» درصدد نشان دادن نصوصی است که به طور قطع از امیرالمؤمنین7 صادر شده و در همین راستا بسیاری از خطبه‌ها و بخش‌های دیگر نهج­البلاغه را حذف کرده است.

نقد و بررسی مطالب این کتاب موضوع این پژوهش قرار گرفت و به علت حجم وسیع خطبه­ها و نامه‌های نهج‌البلاغه، از ارزیابی حکمتها و کلمات قصار خودداری به عمل آمد. لذا پژوهش پیش رو بررسی و کاوش در خطبه‌ها و نامه­های موجود در نهج­البلاغه و کتاب ابراهیم صبری است که در چهار فصل بدین قرار تنظیم شده است: فصل اول: کلیات، فصل دوم: گزارش کتاب نهج­البلاغه نسخة جدیده محققه و موثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رضی الله عنه و کرم الله وجهه) من خطب و رسائل و حکم، فصل سوم: نقد مبانی و دیدگاه ­های نویسنده و فصل چهارم: بررسی تطبیقی موارد اختلافی.

[1]. سید رضی، نهج­البلاغه، مترجم عبدالمحمد آیتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ـ بنیاد نهج­البلاغه، 1378ش، مقدمه سید رضی بر نهج­البلاغه، ص21.

[2]. همان.

[3]. ابن خلکان، أبی العباس‌بن ابی­بکر، وفیات الأعیان و انباء ابناء الزمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1417ق، ج2، در شرح حال سید مرتضی برادر بزرگ سید رضی.

تعداد صفحه : 201

قیمت :14700 تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        *       serderehi@gmail.com

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

14,700 تومانافزودن به سبد خرید

—-

پشتیبانی سایت :       

*         parsavahedi.t@gmail.com