دانشکده اصول الدین
گروه علوم قرآن و حدیث
(پژوهش نامه کارشناسی ارشد)
موضوع
عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه و آثار تربیتی آن
استاد راهنما
حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد عابدی
استاد مشاور
دکتر سعیده غروی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
پژوهش حاضربه موضوع عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه میپردازد که هدف آن پی بردن به ارتباط بین عبرت و تربیت بوده ودر آن با توجه به فرمایشات گهربار قرآن و نهج البلاغه از منابع دست اول تفسیری و روایی استفاده شده است این موضوع در سه فصل تبیین شده است: در فصل اول به مفهوم شناسی عبرت و مبانی آن پرداخته شده است و در فصل دوم مکانیزم کسب عبرت ومکانیزم فعلیت عبرت توضیح داده شده است و در فصل سوم ارتباط عبرت و تربیت وآثار تربیتی عبرت بیان شده است. بنابر آنچه در این فصول بیان شده میتوان به این نتایج دست یافت که انسانها میتوانند با توجه به آثار گذشتگان و تفکر بر روی آن‌ها، از آن امور عبور کرده و به حقایقی ثابت ماوراء محسوسات متغیّر دست یابند، با عبور مکرر از تجارب اعم از تجارب گذشته خود فرد یا دیگران، ملکه بصیرت در انسان فعلیّت یافته و با فعلیّت این قوه شاهد ایجاد مراتب حرکت در عالم ماده میباشیم که از این مراحلِ حرکت قوه بصیرت به سوی کمالش با نام تربیت تعبیر آورده شده است، شخص بصیر با تحلیل تجارب گذشته خود و دیگران، به معرفتی نسبت به آن وقایع دست مییابد که به واسطه این معرفت است که مورد خطاب بیان نشانههایی قرار میگیرد، با دیدن نشانهها است که فرد عبرت گیرنده متذکّر شده و با توجّه به عاقبت پیشینیان، تصمیمگیری صحیحی را برای آینده خویش مینماید.
کلید واژه : قرآن، نهج البلاغه، عبرت، بصیرت، تذکّر، تربیت، آثار تربیتی.
فهرست مطالب
مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………1
1- بیان مسأله……………………………………………………………………………………………………………..1
2- اهمیت موضوع………………………………………………………………………………………………………..1
3- پیشینه پژوهش…………………………………………………………………………………………………………1
4- سؤالات پژوهش……………………………………………………………………………………………………….2
5- فرضیه تحقیق………………………………………………………………………………………………………….2
6- روش پژوهش………………………………………………………………………………………………………….2
فصل اول (کلیات و مفاهیم)………………………………………………………………………………………………..3
1-1- مفهوم شناسی عبرت…………………………………………………………………………………………………4
1-1-1-معنای لغوی عبرت…………………………………………………………………………………………………4
1-1-2- معنای اصطلاحی عبرت……………………………………………………………………………………………6
1-2- مبانی عبرت………………………………………………………………………………………………………….9
1-2-1- ملکه بصیرت …………………………………………………………………………………………………….10
1-2-2- اسباب ثابت عالم و اختیار انسانها…………………………………………………………………………………12
فصل دوم (تحلیل عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه)………………………………………………………………………15
2-1- مکانیزم کسب عبرت…………………………………………………………………………………………………16
2-1-1- ویژگیهای عبرت گیرندگان ( شرایط لازم جهت نگاه عبرت آموز)…………………………………………………..16
2-1-1-1- توجه و عدم غفلت (اولوا الابصار)………………………………………………………………………………17
2-1-1-2- تحلیل صحیح و تفکر (اولوا الباب)……………………………………………………………………………..18
2-1-1-3- نگاه داشتن در ذهن و دل و عقل(خاشعین)………………………………………………………………….22
2-1-2- اقسام عبرت………………………………………………………………………………………………….25
2-1-2-1- عبرت از افراد …………………………………………………………………………………………….26
الف- حضرت ایوب…………………………………………………………………………………………………..29
ب- بلعم باعوراء ……………………………………………………………………………………………………..31
ج – قارون……………………………………………………………………………………………………………33
2-1-2-2-عبرت از سرنوشت اقوام و جوامع…………………………………………………………………………..36
الف – قوم سباء………………………………………………………………………………………………………36
ب- اصحاب سبت……………………………………………………………………………………………………39
ج- اصحاب رسّ……………………………………………………………………………………………………..43
2-1-2-3- عبرت از وقایع و حوادث ………………………………………………………………………………..45
الف- عبرت از جنگ بدر…………………………………………………………………………………………….45
ب- عبرت از جنگ اُحد……………………………………………………………………………………………..47
ج- خوارج………………………………………………………………………………………………………….49
2-2- مکانیزم فعلیّت عبرت………………………………………………………………………………………….51
2-2-1- نقش آیات (نشانهها) در فعلیّت عبرت……………………………………………………………………….52
2-2-1-1-ارتباط عبرت و نشانهها……………………………………………………………………………………52
2-2-1-2- مخاطبین بیان نشانهها…………………………………………………………………………………….53
الف – کسانی که گوش فرا میدهند…………………………………………………………………………………..55
ب- اهل تفکر……………………………………………………………………………………………………….55
ج- صاحبان عقل ………………………………………………………………………………………………….56
د- صاحبان علم …………………………………………………………………………………………………..58
ه – مؤمنین………………………………………………………………………………………………………..58
و – متّقین…………………………………………………………………………………………………………59
ز- صابران…………………………………………………………………………………………………………60
ح – اهل فراست و هوش…………………………………………………………………………………………..60
ط – اهل یقین……………………………………………………………………………………………………..61
2-2-2- تذکّر و یادآوری ناشی از فعلیّت عبرت……………………………………………………………………..61
2-2-2-1-عامل تذکّر………………………………………………………………………………………………63
2-2-2-2- متعلّق تذکّر……………………………………………………………………………………………..65
فصل سوّم(آثار تربیتی عبرت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه…………………………………………………………….67
3-1- ارتباط عبرت و تربیت………………………………………………………………………………………….68
3-1-1- مبانی و مفهوم شناسی تربیت…………………………………………………………………………………68
3-1-1-1- مبانی تکوینی تربیت (قابلیّت تربیت)……………………………………………………………………….69
3-1-1-2- مبانی تشریعی تربیت (نقش مربی)………………………………………………………………………….70
الف – روش تربیتی رسولان……………………………………………………………………………………………72
ب- روش تربیتی کتابهای آسمانی…………………………………………………………………………………….74
3-1-2- نسبت عبرت و تربیت…………………………………………………………………………………………77
3-2- آثار تربیتی عبرت………………………………………………………………………………………………..77
3-2-1- شناخت دنیا…………………………………………………………………………………………………..78
3-2-2- بازداری از گناه ……………………………………………………………………………………………….82
3-2-3- کشف سنتهای ثابت الهی…………………………………………………………………………………….88
3-2-3-1- ارسال پیامبران………………………………………………………………………………………………88
3-2-3-2- هلاک ساختن امتها پس از اتمام حجت الهی ………………………………………………………………89
3-2-3-3- هلاکت امتها پس بر اثر ستم و ناسپاسی……………………………………………………………………91
3-2-3-4- ازدیاد نعمت در اثر سپاس گزاری……………………………………………………………………………93
3-2-3-5- تغییر سرنوشت امتها بر اثر عملکرد خود……………………………………………………………………94
3-2-3-6- سنت پیروزی حق بر باطل…………………………………………………………………………………..99
3-2-3-7- سنت امتحان و آزمایش…………………………………………………………………………………….102
3-2-3-8- سنت استدراج……………………………………………………………………………………………..107
3-2-4- انتقال تجارب…………………………………………………………………………………………………111
3-2-5- تحقق وعدههای الهی………………………………………………………………………………………….113
3-2-6- هدایت و نجات ……………………………………………………………………………………………..122
3-2-7- الگو گیری……………………………………………………………………………………………………125
نتیجه………………………………………………………………………………………………………………….136
کتابنامه………………………………………………………………………………………………………………138
مقدمه
1- بیان مسئله
با توجه به آیاتی که در آن‌ها به عبرت پذیری تصریح شده است و دقت در داستان‌ها و قصص قرآن که تنها جنبه قصه پردازی را ندارند بلکه برای پند و عبرت گرفتن از آن‌ها بیان شده‌اند و سخنان بسیار زیاد حضرت علیA در مورد عبرت پذیری، این رساله در پی آن است که عبرت را به عنوان یکی از کارآمدترین روش‌های تربیتی که در قرآن و نهج‌البلاغه آمده معرفی کند. زیرا شخص عبرتبین با توجه به حوادث و وقایعی که برای گذشتگان رخ داده است و با دقت در نتیجه و آثار آن‌ها و با شناخت آثار مثبت و منفی این حوادث می‌تواند تصمیمی سعادت آفرین اتخاذ کرده و خود را از خطر سقوط و هلاکت نجات دهد.
عبرت آموزی باز بودن چشم عبرت و بصیرت به صاحبش این امکان را می‌دهد که خویشتن را از خطر انحراف و کژی نجات دهد، راه هدایت و صراط حق را پیش گیرد و با نگریستن به حوادث زندگی از افق بالا با بینایی بیشتری به سوی رشد و شکوفایی گام بردارد.
تعداد صفحه : 166
قیمت : 14700تومان
