دانشگاه آزاد اسلامی
واحد نراق
پایان نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد (M.Sc)
گرایش زراعت
عنوان:
تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام جو در شرایط آب و هوایی حمیدیه
استاد راهنما:
خانم دکتر رقیه امینیان
استاد مشاور:
مهندس سعید ذاکر نژاد
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
چکیده: 1
فصل اول
1-1- مقدمه. 2
1-2- اهمیت مصرف غلات.. 4
1-3- اهمیت مصرف جو. 5
1-4- ارزش غذایی جو. 7
1-5- وضعیت سطح زیر کشت و تولید جو در جهان، ایران و خوزستان. 10
1-5-1- نواحی کشت جو و موقعیت آن در جهان. 10
1- 6- اهمیت تاریخ كاشت مناسب.. 17
1-7- عوامل اکولوژیکی مؤثر بر رشد جو. 19
1-7-1- حرارت.. 19
1-7-2- رطوبت.. 20
1-7-3- نور. 20
1-7-4- خاک.. 21
1- 8 – اهداف تحقیق.. 22
فصل دوم
2-1- تأثیر تاریخ کاشت مطلوب.. 24
2-2- تأثیر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد و اجزاء عملکرد. 25
2-3- عملكرد و اجزاء عملکرد. 30
2-3-1- تعداد سنبله در واحد سطح.. 31
2-3-2- تعداد دانه در سنبله. 33
2-3-3- وزن دانه. 35
2-4- روابط بین عملکرد و اجزاء عملکرد. 37
2-5- خوابیدگی.. 38
2-6- ارتفاع بوته. 42
فصل سوم
3-1- موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی محل اجرای آزمایش… 44
3-2- مشخصات فیزیكی و شیمیایی خاك محل آزمایش… 44
3-3- روش آزمایش… 45
3-3-1- طرح آزمایشی.. 45
3-3-2- نقشه طرح آزمایش… 45
3-3-3- تیمارهای آزمایش… 45
3-4- مواد آزمایش… 46
3-4-1- رقم جنوب یا گلوریا 46
3-4-2- رقم 10سراسری.. 47
3-4-3- رقم نیمروز. 47
3-5- مراحل اجرای آزمایش… 48
3-6- خصوصیات مورد اندازه گیری.. 49
3-6-1- عملكرد بیولوژیكی.. 49
3-6-2- عملکرد دانه. 50
3-6-3- ضریب برداشت.. 50
3-6-4- تعداد سنبله در واحد سطح.. 50
3-6-5- تعداد دانه در سنبله. 50
3-6-6- وزن هزاردانه. 50
3-6-6- ارتفاع نهایی بوته. 51
3-6-7- میزان خوابیدگی (ورس) 51
3-6-8- محاسبات آماری.. 52
3-6-8-1- تجزیه واریانس و مقایسه میانگینها 52
3-6-8-2- تجزیه همبستگی بین صفات.. 52
3-6-8-3- رسم نمودارها 52
فصل چهارم
4-1- عملکرد و اجزای عملکرد. 54
4-1-1- تعداد سنبله در مترمربع. 54
4-1-2- تعداد دانه در سنبله. 60
4-1-3- وزن هزاردانه. 63
4-1-4- عملکرد دانه. 66
4-1-5- عملکرد بیولوژیکی.. 72
4-1-6- شاخص برداشت.. 75
4-1-7- ارتفاع گیاه 77
4-1-8- درجه خوابیدگی.. 81
4-1-9- وزن هکتولیتر. 84
4-2- روابط بین صفات.. 88
4-2-1- تعداد سنبله در مترمربع. 88
4-2-2- تعداد دانه در سنبله. 88
4-2-3- وزن هزار دانه. 89
4-2-4- عملکرد اقتصادی دانه. 90
4-2-5- عملکرد بیولوژیکی.. 90
4-2-6- شاخص برداشت.. 91
4-2-7- ارتفاع گیاه 91
4-2-8- درجه خوابیدگی.. 91
4-2-9- وزن هکتولیتر. 92
4-3- تجزیه مؤلفه های اصلی.. 93
نتیجه گیری.. 97
پیشنهادات.. 98
فهرست منابع فارسی.. 99
فهرست منابع انگلیسی..
چکیده:
بهمنظور بررسی اثر تاریخ کاشت و ارقام مختلف بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه جو آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 91-90 در اهواز به اجرا در آمد. در این آزمایش سطوح مختلف تاریخ کاشت شامل دهم آذر، بیست و پنجم آذر و دهم دی ماه و ارقام مختلف جو شامل جنوب، 10سراسری و نیمروز بود. مقایسات میانگین در پایان آزمایش در سطوح 1% و 5% بهوسیله آزمون چند دامنهای دانکن انجام شد. بر اساس نتایج بهدست آمده اثر تاریخ کاشت بر روی صفاتی مانند تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد اقتصادی دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و ارتفاع معنیداری بود. با تأخیر در کاشت تعداد دانه در سنبله ، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع نهایی گیاه و درجه خوابیدگی کاهش و صفاتی مانند تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه، عملکرد اقتصادی دانه، شاخص برداشت افزایش یافت. اثر رقم در همه صفات بجز عملكرد بیولوژیک معنیدار بود. بیشترین تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر در رقم نیمروز حاصل شد ولی تعداد دانه در سنبله این رقم حدأقل بود. بیشترین عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز در رقم جنوب مشاهده گردید. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد كه در بین صفات مختلف تعداد سنبله، عملكرد بیولوژیک و شاخص برداشت بیشترین همبستگی را با عملكرد دانه داشتند. نتایج حاصل از تجزیه مؤلفه های اصلی نشان داد كه سه عامل اول بیشترین مقدار واریانس را به خود اختصاص دادند و سه مؤلفه جمعاً 99/93 درصد از كل تنوع را توجیه نمودند. همچنین نتایج نشان داد که تعداد سنبله و عملكرد دانه در یک گروه قرار گرفتند. به طور کلی و با توجه به جمیع شرایط و نتایج بهدست آمده بهترین شرایط برای حصول حدأکثر عملکرد دانه جو تاریخ کاشت دوم و بهترین رقم، رقم جنوب تشخیص داده شد و تعداد سنبله مهمترین جزء عملكرد بود.
کلید واژگان: ارقام جو، تاریخ کاشت، عملکرد دانه
1-1- مقدمه
جو با نام علمی(Hordeum vulgare L.) گیاهی است با سازگاری وسیع و در مقایسه با گندم تحمل بیشتری به خشکی دارد. سطح زیر کشت آن در ایران حدود سه میلیون هکتار و تولید آن در حدود چهار میلیون تن میباشد (بینام، 1998). جو نسبت به سایر غلات کم توقعتر بوده و در مقایسه با گندم به آب کمتری نیاز دارد، به شوری و قلیایی خاک متحملتر و احتیاجات غذایی کمتری دارد. این گیاه دامنه انتشار و سازش اقلیمی وسیعی دارد و به دلیل برخوردار بودن از تنوع بالای ژنتیکی در شرایط کاملاً متفاوت آب و هوایی رشد می کند، به طوریکه در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی تا ارتفاع 5000 متری از سطح دریا کشت می شود. جو در مقایسه با گندم تحمل به خشکی و مقاومت به بیماری بیشتری دارد. در شرایط نامساعد محیطی و کمبود بارندگی عملکرد آن بیشتر از گندم است و در مناطقی که به علت کوتاه بودن فصل رشد امکان کشت گندم نیست، کشت جو امکان پذیر است (بندیک، 2006). مجموع درجه حرارت مورد نیاز از زمان کاشت تا برداشت با توجه به خصوصیات ژنتیکی در حدود 3000-2500 درجه سانتی گراد است، دوره رشد جو از سایر غلات کوتاهتر است، به طوریکه در نوع بهاره 70-60 روز و در نوع پاییزه 180 روز است و این امر اهمیت آن را از نظر سرعت رشد در مقایسه با سایر غلات نشان میدهد (پاراساد، 2008).
1-2- اهمیت مصرف غلات
جمعیت کره زمین به صورت تصاعدی رو به افزایش است، به طوریکه جمعیت کره زمین از 2 میلیارد نفر در سال 1930 میلادی به 3/5 و 6 میلیارد نفر به ترتیب در سالهای 1990 و 2000 رسید و پیش بینی می شود که این رقم در سال 2025 میلادی به 5/8 میلیارد نفر برسد (مجدم، 1376). بیش از 75 درصد جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند که امروز با مشکل گرسنگی و سوء تغذیه دست به گریبان هستند، بهگونهای که 20 درصد جمعیت این کشورها دچار سوء تغذیه هستند (حق نیا، 1368). جهت فائق آمدن بر مشکل گرسنگی میبایستی در 30 سال آینده 60 درصد به مقدار تولیدات کشاورزی خود بیفزایند (نورمحمدی، 1376). به طورکلی بیش از 75 درصد انرژی و 50 درصد پروتئین مورد نیاز بشر از غلات تأمین می شود (حق پرست 1371). غلات، پایه اصلی تغذیه و بقاء بشر بهشمار میآیند (امام، 1383).
بر اساس گزارش سازمان خواربار جهانی ( (FAO در حال حاضر حدود 85 میلیون تن پروتئین در جهان مصرف می شود که حدود نصف این مقدار از غلات تأمین میگردد (سالار دینی، 1372). بنابراین پیش بینی تأمین انرژی، پروتئین و ریزمغذیها الزامی است. در حال حاضر 25 تا 30 درصد از جمعیت کشور ما از نظر میزان مصرف انرژی پروتئین و ریزمغذیها آسیب پذیر هستند و 10 درصد آنها دچار کمبود شدید مواد غذایی هستند، 25 درصد جمعیت هم بیش از نیاز مصرف می کنند (مجنون حسینی، 1375).
اگر برنامه های کنترل جمعیت هم به صورت موفقیتآمیز اجراء گردد در آینده نزدیک به علت افزایش جمعیت لزوم بهکارگیری شیوه های نوین در افزایش تولیدات زراعی اجتناب ناپذیر خواهد بود. با گذشت زمان، افزایش میانگین تولیدات در واحد سطح و ازدیاد عملکرد پیچیده خواهد شد (حق نیا، 1368). افزایش تولید از راه ازدیاد سطح زیر کشت عملی بهنظر نمیرسد، بههمین دلیل تأکید بیشتر بر افزایش از طریق ازدیاد محصول در واحد سطح است. بنابراین با به کارگیری ابزارها، اصول علمی، نتایج تحقیقات، عمل به توصیههای فنی مربوط به آزمون خاک، انتخاب ارقام پرمحصول، به کارگیری اصول بهنژادی و بهزراعی و مصرف بهینه کودهای شیمیایی با در نظر گرفتن نیاز واقعی گیاه به عناصر غذایی عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح در دیمزارهای کشور را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد (حق نیا، 1368) .
یکی از عمدهترین مشکلات تولید محصولات دامی، عدم وجود علوفه خوراکی کافی جهت تغذیه دامها است. مراتع ایران با مساحتی بالغ بر 90 میلیون هکتار با حدود 10 میلیون تن علوفه خشک در سال می تواند غذای 16 میلیون واحد دامی (22 درصد دامهای کشور) را تأمین کند (آیت الهی، 1377). در حال حاضر 56 میلیون واحد دامی متکی بر علوفه مراتع میباشد. سطح زیر کشت جو نزدیک به دو میلیون هکتار و با تولید بیش از 3 میلیون تن در سال، بعد از گندم عمدهترین محصول زراعی کشور است.
1-3- اهمیت مصرف جو
از نظر سطح زیر کشت در دنیا، جو چهارمین گیاه پس از گندم، برنج و ذرت است و 12 درصد کل تولید جهانی غلات را به خود اختصاص داده است. متوسط سطح زیرکشت آن طی سالهای 1981 تا 2000 معادل 3/70 میلیون هکتار گزارش شده است. سطح زیر کشت جو در مقایسه با سایر غلات معادل 38 درصد و سطح برداشت معادل 35 درصد است. در اغلب کشورهای اروپایی سهم جو از نظر سطح زیر کشت در بین غلات بیش از 50-40 درصد است) رادمهر قدیری، 1372) .
جو از غلات مهم ایران و جهان است و در بین غلات به دلیل خوشخوراکی و برخورداری از محتوای بالای انرژی قابل سوختوساز دارای موقعیت منحصر بهفردی در تأمین انرژی مورد نیاز دام و طیور است. (کوچکی و راشد محصل و صدر آبادی، 1376).
دانه جو از نظر ترکیبات شیمیایی اختلاف بسیار زیادی با دیگر دانه های غلات ندارد، با این وجود دانه های جو به دلیل پوستهها دارای مقدار بسیار زیادی سلولز است، مقدار چربی در دانه های جو کمتر از ذرت و یولاف میباشد و از نظر مواد غیر نیتروژنه و مواد معدنی عمدتاً مشابه دیگر دانه های غلات است (ماسکیاندارو، 2008). بهترین خاکها برای كاشت جو، خاکهای لومی و رسی با زهکشی مناسب میباشند، به طور کلی خاکهایی که از حاصلخیزی کمتری برخوردارند به کشت جو اختصاص داده میشوند (نلسون، 2007). جو در اکثر کشورهای تولید کننده آن سابقه طولانی دارد، این گیاه علاوه بر تغذیه دام در مصارف غذایی انسان و قنادیها کاربرد دارد. جو در بین غلات دانهریز چه در طول دوره جوانه زدن و چه در مراحل بعدی رشد خود متحملترین گیاه نسبت به شوری است (کوچکی و همکاران، 1376). جو برای تعداد زیادی از ساکنان نواحی سردسیر و خشک دنیای قدیم (بهخصوص خاورمیانه و شمال آفریقا) یک منبع غذایی مهم بهشمار میرود. در دنیای جدید، جو عمدتاً در تغذیه دام و در صنایع تخمیری بهکار میرود (براون، 2008).
در حال حاضر در اغلب کشورها از آن در تهیه انواع نوشابههای الکلی و غیر الکلی و نیز در کارخانهجات نشاستهسازی استفاده می شود (کارامونوس، 2005) و از مالت آن نیز در صنعت و داروسازی استفاده بهعمل می آید (نیکخواه، 1385). به طور کلی دانه غلات و از جمله جو به لحاظ میزان پروتئین، در مقایسه با لگومها و دانه های روغنی فقیرتر است و در این بین مهمترین اسیدآمینه مورد نیاز انسان که در غلات و از جمله جو کمبود آن مشاهده می شود، اسید آمینه لیزین میباشد. اگر چه جو، یولاف و برنج نسبت به سایر غلات از این نظر غنیترند (چانی، 2005). از دیگر مزایای اقتصادی جو، امکان استفاده دو منظوره آن در زراعت است. این امر به دلیل رشد سریع آن بعد از چیدن یا چرا میباشد (کافی، ژند، شریفی، 1379).
1-4- ارزش غذایی جو
دانه جو دارای 50 میلیگرم کلسیم، 6 میلیگرم آهن در 100 گرم می باشد، ارزش غذایی برخی از ترکیبات دانه جو در مقایسه آن با دانه سایر غلات در جدول 1-1 آورده شده است (گراهان، 2002).
| ارزن | یولاف | سورگوم | جو | برنج | ذرت | گندم | چاودار | |
| درصد آلوئید قابل دسترس | 4/63 | 9/62 | 9/62 | 8/55 | 3/64 | 6/63 | 7/69 | 8/71 |
| انرژی (کیلوژول در 100 گرم) | 1650 | 1640 | 1610 | 1630 | 1610 | 1660 | 1570 | 1570 |
| انرژی قابل مصرف | 2/87 | 6/70 | 9/79 | 81 | 3/96 | 2/87 | 4/84 | 85 |
ویتامین (میلیگرم در 100 گرم)
| تیامین | 63/0 | 60/0 | 33/0 | 10/0 | 29/0 | 32/0 | 45/0 | 66/0 |
| ریبوفلاوین | 33/0 | 14/0 | 13/0 | 04/0 | 04/0 | 10/0 | 10/0 | 25/0 |
| نیاسین | 2 | 3/1 | 3/4 | 7/2 | 4 | 9/1 | 7/3 | 3/1 |
آمینو اسید (گرم در 16 گرم نیتروژن)
| لیزین | 7/2 | 4 | 7/2 | 2/3 | 8/3 | 5/2 | 3/2 | 6/3 |
| ترئونین | 2/3 | 6/3 | 3/3 | 9/2 | 6/3 | 2/3 | 8/2 | 3/3 |
| میتیونین و سیستئین | 6/3 | 8/4 | 8/2 | 9/3 | 9/3 | 9/3 | 6/3 | 7/3 |
| تریپتوفان | 3/1 | 9/0 | 1 | 7/1 | 1/1 | 6/0 | 1 | 1 |
کیفیت پروتئین (درصد %)
| قابلیت واقعی هضم | 93 | 1/84 | 8/84 | 88 | 7/99 | 95 | 96 | 77 |
| ارزش بیولوژیکی | 60 | 4/70 | 2/59 | 70 | 74 | 61 | 55 | 7/77 |
| سودمندی پروتئین خالص | 56 | 1/59 | 50 | 62 | 8/73 | 58 | 53 | 59 |
| پروتئین قابل مصرف | 4/6 | 5/5 | 2/4 | 8/6 | 4/5 | 7/5 | 6/5 | 1/5 |
جو لخت با وزن حجمی بیشتر، هزینه انباری و حمل و نقل کمتر بیش از 16 درصد پروتئین با کیفیت عالی، را در بین سایر غلات دارا است. از نظر آمینواسیدها، درصد فیبر خیلی کم و میزان بالای ارزش غذایی و انرژی متابولیکی از سایر غلات برتر میباشد (آیت الهی، 1377). جو علاوه بر مصارف دامی در تغذیه و رژیم غذایی انسان نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است، همچنین مصرف برخی ارقام جو لخت به دلیل درصد بیشتری مواد مثل بتاگلوکان موجب کنترل کلسترول شده و بدین لحاظ یکی از مواد غذایی مفید در رژیم لاغری نیز به حساب می آید (کوچکی، راشد محصل، صدرآبادی، 1376) و (یعقوب فر و فضایلی، 1378).
جو به صورت دیم و آبی در زمستان کاشته و تولید می شود و مقاومت بالایی به شرایط نامطلوب محیطی دارد، بهخوبی می تواند برای تأمین بخشی از نیاز غذایی دام و طیور جایگزین ذرت گردد و وابستگی به واردات ذرت را حذف یا کاهش دهد. (پوررضا و صادقی، 1377). در اغلب کشورهای اروپایی سهم جو از نظر سطح زیر کشت در بین غلات بیش از 50-40 درصد است به طوری که این مقدار در دانمارک 5/86 درصد، انگلستان 60 درصد، اسپانیا 47 درصد، ایرلند 7/80 درصد و فرانسه 5/46 درصد است و بیشتر به شکل علوفه برداشت می شود. از اوایل قرن حاضر، جو مورد توجه بیشتر قرار گرفت. در طی جنگ جهانی دوم وقتی که ورود گندم جهانی به انگلستان ممنوع شد، دولت اضافه کردن مقادیر مختلف جو ویولاف را به مخلوطهای آسیایی مورد استفاده برای تهیه آرد نانوایی مجاز اعلام کرد، برای این منظور پوسته جو مورد استفاده تا حدود زیادی گرفته شد (یعقوب فر و فضائلی، 1378).
جدول 1-2 مقایسه ترکیب شیمیایی و انرژی قابل متابولیسم در جو بدون چوشینه و جو معمولی
(قزوینی و یوسفی، 1378)
| الیاف خام (%) | انرژی قابل متابولیسم ظاهری (AME) | انرژی قابل متابولیسم حقیقی (TME) | ||
| جو بدون پوشینه | 4/16 | 6/2 | ||
| جو معمولی | 41/10 | 74/6 |
1-5- وضعیت سطح زیر کشت و تولید جو در جهان، ایران و خوزستان
1-5-1- نواحی کشت جو و موقعیت آن در جهان
جو در ایران و خوزستان از حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح کشت میشد و برای تهیه نان مورد استفاده قرار میگرفت. به استناد گزارشات وزارت کشاورزی آمریکا، پس از سال 1970 یعنی درست هنگامیکه صنعت جدید مرغداری در ایران شروع بهکار کرد و به طور طبیعی تقاضای غلات مخصوص تغذیه مرغ افزایش یافت (روهرر، 1999).
جو چهارمین محصول مهم در میان غلات بعد از گندم، ذرت و جو است. در کشورهای چین و ترکیه و هند بیشترین سطح زیر کشت را دارا میباشند، در استرالیا جو در اکثر مناطق رایج است (ترورس، 2007). سطح زیر کشت جو در جهان 55336169 هزار هکتار میباشد. کشورهای عمده تولید کننده جو آلمان، انگلستان، فرانسه، روسیه و کانادا هستند. اگرچه در سالهای اخیر سطح زیر کشت آن کاهش یافته ولی عملکرد به نحو چشمگیری افزایش داشته و در ایران سالیانه به طور متوسط 5/1 میلیون هکتار از اراضی آبی و دیم کشور را بهخود اختصاص داده است که 40 درصد آبی و 60 درصد دیم میباشد (خواجهپور، 1381).
سطح زیر کشت جو آبی و دیم در کشور معادل 000/750/1 هکتار و عملکردی معادل 2600 كیلوگرم در هكتار داشت. 40 درصد زمینها در کشور به کشت آبی و 60 درصد آن تحت کشت دیم میباشند. 67 درصد تولید متعلق به اراضی آبی و 33 درصد متعلق به اراضی دیم است. سهم دیم به آبی در خوزستان نسبت به سایر استانها بیشتر است. در خوزستان کشت آبی حدود 000/40 هکتار و کشت دیم 000/60 هکتار است )روهرر، 1999).
وضعیت تولید جو در سالهای (82-1373) در جدول 1-3 مشخص گردیده است (کیزیل کایا، 2004).
تعداد صفحه :130
قیمت : 14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * parsavahedi.t@gmail.com
14,700 تومانافزودن به سبد خرید