دانشگاه آزاد اسلامی
دانشکده کشاورزی _ گروه باغبانی
پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد (M.Sc)
عنوان تحقیق
اثر غلظت های مختلف 2،4-D و BAP و انواع محیط کشت (جامد، مایع و دولایه) بر ریز ازدیادی لیسیانتوس (Eustoma grandiflorum)
استاد راهنما
دکتر علیرضا ترنگ
استاد مشاور
دکتر بهزاد کاویانی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده فارسی………………………………………………………………………………………………………………..1
فصل اول: مقدمه
1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………. ……..3
فصل دوم: بررسی منابع
2-1- گیاه شناسی……………………………………………………………………………………………………. ……. 6
2-1-1- تاریخچه و پراکنش………………………………………………………………………………….. ……. 6
2-1-2- ریخت شناسی…………………………………………………………………………………………. ……. 8
2-1-3- ارقام مختلف لیسیانتوس……………………………………………………………………………… ……..9
2-2- اهمیت ریزازدیادی در صنایع دارویی و زینتی…………………………………………………………… ……..9
2-2-1- تاریخچه ریزازدیادی لیسیانتوس……………………………………………………………………. ……..9
2-2-2- اهمیت ریزازدیادی لیسیانتوس………………………………………………………………………. ……10
2-2-3- روشهای ریزازدیادی لیسیانتوس………………………………………………………………….. ……12
2-3- نقش تنظیم کنندههای رشد گیاهی………………………………………………………………………… ……12
2-3-1- تاثیر تنظیم کنندههای رشد گیاهی در ریزازدیادی لیسیانتوس………………………………… ……13
2-4- اثر نوع ریزنمونه………………………………………………………………………………………………. ……14
2-4-1- ریزنمونه ساقه………………………………………………………………………………………….. ……14
2-4-2- ریزنمونه برگ………………………………………………………………………………………… ……14
2-4-3- ریزنمونه پروتوپلاست……………………………………………………………………………….. ……16
2-4-4- ریزنمونه میانگره……………………………………………………………………………………….. ……17
2-4-5- ریزنمونه نوک شاخساره…………………………………………………………………………….. ……17
2-4-6- ریزنمونه جوانه نابجا…………………………………………………………………………………. ……17
2-4-7- ریزنمونه جوانه جانبی و انتهایی……………………………………………………………………. ……18
2-4-8- ریزنمونه ریشه…………………………………………………………………………………………. ……18
2-5- اثر نوع رقم…………………………………………………………………………………………………….. ……19
2-6- اثر تنظیم کنندههای رشد گیاهی بر سایر گیاهان………………………………………………………………………..21
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- مواد گیاهی…………………………………………………………………………………………………….. ……23
3-2- انتقال نمونهها از شرایط برون شیشهای به شرایط درون شیشهای……………………………………… ……23
3-2-1- گندزدایی ریزنمونهها……………………………………………………………………………….. ……23
3-2-2- محیط کشت (در محیط جامد، مایع و دولایه)…………………………………………………… ……24
3-2-3- کشت ریزنمونهها……………………………………………………………………………………… ……24
3-3- نگهداری ریزنمونهها…………………………………………………………………………………………. ……25
3-4- باززایی و ایجاد گیاهچه از ریزنمونههای کشت شده…………………………………………………… ……25
3-5- سازگاری گیاهچهها با محیط طبیعی………………………………………………………………………. ……26
3-6- تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………………………………….. ……26
فصل چهارم: نتایج
4-1- ضدعفونی ریزنمونه…………………………………………………………………………………………… ……28
4-1-1- تشخیص نوع آلودگی……………………………………………………………………………….. ……28
4-2- اثر تیمارهای مختلف بر صفات اندازهگیری شده در محیط جامد…………………………………… ……28
4-2-1- اثر متقابل غلظتهای مختلف 2,4-D و BAPبر صفات اندازهگیری شده در محیط جامد……. ……35
4-2-1-1- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر طول شاخساره………………………………………….. ……35
4-2-1-2- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر تعداد شاخساره…………………………………………. ……37
4-2-1-3- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر تعداد گره……………………………………………….. ……37
4-2-1-4- اثر متقابل 2,4-D و BAPبرطول میانگره……………………………………………… ……37
4-2-1-5- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر طول تکثیر …………………………………………………………….38
4-2-1-6- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر تعداد ریشه………………………………………………. ……38
4-2-1-7- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر طول ریشه……………………………………………….. ……38
4-2-1-8- اثر متقابل 2,4-D و BAPبر وزن تر…………………………………………………… ……39
4-2-1-9-اثر متقابل 2,4-D و BAPبر وزن خشک………………………………………………. ……39
4-2-1-10- اثر متقابل 2,4-D و BAPبرسبزینگی……………………………………………….. ……39
4-2-1-11- اثر متقابل 2,4-D و BAPبرکالوس زایی…………………………………………… ……39
4-2-2- اثر تیمارهای مختلف بر صفات اندازهگیری شده در محیط دولایه………………………….. ……44
4-2-3- اثر تیمارهای مختلف بر صفات اندازهگیری شده در محیط مایع……………………………… ……50
4-2-4- نتایج صفات کمی مشاهده شده در مرحله استقرار ریزنمونه…………………………………… ……54
4-2-5- الگوی رشد…………………………………………………………………………………………….. ……54
4-2-6- سازگاری………………………………………………………………………………………………. ……54
فصل پنجم: بحث و نتیجهگیری
بحث…………………………………………………………………………………………………………………….. ……58
نتیجهگیریکلی ………………………………………………………………………………………………………………………….66
پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………….. ……67
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………… ……69
چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………….. ……72
چکیده
فنون کشت بافت برای ریزازدیادی و تولید گیاهان عاری از عوامل بیماریزا مورد استفاده قرار میگیرد. ریزازدیادی ابزار مؤثری در تکثیر گیاهان زینتی در مقیاس وسیع است. غلظت تنظیم کنندههای رشد گیاهی از عوامل بسیار مهم ریزازدیادی گیاهان در شرایط درون شیشهای است. لیسیانتوس یک گیاه زینتی است که رویکرد سنتی تکثیر آن با بذر میباشد؛ اما تکثیر آن در مقیاس وسیع به علت وجود آلودگی این روش، توصیه نمیگردد. به منظور ریزازدیادی لیسیانتوس، از جوانههای رأسی و جانبی عاری از بیماری استفاده شد. آزمایشها در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار روی محیطهای کشت موراشیک و اسکوگ (MS) با غلظتهای مختلف 2و4- دی کلرو فنوکسی استیک اسید (2،4- D) در چهار سطح (0، 01/0، 1/0 و 1 میلیگرم در لیتر) و 6- بنزیل آمینوپورین (BAP) در چهار سطح (0، 5/0، 2 و 5 میلیگرم در لیتر) کشت شدند. در مرحله استقرار ریزنمونه، بیشترین طول شاخساره و سبزینگی از محیط کشت دارای 1/0 میلی گرم درلیتر2,4-D (فاقد BAP) حاصل شد. بیشترین تعداد شاخساره در محیط کشت دارای 1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5 میلیگرم در لیتر BAP تولید شد. بیشترین تعداد گره در محیط کشت دارای1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D (فاقدBAP) و 01/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5/0 میلیگرم در لیتر BAPتولید شد. بیشترین طول میانگره در محیط کشت دارای 1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5/0 میلیگرم در لیتر BAP و 1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D (فاقدBAP) و 01/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5/0 میلیگرم در لیتر BAP تولید شد. بیشترین میزان تکثیر و پرآوری در محیط دارای 1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5 میلیگرم در لیتر BAP و2 میلیگرم در لیتر BAP (فاقد2,4-D) حاصل شد. بیشترین تعداد، طول ریشه و وزن خشک در محیط کشت فاقد هورمون بدست آمد. بیشترین وزن تر، در محیط کشت دارای 1/0 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5 میلیگرم در لیترBAP حاصل شد و بیشترین کالوس زایی در محیطکشت دارای 1 میلیگرم در لیتر 2,4-D همراه با 5/0 میلیگرم در لیترBAP مشاهده گردید.
کلمات کلیدی: لیسیانتوس، کشت بافت، 2و4- دی کلرو فنوکسی استیکاسید(2،4- D) و 6- بنزیل آمینوپورین (BAP).
1-1- مقدمه
اصطلاح ریزافزایی[1](ریزازدیادی)، به تکثیر رویشی گیاهان در شرایط درون شیشهای و گندزدایی شده با استفاده از بخشهای کوچک گیاه اطلاق میشود (خوشخوی، 1378؛ چیری[2]، 2002). ریزازدیادی بزرگترین پیشرفت تکنولوژی کشت بافت گیاهی میباشد که در آن انبوهی از گیاهان با ساختار ژنتیکی یکسان بدست میآید. در ریزازدیادی مقدار بسیار کمی از بافت گیاه به عنوان ریزنمونه نیاز میباشد و در برخی از گونههای گیاهی که به روشهای رایج تکثیر نمیشوند، ریزازدیادی، روش مناسبی است و در هر فصلی از سال قابل اجرا است و تغییرات فصلی تأثیری در اجرای آن ندارد و با این روش گیاهان عاری از ویروس حاصل میشوند (کهریزی، 1389). ریزازدیادی ابزار مؤثری در تکثیر گیاهان زینتی در مقیاس وسیع است. برای اینکه تجارت گلهای شاخه بریده در سطح جهانی مطرح شود، فنون جدیدی توسعه یافتهاند (روت و جین[3]، 2004). روشهای پیشرفتهای در اختیار تولید کنندگان گیاهان زینتی و دارویی قرار دارد که میتوانند نیازهای بازارهای جهانی را در قرن آینده فراهم کنند. این دستورالعملها بر اساس سطوح بهینه قندها، ترکیبات آلی، مواد معدنی، عوامل محیطی و تنظیم کنندههای رشد گیاهی بوده و مقادیر بالایی از باززایی را در شرایط درون شیشهای پدید میآورند. فلور طبیعی گیاهی ایران شامل تعداد زیادی گونههای گیاهی است، اما فرسایش ژنتیکی باعث از دست رفتن گونههای متعددی شده است، به طوری که بسیاری از گونههای با ارزش دارویی و زینتی تحت حفاظت قرار دارند. ریزازدیادی یک روش مناسب برای تکثیر تجاری بوده و برای ازدیاد گونههای مختلف دارویی و زینتی مورد استفاده قرار میگیرد.
لیسیانتوس (Eustoma grandiflorum) گیاهی زینتی است که به عنوان گل شاخه بریده و گلدانی مورد استفاده قرار میگیرد (پایک و هاهن[4]، 2000). روش معمول تکثیر آن با بذر (ساده و قرصی[5]) است و با توجه به اینکه بذر آن بسیار ریز است، تولید با این روش در سطح وسیع با دگرزایویگی و احتمال آلودگی گیاهچه روبرو است (فروکاوا و همکاران[6]، 1990). تولید نشای لیسیانتوس در ایران توسط چند شرکت محدود که با بزرگترین تولید کننده نشای لیسیانتوس در هلند مرتبط هستند، صورت میگیرد و از زمان کاشت بذر (بذرهای وارداتی) تا تولید نشا، دوازده هفته طول میکشد. بنابراین استفاده از روش ریزازدیادی، یکی از راههای دستیابی به تعداد زیادی نشای لیسیانتوس با ساختار ژنتیکی یکسان و کاهش هزینههای تولید میباشد و امکان تولید مداوم و سریع را در پی دارد (سمنیوک و گریسباخ[7]، 1987). بنابر اطلاعات بدست آمده در ایران، پژوهش مختصری در زمینه باززایی لیسیانتوس از طریق کشت بافت صورت پذیرفته است، ولی تاکنون گزارشی مبنی بر تولید گسترده گیاهچههای لیسیانتوس از طریق ریزازدیادی منتشر نشده است.
هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر غلظت های مختلف D-4،2 و BAP و انواع محیط کشت (جامد، مایع و دولایه) بر ریز ازدیادی گیاه لیسیانتوس به منظور دستیابی به بهترین غلظت و محیط کشت است.
2-1- گیاه شناسی
2-1-1- تاریخچه و پراکنش
لیسیانتوس از خانواده جنتیاناسه[8] است. جنس لیسیانتوس بومی ایالات متحده جنوبی، نبراسکا، لویزیانا و مکزیک است و با نامهای انگلیسی تگزاس بلوبل[9]، تولیپ جنتین[10] و پریاری جنتین[11] شناخته شده است و سه گونه از این جنس معرفی شده است:
1-Eustoma grandiflorum Syn. E. russelianum Shinners ، از اهمیت تجاری زیادی برخوردار است. این گیاه زینتی که دارای ارزش اقتصادی بالایی است، بیش از 50 سال قبل در ژاپن معرفی شد. بیش از 15 واریته از آن شناخته شده است و برای تولید گیاه گلدانی گلدار و گل شاخه بریده، پرورش داده میشود (شکل 2-1).2- Eustoma exaltatum L. Salisb (شکل 2-2). 3-Eustoma barkleyi Standley (اوبرین و لیندسای[12]، 1993؛ آرمیتاژ و لائوشمن[13]، 1993؛ اسکرزیپکزاک[14] و همکاران، 1993؛ زاکای و ادری[15]، 2002).
شکل 2-1- لیسیانتوس گراندیفلوروم) Eustoma grandiflorum)
شکل 2-2- لیسیانتوس اگزالتاتوم ( exaltatum Eustoma)
ژوسیو[16] (1789) خانواده جنتیاناسه را کشف کرد. در خانواده جنتیاناسه، تاکنون 87 جنس و حدود 1600 گونه شناخته شده است (استرو و آلبرت[17]، 2002).
2-1-2- ریخت شناسی
گونه (Eustoma grandiflorum) گیاه علفی، یکساله یا دو ساله (گیلمن[18]، 1999) یا چند ساله (دال و همکاران[19]، 2000) دارای ریشههای ضخیم و برگهای تخم مرغی، سبز مایل به آبی، متقابل، بدون کرک با حاشیه صاف و ساقههای سبز مایل به زرد و گلهایی به رنگهای متنوع آبی، سفید، صورتی، زرد، نباتی، قرمز، بنفش، ارغوانی و ترکیبی از رنگهاست (اوبرین و لیندسای، 1993؛ آرمیتاژ و لائوشمن، 1993؛ لنگهام[20]، 1995؛ گیلمن، 1999). لیسیانتوس گیاهی است با گل آذین گرزن تک سویه[21] و ساقههای انتهایی بعد از ظهور برگهای حقیقی ظاهر میشوند. ساقه اصلی تولید گل انتهایی میکند در حالی که گلهای دیگر همچنان بر ساقه به شکل خوشه توسعه یافتهاند. کاسبرگها کوچکتر از گلبرگها هستند و پرچمها دراز و بساکها کمی پیچ خوردهاند. طول عمر گل، 14-7 روز است. گل بالغ دارای 5 کاسبرگ، 5 گلبرگ و 5 پرچم و یک تخمدان تک حجرهای با دو کلاله (اسکیس[22]، 2001؛ زاکای و ادری، 2002) و میوه نامعلوم است (گیلمن، 1999).
2-1-3- ارقام مختلف لیسیانتوس
گلهای لیسیانتوس بسیار زیبا و بیبو هستند (آرانویچ و همکاران[23]، 2007) و به آسانی با گل رز اشتباه گرفته میشوند (دال و همکاران، 2000). ارقام گونه گراندیفلوروم با گلهای منفرد[24] و مضاعف[25] (اوبرین و لیندسای، 1993) به طور کلی به سه گروه زمستانه، بهاره و تابستانه تقسیم میشوند (آرمیتاژ و لائوشمن، 1993).
قیمت : 14700 تومان
