دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
دانشكده تولید گیاهی
پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته
علوم باغبانی- گرایش گیاهان دارویی، ادویه ای و نوشابه ای
عنوان:
تاثیر ارتفاع روی خصوصیات مورفولوژیکی و برخی مواد ثانویه گیاه گزنه (Urtica dioica) در استان‌های مازندران و گلستان
استاد راهنما:
دکتر خدایار همتی
اساتید مشاور:
دکتر سارا خراسانینژاد
مهندس امیر دارایی گرمهخانی
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
فصل اول- مقدمه
1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 2
1-2- بیان سوالات اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………. 3
1-3- فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………….. 3
1-4- اهداف………………………………………………………………………………………………………………………. 3
فصل دوم- بررسی منابع
2-1- گیاهشناسی گزنه………………………………………………………………………………………………………… 6
2-2- دامنه انتشار………………………………………………………………………………………………………………… 7
2-3- اندامهای دارویی………………………………………………………………………………………………………… 8
2-4- مواد متشکله و آثار فارماکولوژیکی………………………………………………………………………………… 8
2-5- محیط و مواد موثره گیاهان دارویی…………………………………………………………………………………. 9
2-6- فنل و فلاونوئید………………………………………………………………………………………………………… 10
2-7- بررسی تاثیر اکوتیپ و ارتفاع بر روی خصوصیات مورفولوژیکی و میزان عملکرد………………….. 13
2-8- بررسی تاثیر اکوتیپ و ارتفاع بر میزان متابولیت‌های ثانویه………………………………………………….. 14
فصل سوم- مواد و روشها
3-1- مواد گیاهی……………………………………………………………………………………………………………….. 20
3-2- وسایل و دستگاه‌های مورد استفاده………………………………………………………………………………… 20
3-3- مواد شیمیایی…………………………………………………………………………………………………………….. 20
3-4- آماده‌سازی گیاه گزنه………………………………………………………………………………………………….. 20
3-5- صفات مورفولوژیکی مورد مطالعه گیاه گزنه………………………………………………………………….. 22
3-6- صفات بیوشیمیایی مورد مطالعه گیاه گزنه………………………………………………………………………. 22
3-7- استخراج عصاره متانولی……………………………………………………………………………………………… 24
3-7-1- اندازهگیری فنل کل………………………………………………………………………………………………… 24
3-7-2- اندازهگیری محتوی فلاونوئیدی………………………………………………………………………………… 25
3-8- اندازهگیری اسید کلروژنیک و اسید کافئیک با بهره گرفتن از دستگاه HPLC………………………………… 26
3-8-1- آماده سازی نمونه………………………………………………………………………………………………….. 26
3-8-2- تهیه نمودار کالیبراسیون اسید کلروژنیک و اسید کافئیک…………………………………………………. 27
3-8-3- تزریق نمونه گیاهی………………………………………………………………………………………………… 27
3-9- اندازهگیری روتین با بهره گرفتن از دستگاه HPLC…………………………………………………………………. 29
3-9-1- آماده سازی نمونه………………………………………………………………………………………………….. 29
3-9-2- تهیه نمودار کالیبراسیون روتین………………………………………………………………………………….. 29
3-9-3- تزریق نمونه گیاهی………………………………………………………………………………………………… 30
3-10- مشخصات طرح………………………………………………………………………………………………………. 31
3-11- تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………………. 31
فصل چهارم- نتایج و بحث
4-1- صفات مورفولوژیک………………………………………………………………………………………………….. 34
4-1-1- طول، عرض و نسبت طول به عرض برگ………………………………………………………………….. 34
4-1-2- تعداد برگ در بوته…………………………………………………………………………………………………. 36
4-1-3- تعداد و فاصله گره‌ها……………………………………………………………………………………………… 36
4-1-4- قطر ساقه……………………………………………………………………………………………………………… 37
4-1-5- قطر و طول ریشه…………………………………………………………………………………………………… 37
4-1-6- اندازه و تعداد گل آذین در بوته……………………………………………………………………………….. .37
4-1-7-ارتفاع گیاه…………………………………………………………………………………………………………….. 38
4-1-8- میزان کلروفیل……………………………………………………………………………………………………….. 38
4-2- صفات بیوشیمیایی……………………………………………………………………………………………………… 39
4-2-1- فنل کل برگ، ریشه، ساقه و گل……………………………………………………………………………….. 39
4-2-2- فلاونوئید کل برگ، ریشه، ساقه و گل……………………………………………………………………….. 42
4-2-3- کلروژنیک برگ، ریشه، ساقه و گل……………………………………………………………………………. 44
4-2-4- کافئیک برگ، ریشه، ساقه و گل……………………………………………………………………………….. 46
4-2-5- روتین برگ، ریشه، ساقه و گل…………………………………………………………………………………. 48
4-3- رابطه رگرسیونی ارتفاع از سطح دریا با مقدار فنل و فلاونوئید…………………………………………… 50
4-4- نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………………………………………….. 56
4-5- پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………… 56
منابع………………………………………………………………………………………………………………………………… 58
چکیده:
گزنه (Urtica dioica) از خانواده Urticaceae میباشد که دارای خواص دارویی فراوانی است. رشد و عملکرد گیاهان در اکوسیستمها و رویشگاههای طبیعی مختلف تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله ارتفاع از سطح دریا قرار دارد. در این تحقیق اثر ارتفاع در دو استان مازندران و گلستان روی خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گزنه مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری از مناطق مختلف در زمان گلدهی گیاه صورت پذیرفت. استخراج و شناسایی مواد موثره با دستگاه اسپکتروفتومتر و دستگاه کروماتوگرافی مایع (HPLC) انجام شد. اطلاعات هواشناسی و خاکشناسی مربوط به رویشگاه‌‌ها نیز مورد بررسی قرار گرفت. داده‌‌ها در قالب طرح کاملاً تصادفی، بصورت آشیانهای با بهره گرفتن از نرم‌افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ارتفاع و اکوتیپ بصورت معنیداری خصوصیات مورفولوژیک و بیوشیمیایی گزنه را تحت تاثیر قرار داد. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع، طول و عرض برگ‌‌ها کمتر، ارتفاع گیاه کوچک‌‌تر و میزان کلروفیل بیشتر شد، بطوریکه کمترین میزان طول برگ (9/6 سانتی‌متر)، کمترین میزان عرض برگ (8/5 سانتی‌متر) کمترین ارتفاع گیاه (2/77 سانتی‌متر) و بیشترین میزان کلروفیل (3/50 درصد) در منطقه له کوه مازندران با ارتفاع 2250 متر بدست آمد، همچنین میزان فنل کل، فلاونوئیدکل، اسید کلروژنیک، اسید کافئیک و روتین در اندامهای مختلف گزنه با افزایش ارتفاع بیشتر شد بطوریکه بیشترین میزان فنل کل (16/8 میلیگرم بر گرم)، فلاونوئید کل (15/12 میلیگرم بر گرم)، اسید کلروژنیک (72/0 میلیگرم بر گرم)، اسید کافئیک (140/0 میلیگرم بر گرم) و روتین (71/0 میلیگرم بر گرم) در کل گیاه در ارتفاع 2250 متری منطقه له کوه مازندران مشاهده شد. همچنین میزان این ترکیبات در برگ بیشتر از سایر اندامهای گزنه بود. بررسی‌‌های آماری نشان داد که بین میزان فنل و فلاونوئید و ارتفاع از سطح دریا، یک رابطه مثبت و معنیداری وجود داشت.
فصل اول: مقدمه
1-1- مقدمه
گیاهان دارویی یکی از منابع غنی کشور است که امکان صادرات آن نیز وجود دارد. ایران از نظر آب و هوا در زمینه رشد گیاهان دارویی یکی از بهترین مناطق جهان محسوب می‌‌شود، به همین دلیل صادرات آن می‌‌تواند منبع بزرگی از درآمد برای کشور باشد (صمصام شریعت، 1382). بنابراین ضروریست تا با توجه به توان بالقوه بسیار خوب کشور در زمینه تنوع گیاهان دارویی، با شناخت گونه‌‌های گیاهی و دستیابی به اطلاعات لازم در مورد محل‌‌های رویش و خصوصیات بوم‌‌شناختی آن‌ها، گام‌‌های اساسی برای استفاده از اسانس‌‌های گیاهی و ترویج شیوه‌‌های اصولی بهره‌‌برداری از این گیاهان برداشته شود (حسنی، 1383).
گیاه دارویی به گیاهان و مشتقات آن‌ها گفته می‌‌شود که دارای مواد موثر مشخص است، در درمان بیماری یا پیشگیری از بروز آن مورد استفاده قرار می‌‌گیرد و نام آن گیاه در یکی از فارماکوپه‌‌های معتبر بین‌‌المللی ذکر شده باشد (دوازده امامی و مجنون‌‌حسینی، 1387).
فارماکوپه یک کتاب رسمی است که توسط دولت هر کشور و یا انجمن‌‌های پزشکی و داروسازی زیر نظر دولت به چاپ می‌‌رسد و حاوی حقایق علمی و اصول استاندارد‌‌سازی مواد دارویی از قبیل روش‌‌های جمع‌‌آوری مواد دارویی از منابع مختلف، آماده سازی، نگهداری، ترکیب و اختلاط داروهای مختلف و روش‌‌های اثبات آن‌ها میباشد. به علاوه این کتاب شامل دارو‌‌هایی با استعمال خارجی، نحوه نسخه‌‌نویسی، نحوه و مقدار تجویز دارو‌‌ها و اطلاعات کامل تهیه، ساخت و کاربرد داروهاست (دوازده امامی، 1382).
استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌‌های حاصل از آن‌ها نقش این گیاهان را در چرخه اقتصادی پر اهمیت کرده است. به طوری که مصرف رو به ازدیاد آن‌ها تنها به کشور‌‌های در حال توسعه محدود نشده است، بلکه اخیراً در کشور‌‌های توسعه یافته نیز جایگاه ویژه‌‌ای به خود اختصاص داده است. در اواخر قرن بیستم حجم مبادلات جهانی گیاهان دارویی به 200 میلیارد دلار بالغ گردیده است. بر اساس گزارش سازمان خوار و بار جهانی (FAO[1]) ارزش صادرات گیاهان دارویی در سال 1995 بالغ بر 880 میلیون دلار بوده است. بر اساس گزارش بانک جهانی، حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال 2050 بالغ بر 5 تریلیون دلار خواهد بود (امیدبیگی، 1384). در حالی که طی گزارشی میزان ارزش فروش گیاهان دارویی در ایران در سال 2000 میلادی تنها در حدود 37 میلیارد ریال برآورد شده است و این در حالی است که ایران جزء 8 کشور مهم دارای فلور متنوع گیاهان دارویی در دنیاست (قاسمی، 1389).
گزنه از مهمترین گیاهان دارویی است که از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می‌کردند و از خواص درمانی آن اطلاع داشته‌اند. از کاربرد‌‌های دارویی آن می‌توان به کاهش قند خون، کاهش التهاب آرتریت روماتید، درمان عفونت مثانه و مجاری ادراری، درمان پروستات و اکنه اشاره کرد (جولیا و همکاران، 2007).
2-1- بیان سوالات اصلی تحقیق
– تاثیر ارتفاع بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی (ریخت‌‌شناسی) گیاه گزنه چگونه است؟
– تاثیر ارتفاع بر میزان کل ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی اندامهای گیاه گزنه چگونه است؟
– تاثیر ارتفاع بر میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی نظیر اسید کلروژنیک، اسید کافئیک و روتین در اندامهای مختلف گیاه گزنه چگونه است؟
3-1- فرضیه ها
– عوامل محیطی روی میزان ترکیبات ثانویه گیاه گزنه موثر است.
– شرایط محیطی متنوع در زیستگاه‌های مختلف بر خصوصیات مورفولوژیکی گیاه تاثیر می‌گذارند.
– میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی تحت تاثیر ارتفاع قرار دارد.
4-1- اهداف
– ارزیابی تاثیر اقلیم‌‌های مختلف بر صفات ریختی و عملکرد برخی مواد موثره گزنه.
– معرفی بهترین ارتفاع و اندام دارویی گزنه از نظر میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی.
– مقایسه برخی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی موجود درگزنه در ارتفاعات مختلف.
1- Food and Agriculture Organization
تعداد صفحه : 84
قیمت :14700 تومان
