دانشگاه رازی
دانشكده کشاورزی
گروه ترویج و آموزش کشاورزی
پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته مهندسی کشاورزی
گرایش ترویج و آموزش کشاورزی
تحت عنوان:
ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» ار دیدگاه کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه
استاد راهنما:
دكتر امیرحسین علی بیگی
استاد مشاور :
دكتر علی اصغر میرک زاده
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
فصل اول : طرح تحقیق
1-1- مقدمه………………………………………………………………………………….2
1-2- بیان مسأله…………………………………………………………………………….3
1-3- اهداف…………………………………………………………………………………..5
1-4- اهمیت و ضرورت پژوهش……………………………………………………………6
1-5- محدوده پژوهش……………………………………………………………………….7
1-6- محدودیتهای پژوهش…………………………………………………………………..7
1-7- تعاریف و مفاهیم……………………………………………………………………8
فصل دوم : بررسی ادبیات تحقیق
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………….11
2-2- بخش اول: کلیات ارتباط تحقیق و ترویج………………………………………….11
2-1-1- پیوند تحقیق و ترویج…………………………………………………………..13
2-2-2- نظام دانش و اطلاعات کشاورزی……………………………………………..16
2-2-3- شیوه های مرسوم ارتباطی تحقیق و ترویج کشاورزی در سطح جهان…….20
2-2-4- پیشینهی طرحهای مشترک تحقیقی – ترویجی در ایران…………………..25
2-3- بخش دوم: کلیات طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»………………………27
2-3-1- سابقه و پیشینهی تجربی طرح………………………………………………..27
2-3-2- اهداف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…………………………………28
2-3-3- ویژگیهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………………………….29
2-3-4- اهمیت و ضرورت اجرای طرح………………………………………………………30
2-3-5- رهیافت ترویجی طرح……………………………………………………………….30
2-3-6- محتوا و موضوع یافته های تحقیقاتی و کاربردی طرح……………………………31
2-3-7- روند اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………………………33
2-3-8- الزامات اجرایی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………………….34
2-3-9- مناطق اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» در استان کرمانشاه…..35
2-4- بخش سوم: کلیات ارزشیابی
2-4-1- تعاریف و مفاهیم ارزشیابی……………………………………………………..38
2-4-2- اهداف ارزشیابی………………………………………………………………….41
2-4-3- ویژگیهای ارزشیابی……………………………………………………………….43
2-4-4- مسائل کلیدی ارزشیابی………………………………………………………….43
2-4-5- سطوح ارزشیابی………………………………………………………………..45
2-4-6- انواع ارزشیابی…………………………………………………………………..47
2-4-6-1- انواع ارزشیابی با توجه به زمان………………………………………………47
2-4-6-2- انواع ارزشیابی از نظر کارائی…………………………………………………48
2-4-6-3- انواع ارزشیابی از لحاظ درجه اعتبار……………………………………….48
2-4-6-4- انواع ارزشیابی با توجه به ارزشیابان………………………………………..50
2-4-7- مدلهای ارزشیابی………………………………………………………………….50
2-4-7-1- مدل ارزشیابی مشارکتی…………………………………………………52
2-4-7-2- مدل ارزیابی سریع و مشارکتی روستایی………………………………….56
2-4-7-3- مدل ارزشیابی مبتنی بر طبیعت……………………………………………..57
2-4-7-4- مدل ارزشیابی تجربی…………………………………………………………57
2-4-7-5- مدل مفهومی آون………………………………………………………………58
2-4-7-6- مدل سلسله مراتبی بنت………………………………………………………59
2-4-7-7- مدل ارزشیابی تفاوتها (اختلاف یا ناهمخوانی)……………………………….60
2-4-7-8- مدل ارزشیابی اعتبارگذاری…………………………………………………….61
2-4-7-9- مدل ارزشیابی اعتباربخشی…………………………………………………….61
2-4-7-10- مدل ارزشیابی مدافعه یا دوسویه……………………………………………62
2-4-7-11- مدل ارزشیابی هدف آزاد……………………………………………………….62
2-4-7-12- مدل ارزشیابی مناسبات اجرایی…………………………………………..64
2-4-7-13- مدل ارزشیابی حقوقی………………………………………………………..64
2-4-7-14- مدل ارزشیابی قضایی………………………………………………………….64
2-4-7-15- مدل ارزشیابی به مثابه روشنگری…………………………………………….65
2-4-7-16- مدل ارزشیابی مبتنی بر استراتژی وضعیت ویژه…………………………..65
2-4-7-17- مدل ارزشیابی تایلر…………………………………………………………….66
2-4-7-18- مدل ارزشیابی استیک………………………………………………………….66
2-4-7-19- مدل ارزشیابی تصمیم گیری مدیریتی………………………………………..67
2-4-7-20- مدل ارزشیابی هدف مدار…………………………………………………….67
2-4-7-21- مدل عمومی ارزشیابی………………………………………………………68
2-4-7-22- مدل آزمایش اجتماعی………………………………………………………..68
2-4-7-23- مدل کارشناسی…………………………………………………………………68
2-4-7-24- مدل تخصص محور……………………………………………………………….68
2-4-7-25- ارزشیابی به عنوان خبرگی…………………………………………………69
2-4-7-26- مدل منطقی ارزشیابی برنامه………………………………………………69
2-4-7-27- مدل سیپ……………………………………………………………………..70
2-5- بخش چهارم: پیشینهی پژوهش…………………………………………………..76
2-6- چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………….89
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………91
3-2- نوع و روش پژوهش……………………………………………………………………91
3-3- جامعه آماری…………………………………………………………………………92
3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………….93
3-5- ابزار جمعآوری اطلاعات……………………………………………………………..94
3-6- تعیین روایی پرسشنامه…………………………………………………………….96
3-7- تعیین پایایی پرسشنامه……………………………………………………………..96
3-8- تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………..97
فصل چهارم: یافته ها
4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………99
4-2- ویژگیهای فردی و حرفه ای کشاورزان…………………………………………….99
4-3- ارزیابی زمینه اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»………………101
4-3-1- میزان تأثیر عوامل زمینهای در موفقیت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…..101
4-3-2- وضعیت موجود عوامل زمینهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»….102
4-4- ارزیابی دروندادهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»………………….104
4-4-1- اثربخشی دروندادهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………104
4-4-2- شیوهی اقدام در مورد دروندادهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…105
4-5- ارزیابی فرآیند اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………….107
4-6- ارزیابی بروندادهای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…………………108
4-7- ارزیابی کلی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»………………………109
4-8- ارزیابی مراحل مختلف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» از دیدگاه کشاورزان مجری طرح….111
4-9- نقاط قوت طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…………………………112
4-10- نقاط ضعف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»……………………….113
4-11- راهکارهای بهبود اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»…………114
4-12- نگرش کشاورزان نسبت به طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»………118
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه……………………………………………………………………………123
5-2- نتایج ارزیابی زمینه……………………………………………………………..123
5-2-1- پیشنهادها……………………………………………………………………..125
5-3- نتایج ارزیابی درونداد…………………………………………………………….125
5-3-1- پیشنهادها……………………………………………………………………..126
5-4- نتایج ارزیابی فرآیند……………………………………………………………….126
5-4-1- پیشنهادها……………………………………………………………………….127
5-5- نتایج ارزیابی برونداد…………………………………………………………….127
5-5-1- پیشنهادها…………………………………………………………………….128
5-6- سایر نتایج………………………………………………………………………….128
5-6-1- پیشنهادها…………………………………………………………………..130
منابع و مآخذ……………………………………………………………………………..131
چکیده:
هدف کلی این تحقیق، ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» از دیدگاه کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه بود. جامعه آماری پژوهش دربرگیرندهی کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه بود (72 نفر) که به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند که سرانجام 64 نفر مطالعه شدند. به منظور جمعآوری اطلاعات در تحقیق حاضر از پرسشنامه استفاده شد. برای سنجش روایی ابزار تحقیق از پانل متخصصان و از آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی استفاده شد (78/0=α). نتایج حاصل از ارزیابی طرح «تسریع انتقال یافته ها» بر اساس مدل سیپ نشان داد که طرح مورد نظر در قسمت درونداد (با میانگین 85/3)، زمینه (با میانگین 82/3)، برونداد (با میانگین 32/3) و فرآیند (با میانگین 28/3) به ترتیب بیشترین تا کمترین مطلوبیت را داشته است. یافته ها نشان دادند موفقیت طرح مورد نظر (میانگین 56/3 از 5) بیشتر از حد متوسط ارزیابی شد. نتایج آزمون همبستگی نشان داد بین ویژگیهای فردی و حرفهای کشاورزان مجری طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» با موفقیت طرح مورد نظر هیچگونه رابطه معنیداری وجود ندارد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که مهمترین راهکارهای بهبود اجرای طرح به ترتیب راهکارهای اقتصادی (با تبیین 21/16 درصد از کل واریانس تبیین شده) و راهکارهای مدیریتی (با تبیین 34/15 درصد از واریانس کل) میباشند. ایجاد ارتباط مؤثر بین کشاورزان، مروجان و محققان، سرعت بخشیدن به انتشار یافته های تحقیقاتی قابل کاربرد و سازگار با شرایط اقلیمی کشاورزان، افزایش مشارکت و همکاری در بین کشاورزان و افزایش عملکرد در واحد سطح به عنوان مهمترین نقاط قوت و افزایش هزینه های تولید نسبت به روشهای سنتی و عدم توجه به دانش بومی کشاورزان به عنوان مهمترین نقاط ضعف طرح مورد نظر شناخته شدند. نتایج حاصل از سنجش نگرش کشاورزان مجری طرح نشان داد که 89 درصد از کشاورزان نسبت به طرح مورد نظر دارای نگرش مطلوب و 11 درصد دارای نگرش خنثی میباشند.
فصل اول: طرح تحقیق
1-1- مقدمه
اشاعه فناوری یا انتقال دانش عبارت است از یک فرآیند نظامدار آگاهسازی زارعین از نظام یا عناصر فناوریهای جدید و سپس ایجاد علاقه در زارع نسبت به فناوری جدید، تا آنها بتوانند آن را در ارتباط با نظام زراعی و تحت شرایط اقتصادی خود ارزیابی کنند. در این مرحله، کشاورزان تشویق و گاهی کمک میشوند تا فناوری جدید را روی قطعهی کوچکی از مزرعهی خود آزمایش نموده و همینطور در مرحلهی نهایی نیز آنها را در تصمیم گیری برای پذیرش، تعدیل یا ردکردن فناوری راهنمایی کنند. امروزه برای حصول اطمینان از تناسب فناوری با شرایط کشاورزان، وجود پیوندهای محکم بین تحقیق و ترویج در نظام کشاورزی، امری ضروری است (حسینی و چیذری، 1376؛ علیپور، چیذری و فرج ا… حسینی، 1384).
مسئله ارتباط تحقیق و ترویج در اغلب نظامهای تحقیقی و ترویجی ملی عمومیت دارد. بهعنوان یک قانون کلی میتوان گفت که هرچقدر از نظر سازمانی مروجان صحرایی از محققان بیشتر جدا شوند، به همان اندازه پیوند دوطرفه ضعیفتر خواهد شد و همچنین پیامها و توصیههای ترویجی بیشتر جنبهی عمومی پیدا کرده و با شرایط خاص محیطی که زارع در آن کشت و کار می کند، مناسبت کمتری خواهد داشت (حسینی و چیذری، 1376).
به منظور برقراری ارتباط کاری نزدیکتر بین مروجان صحرایی و محققان و انتقال مؤثر پیامها و توصیههای ترویجی به بهرهبرداران، شیوه های ارتباطی مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد که یکی از این شیوهها مزارع نمایشی میباشد. استفاده از مزارع نمایشی به عنوان یک روش آموزشی ترویجی و مؤثر در تغییر روشهای تولیدی بهرهبرداران در سال 1903 توسط دکتر سیمان ناپ[1] ابداع شد. به اعتقاد ایشان، مشاهده واحدهای بهره برداری که توسط ایستگاههای تحقیقاتی و دانشکدههای کشاورزی با هزینه دولتی ایجاد شده، نمی تواند انگیزهی کافی برای پذیرش شیوه های نوین و مدیرت تولید پیشرفته برای بهرهبرداران داشته باشد. پذیرش و نشر پدیدههای نوین در کشاورزی، به وسیلهی واحدهای بهره برداری نمایشی که با مشارکت خود بهرهبرداران تهیه و تحت شرایط محیطی موجود، تدارک دیده شده باشد امکان پذیر است. سالهاست که در ایران از مزارع نمایشی برای آموزش و انتقال یافته ها به بهرهبرداران استفاده میشود. ولی بررسیها نشان میدهد گستردگی و پراکنش و نحوهی اجرای این واحدها، نتوانسته اند حدود انتظارات را برآورده سازند. از طرفی بسیاری از یافته های تحقیقاتی به صورت گزارشهای پژوهشی و تحقیقی – ترویجی منتشر شده ولی فقط تعدادی از بهرهبرداران از آنها استفاده کردهاند (نوروزی، صعودی و میر گوهر، 1385؛ زمانی پور،1380).
به منظور رفع این مشکل و وسیعتر کردن گسترهی افراد تحت پوشش و واحدهای بهرهبرداری، به منظور انتقال یافته های تحقیقاتی و کاربردی، با هدف ارتقاء تولید متوسط کشوری و کاهش فاصله آن با تولیدکنندگان برتر، در شهریور 1380 سازمان تحقیقات و آموزش، مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم، معاونت زراعت، معاونت ترویج و نظام بهره برداری و مؤسسهی تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و معاونان و مدیران سازمانهای جهاد کشاورزی استانهای آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه و کهکیلویه تصمیم گرفتند تا پیش طرحی که مؤسسهی تحقیقات دیم کشور، تحت عنوان طرح «تسریع انتقال یافته ها» تهیه کرده بود را به صورت الگویی در چهار استان فوق اجرا کنند. با تعیین محقق معین (دیم) برای هر منطقهی اقلیمی، اقدام به تهیه دستورالعمل فنی[2] گردید و با تشکیل کمیتههای هماهنگی، با دبیری ترویج و مشارکت مردمی، برنامه ریزی و تقسیم کار انجام شد و طرح در سطح 4000 هکتار به اجرا درآمد (نوروزی و همکاران، 1385).
اهمیت و ضرورت اجرای طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»، افزایش تولید در واحدهای بهره برداری با بکارگیری همهجانبهی توصیههای فنی و ارتباط هرچه بیشتر تحقیقات، ترویج، اجرا و بهرهبردار میباشد. بر اساس طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها»، یافته های تحقیقاتی و تجارب برتر موجود جمعآوری و به صورت دستورالعمل کاربردی آماده میشود. بخشهای تخصصی، موانع اجرایی موجود را برطرف نموده و انتقال و بکارگیری یافته ها با شیوه های مناسب ترویجی انجام میشود (عزیزی و عظیمی، 1386).
بنابراین، ارزشیابی جنبههای مختلف طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» به ویژه از دیدگاه کشاورزان که مجریان این طرح در سطح مزارع خود میباشند، امر مهمی به نظر میرسد تا بتوان با ویژگیهای این طرح از زوایای مختلف (زمینه، درونداد، فرآیند و برونداد) و نقاط قوت و نقاط ضعف طرح و همچنین نگرش کشاورزان نسبت به طرح اجرا شده، آشنا شد و درصدد تقویت نقاط قوت و رفع کاستیها و کمبودهای طرح برآمد و با ارائه راهکارهایی برای بهبود اجرای طرح، زمینهای برای گسترش این طرح به سایر بهرهبرداران، سایر محصولات و واحدهای بهره برداری و حتی به شهرستانها و استانهای دیگر کشور نیز فراهم گردد.
2-1- بیان مسأله
یافته های تحقیقاتی غالباً با روشهای مختلف ترویجی به بهرهبرداران معرفی میگردد. پروژههای تحقیقی – ترویجی، تحقیقی – تطبیقی (آنفارم[1])، روز مزرعه، هفته انتقال یافته ها و مشارکت کارشناسان ترویج در طرحهای تحقیقاتی، از روشها و پروژههای جدیدتر مورد استفاده در این فرآیند میباشد. همچنین در سالهای گذشته شاهد رشد چشمگیر دانش مربوط به مدیریت محصولات بر اساس اصل بوم شناسی بودیم اما بخش اعظم این اطلاعات و یافته ها در حد تحقیقات باقی مانده و به سطح مزرعه که به شدت نیازمند استفاده و بکارگیری چنین دانش و یافته هایی بوده، نرسیده است. این در حالی بود که فعالیتهای تحقیقاتی روز به روز از نیازهای واقعی کشاورزان فاصله میگرفت و نتایج بهدست آمدهی تحقیقات قبلی بدون در نظر گرفتن اصل بوم شناسی بهصورت کمرنگ در اختیار کشاورزان قرار میگرفت. اما مشکل اصلی این است که غالباً یافته های تحقیقاتی در مراکز تحقیقاتی باقی میمانند و به کشاورزان که نیازمند استفاده از این یافته ها در مزارع خود میباشند، نمیرسد. بررسی آمارهای رسمی موجود نشان میدهد که از سال 1368 تا 1383 (16 سال)، بهطور متوسط 7/9 درصد توصیهها و یافته های حاصل از اجرای طرحهای تحقیقاتی پایان یافته از طریق اجرای پروژههای تحقیقی – ترویجی در اختیار بهرهبرداران قرار گرفته است. در همین سالها به ازای هر 28368 نفر بهرهبردار فقط یک فقره طرح تحقیقی – ترویجی اجرا شده است و همچنین به ازای هر 102836 هکتار زمین زراعی و باغی نیز یک فقره از طرح مذکور اجرا شده است. به عبارت دیگر از 4 میلیون نفر بهرهبردار بخش کشاورزی، 9/0 درصد آنان (کمتر از یک درصد) تحت پوشش فعالیتهای انتقال یافته های تحقیقاتی قرار گرفتهاند (نوروزی و همکاران، 1385).
از طرف دیگر، در ایران اگر چه ارزشیابی برنامهها و فعالیتهای ترویجی به صورت ابتدائی از بدو تأسیس تشکیلات رسمی ترویج انجام شده است و بعضاً هم نتایج آن در تصمیم گیری ها مورد استفاده قرار گرفته است، لیکن مطالعات مدون و نظامیافته از ارزشیابی برنامه های ترویجی بسیار اندک است. به عنوان مثال در مطالعهای که در سال 1351 و به منظور بررسی عملکرد سازمان ترویج کشاورزی از سال 1344 تا 1355 انجام شده است، فقط به ذکر آمار و ارقام فعالیتهای سازمان مربوطه بدون هیچگونه تحلیلی اکتفا شده است. در مطالعه دیگری، ارزشیابی فعالیتهای ترویجی در سال 1364 از طریق دفتر نظارت و ارزشیابی وزارت کشاورزی، با توجه بیشتری به مبانی ترویج کشاورزی اما با تنگناهای فنی بسیاری انجام شده است. قابل ذکر است که در هیچیک از این موارد، روش ارزشیابی عجین با برنامهها و فعالیتهای ترویجی مطرح و اعمال نگردیده است (محسنی، ملک محمدی، چیذری، ابیلی و قاضی طباطبایی، 1383).
همچنین نمونههایی از مطالعات ارزشیابی در کشور وجود دارد که بهصورت گزارشهای عملکرد و ارزیابی وضع موجود منتشر شده و جزء مطالعات شبهارزشیابی بهحساب میآیند؛ مانند مطالعهای که حجازی در سال 1373 با عنوان درآمدی بر ارزشیابی فعالیتهای آموزشی و ترویجی انجام داده است. بعضی از مطالعات ارزشیابی نیز به منظور تعیین اثرات برنامه های ترویجی و تعیین هزینه فایدهی آنها انجام شدهاند؛ از جمله مطالعهای که با عنوان بررسی تأثیر آموزشهای ترویجی در استفادهی صحیح از مراتع توسط دادآفرید در سال 1378 انجام گرفت و یا ارزشیابی دورههای آموزشی – ترویجی پرورش گوسفند که در سال 1378 توسط زوار و فرجادنیا انجام پذیرفت. بسیاری از مطالعات ارزشیابی نیز وجود دارند که صرفاً به نیازسنجی پرداختهاند؛ مانند تحقیقی با عنوان بررسی کیفیت دورههای آموزشی امور دام از دیدگاه فراگیران، آموزشگران و مسئولان که در سال 1378 توسط دشتی انجام شد. بعضی از مطالعات نیز تنها به علل عدم موفقیت برنامهها اشاره کردهاند؛ مانند مطالعهای که دورابینژاد تحت عنوان بررسی علل عدم موفقیت ترویج طرح مبارزه با انگلهای دامی در استان گیلان در سال 1378 انجام داد. به عبارت دیگر، قریب به اتفاق مطالعات ارزشیابی انجام شده، مدل خاصی برای ارزشیابی معرفی نکرده اند، هرچند که بسیاری از آنها مراحل ارزشیابی را به طور معمول طی کردهاند (محسنی و همکاران، 1383).
لذا به منظور کمرنگ کردن مشکلات موجود در ارزشیابی برنامه های ترویجی و استفاده از یک مدل مناسب برای این کار، در تحقیق حاضر به منظور ارزشیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» از دیدگاه کشاورزان مجری طرح در استان کرمانشاه از مدل سیپ استفاده شده است که به عقیدهی صاحبنظران ترویجی می تواند بیشترین کاربرد را در ترویج داشته باشد. به طور مثال ملک محمدی (1377) در جلد دوم کتاب ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، از مدل سیپ بهعنوان مدلی یاد می کند که میتوان برنامه های ترویجی را با آن ارزشیابی نمود. نیستانی (1383)، در معرفی محاسن مدل سیپ بیان می کند که این الگو به مدیران و مسئولان برنامهها کمک می کند تا با دریافت بازخوردی نظامدار از جریان امور، نیازهای مهم را در اولویت قرار داده و منابع موجود را در خدمت بهترین نوع فعالیت قرار دهند؛ همچنین این مدل از طریق تدارک اطلاعات به وسیلهی ارزشیابی زمینه، درونداد، فرآیند و برونداد، زنجیرهای از دادههای قبلی را برای درک و تفسیر بازده فراهم میسازد. پروژههای ارزیابی در واقع آخرین حلقه از فرآیند برنامه ریزی را تشکیل میدهند. هنگام ارزیابی یک طرح، ابعاد مختلفی از جمله برنامهی اولیه (اهداف کمی و کیفی)، چگونگی اجرا و میزان تحقق برنامهها باید مورد نظر قرار گیرد. ارزیابی طرح ترویجی «تسریع انتقال یافته ها» با این هدف انجام میشود که مشخص شود تا چه حد تغییرات مطلوب بهدست آمده است (تغییر در نگرش کشاورزان و وضعیت اقتصادی و اجتماعی آنها) و تا چه حد طرح مورد نظر نسبت به منابع مصرف شده مفید و سودمند بوده است.
[1] On-Farm
[1] Seaman A. Knapp
[2] Package
تعداد صفحه : 155
قیمت :14700 تومان
