پایان نامه ارشد:چگونگی مواجهه علمای شیعه با حاکمان با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)

دانشگاه ادیان و مذاهب

دانشکده  شیعه شناسی

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات تاریخ تشیع

چگونگی مواجهه علمای شیعه با حاکمان  با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)

استاد راهنما:

حجة الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا شریعتمداری

استاد مشاور:

حجة الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا غفوریان

تابستان  1393

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

مقدمه. 1

فصل اول: تبیین مفاهیم

1.1. علمای شیعه. 5

2.1. حاکمان.. 6

3.1. انواع مواجهه ی علما با حاکمان.. 7

1.3.1. مشروعیت بخشی.. 8

2.3.1. پذیرش منصب.. 8

3.3.1. حضور تشریفاتی.. 11

4.3.1. ملاقات.. 11

5.3.1. نامه‌نگاری.. 11

6.3.1. تقدیم کتاب.. 11

7.3.1. کناره گیری.. 11

8.3.1. مخالفت.. 11

9.3.1. مبارزه 11

فصل دوم: بررسی نظری مواجهه ی علمای شیعه با حاکمان از  دیدگاه  امام خمینی (ره)

1.2. مقدمه. 13

2.2. حکومت حق.. 13

1.2.2. قانونگذاری؛ حق الهی.. 13

2.2.2. حکومت معصومین (علیهم السلام). 14

3.2.2. جانشینی فقیه در حکومت.. 15

3.2. حکومت باطل.. 18

4.2. ادله ی ممنوعیت همکاری با حکام جور.. 19

5.2. موارد جواز همکاری با حاکمان.. 24

1.5.2. رسیدگی به مصالح مردم. 24

2.5.2. امر به معروف و نهی از منکر.. 26

3.5.2. اضطرار.. 26

6.2. لزوم تصدی مناصب حکومتی.. 28

7.2. مخالفت و مبارزه با حاکمان ستمکار.. 29

8.2. معاشرت با حاکمان جور.. 31

9.2. سکوت در برابر ستمگران.. 32

10.2. اصلاح و هدایت حاکمان ستمگر.. 34

11.2. مواجهه با فقهای حاکم. 35

1.11.2. همکاری.. 35

2.11.2. نقد و اصلاح.. 37

فصل سوم: بررسی تاریخی مواجهه ی علمای شیعه با حاکمان   از عصر حضور تا  پایان صفویه

1.3. عصر حضور تا غیبت صغرا 40

1.1.3. عالمان مبارز در عصر حضور.. 40

1.1.1.3. مبارزات اصحاب ائمه. 40

عمار یاسر. 41

میثم تمار. 42

.2.1.1.3قیامهای اولاد ائمه (علیهم السلام). 43

قیام زید بن علی.. 45

2.1.3.  حضور اصحاب ائمه در دستگاه ظالمان.. 47

.1.2.1.3علی بن یقطین. 49

.2.2.1.3محمد بن اسماعیل بن بزیع. 50

.3.2.1.3عبدالله نجاشی.. 51

.2.3عصر غیبت کبری تا هجوم مغول.. 51

.1.2.3رابطه ی علمای شیعه با حاکمان شیعه. 52

2.2.3. رابطه ی علمای شیعه با بنی عباس… 54

3.3. دوره ی مغولان (663 ـ 756ه). 54

1.3.3. خواجه نصیر الدین طوسی (598 ـ 664ه). 55

1.1.3.3. اقدامات و خدمات خواجه. 58

3. 3. 2. علامه حلّی (648-726ه). 59

4.3. دوران پس از مغول.. 62

سربداران (736 ـ783ه). 62

مرعشیان (760 ـ اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری). 62

5.3. دوره ی صفویه. 62

1.5.3. محقق ثانی “محقق کرکی” (865ـ940ه). 64

خدمات محقق کرکی.. 67

3. 5. 2. شیخ بهایی (953ـ1030ه). 69

چگونگی ارتباط با سلاطین.. 71

دلایل همکاری علما با سلاطین. 74

3. 5. 3. محقق داماد (970ـ1040ه). 75
4. 5. 4. علامه مجلسی (1037ـ1110ه). 78

فعالیت سیاسی.. 79

خدمات در دولت صفویه. 82

توضیح حضور مجلسی در دربار صفویه. 89

فصل چهارم: بررسی تاریخی مواجهه ی علمای شیعه با حاکمان از پایان صفویه تا پایان مشروطه

4.1 . از صفویه تا قاجاریه. 94

4. 2. تحریم تنباکو. 95
5. 2. 1. ماجرای قرارداد تنباکو یا امتیاز رژی.. 95
6. 2. 2. شیراز. 96
7. 2. 3. تبریز. 97
8. 2. 4. اصفهان. 97
9. 2. 5. مشهد. 98
10. 2. 6. تهران. 99
11. 2. 7. اقدام میرزا محمد حسن شیرازی.. 99
12. 2. 8. نقش میرزای آشتیانی در الغای امتیاز رژی.. 103
13. 3. مشروطه. 105
14. 3. 1. نقش علمای نجف در مشروطه. 111
15. 3. 1. 1. محمد کاظم خراسانی (1255ـ1329ه). 111
16. 3. 1. 2. سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (1247 ـ 1337ه). 113

اقدامات مهم سیاسی.. 115

4. 3. 2. شیخ محمد خیابانی (1297 ـ 1338ه). 117
5. 3. 3. سید عبدالله بهبهانی (1256ـ1328ه). 121
6. 3. 4. سید محمد طباطبایى (۱۲21–1299 ش). 122
7. 3. 5. شیخ فضل‌الله نوری (1259ـ1327ه). 124
8. 4. قیام علمای عراق؛ جنگ علیه استعمار انگلستان.. 128
9. 4. 1. میرزا محمد تقى شیرازى‏ «میرزاى دوم‏» (1270 ـ 1338ه). 131
10. 4. 2. محمدتقی خوانساری (1267 ـ 1371ه). 134

فعالیتهای سیاسی.. 136

4. 5. تبعید علمای عراق به ایران.. 137
5. 5. 1. سید ابوالحسن اصفهانی(‌ 1284 ـ 1365ه‌). 137
6. 5. 2. محمد حسین نائینی (1277ـ 1355ه). 140
7. 5. 3. سید هبة الدین شهرستانی (1301ـ1386ه). 143
8. 5. 4. شیخ مهدی خالصی (1276ـ1343ه). 147

فصل پنجم: بررسی تاریخی مواجهه ی علمای شیعه با حاکمان  در  دوره ی  پهلوی

5. 1 رابطه ی علما با حکومت پهلوی.. 150
6. 2 نظام اجباری؛ قیام اصفهان و تحصن قم. 151
7. 2. 1. آقا نورالله اصفهانی (1287ـ 1346ه). 153
8. 3. قیام آذربایجان. 155
9. 3. 1. میرزا صادق آقا مجتهد (1274ـ1351ه). 157

مبارزات.. 157

5. 3. 2. میرزا ابوالحسن انگجی (1282ـ1357ه). 158
6. 4. کشف حجاب، لباس متحد الشکل، کلاه پهلوی.. 160
7. 4. 1. قیام آیت الله قمی (1282ـ1366ه). 162
8. 4. 2. قیام خراسان ـ گوهرشاد. 163
9. 4. 2. 1. آسید یونس اردبیلی (1293ـ1377ه). 164

اقدامات سیاسی.. 165

5. 4. 2. 2. آقا زاده (1294ـ1356ه). 165
6. 5. نهضت جنگل.. 167
7. 6. سید حسن مدرس (1278ـ1356ه). 172
8. 7. نهضت ملی شدن نفت… 176

سید ابوالقاسم کاشانی (1260 ـ 1344ش ). 178

نگاه اجمالی امام خمینی(رحمه الله). 192

جمع بندی نظرات شرعی حضرت امام. 194

جمع بندی نظرات تاریخی حضرت امام. 195

کتابنامه. 204

قرآن کریم. 204

کتب فارسی.. 204

کتب عربی.. 208

مقالات… 209

چکیده

امام خمینی (رحمه الله) معتقدند اکثر علمای شیعه به پیروی ائمه­ی اطهار (علیهم السلام)، با حکومت­های غیر مشروع مخالفت یا مبارزه کرده­اند. به لحاظ شرعی، هیچ کسی بدون اجازه­ی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم السلام) حق حکومت ندارد و ایشان فقط به فقهای عادل اجازه­ی حکومت داده­اند. بنابراین، هر حکومتی غیر از آن، نامشروع بوده و همکاری با آن حرام است مگر در موارد حفظ مصالح عموم یا اضطرار یا طبق نظر دیگر فقها در موارد امکان امر به معروف و نهی از منکر.

اما گروهی از علما چه در زمان ائمه ـ مثل علی بن یقطین، ابن بزیع و نجاشی­ـ یا در دوره­های بعد مثل خواجه نصیر و علامه­ی حلّی، محقق ثانی، میرداماد، بهائی و مجلسی برای حفظ مصالح شیعه به دربار حاکمان وارد شده و منشأ خدماتی بوده­اند. آنها فقط در صورتی خود را در نظر مردم کوچک نموده و مناصب حکومتی را پذیرفته­اند که می­توانستند از موقعیت خود نزد حاکمان به نفع مذهب تشیع و شیعیان بهره ببرند.

در مقابل، تعداد زیادی از فرزندان ائمه مثل زید، شاگردان ایشان و علما در سراسر سرزمین­های اسلامی دست به قیام و مبارزه زده­اند و کسانی که قدرت بسیج مردم را نداشته­اند، ابراز مخالفت نموده و در این راه سختی­ها را متحمل شده­اند و گاه به شهادت رسیده­اند. ائمه نیز در خفا از قیام­­های زمان خود حمایت کرده­اند.

به خصوص در صد سال اخیر، از زمان قیام تنباکو و مشروطه و بعد از آن در هنگام انقلاب 1920م عراق و در قیام­های دوره­ی رضا پهلوی در برابر کشف حجاب، نظام اجباری، لباس متحد الشکل، و بعد از آن در نهضت ملی نفت، علمای شیعه در میدان مبارزه، بر دیگران مقدّم بوده و رهبری مبارزات را بر عهده داشته­اند.

اما نباید هر بهانه­ای را از علما پذیرفت، بلکه باید نسبت به همکاری با حکام، آنها را متهم نمود زیرا آنچه بیشترین لطمه را به مذهب و اعتقادات مردم وارد می­کند، ورود علما به دستگاه­های دولتی جائر است.

کلید واژه: علمای شیعه، امام خمینی، حاکمان، قیام علما، مخالفت با حاکم، همکاری با حاکم.

مقدمه

تبیین موضوع

رفتار علمای شیعه در قبال حاکمان  از دیر باز مورد توجه مردم و اصحاب ائمه و نسلهای بعدی قرار داشته است. به طوری که ورود به دربار خلفا و کمک به آنها و پذیرفتن پست­های حکومتی از جانب آنها، موضوع سوال و مورد تقبیح روایات شیعی قرار دارد. همچنین عموم مردم نسبت به روابط میان عالمان، به عنوان شاخص­ترین گروه ذی نفوذ در جامعه و حاکمان، که سرنوشت جامعه در دستان آنها بوده است حساس بوده و آن را رصد می­کردند.

از سویی حاکمان برای کسب مشروعیت نیازمند همکاری علما بوده و عالمان برای جذب امکانات لازم برای رسیدن به مقاصد خویش (دنیوی و اخروی) محتاج ارتباط با صاحبان قدرت بوده­اند. در این صورت همواره عالمانی به منظور حفظ کیان اسلام و جامعه­ی اسلامی از ستم حاکمان، خود را به آنان نزدیک کرده و گروهی نیز برای به دست آوردن مطاع دنیا با صاحبان قدرت همراه شده­اند. در مقابل، بسیاری از علما در طول تاریخ به مبارزه یا مخالفت با حاکمان یا کناره­ گیری از آنها پرداخته­اند.

از آنجا که در میان تحلیل­گران تاریخ تشیع، گاهی توجه به گروهی خاص از علما شده و رفتار ایشان مورد تحصین یا تقبیح قرار گرفته و نسبت به دیگران تعمیم داده شده است، لازم است در دوره­های مختلف تاریخی به تقسیم بندی مواجهه­ی علما پرداخته شود تا حکم یکسانی بر همه­ی آنها جاری نگردد.

امام خمینی (ره) که امروزه الهام ­بخش اندیشه و تحلیل بسیاری از پژوهشگران حوزه­ی تاریخ تحلیلی تشیع می­باشد، در زمینه­ مواجهه­ی علمای شیعه با حاکمان در دوره­های مختلف تاریخی نظراتی را ارائه کرده­اند که لازم است به طور تفصیلی به شرح و توضیح آن پرداخت.

در این رساله علاوه بر بحثهای تاریخی باید به مباحث نظری نیز پرداخته شود. نظریات شرعی امام در مورد جواز همکاری یا عدم همکاری عالمان با انواع حکومت­ها مورد بررسی قرار ­گیرد. مسائلی از قبیل: حکومت عدل وحکومت جور چگونه حکومتی است؟ مواجهه­ی علما با حکومت عدل چگونه باید باشد؟ مواجهه­­ی ­آنها با حکومت جور چگونه است و در چه صورتی همکاری با حکومت جور جایز است؟

تعداد صفحه : 129

قیمت : 14700تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        ****       [email protected]

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

***  *** ***