دانلود پایان نامه اشد : بررسی صور بلاغی در خطبه‌های حضرت زینب

دانشکده اصول دین واحد قم

گروه زبان و ادبیات عرب

پایان نامه کارشناسی ارشد

بررسی صور بلاغی در خطبه‌های حضرت زینب3

استاد راهنما: جناب آقای دکترعلی رضا محمدرضایی

استاد مشاور: جناب آقای مهدی شهیدی

تابستان 1393

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

یکی از مسائلی که سخن را گیرایی می‌بخشد و باعث استواری و فخامت آن می‌شود، بهره‌گیری بجا و مناسب صور بلاغی است. متکلم آگاه با تسلط بر شرایط محیطی حاکم و با بهره‌گیری از صورت‌های مختلف و تنوع در ایراد سخن سعی می کند کلامش را به‌گونه‌ای بیان نماید که بیشترین اثر را در مخاطب داشته باشد. از مسائلی که در صور بلاغی موردبررسی قرارمی‌گیرد کاربرد ساختار نحوی مناسب و بهره‌گیری بجا از آرایه‌های بدیع و بیان، تسلط بر اصول فصاحت و بلاغت و عنایت به کاربرد صرف و ساختار آن است. در این نوشتار نویسنده سعی دارد با بررسی خطبه‌های حضرت زینب‌ 3 در کوفه و شام و احتجاج آن بزرگوار با ابن‌زیاد صورت بلاغی آن را بیان نماید. ابتدا با بیان شرایط محیطی حاکم در زمان ایراد خطبه، ویژگی‌ فصاحت و بلاغت آن را برجسته می‌کند و کاربرد نحوی و صرفی کلمه و کلام را مشخص می‌سازد. همچنین با بیان انواع معانی حروف ساختار و تأثیرگذاری آن بررسی می‌شود و به آرایه‌های بدیع و بیان به‌کاررفته در این خطبه‌ها ازآن‌جهت که باعث تأثیر فراوان بلاغت کلام آن حضرت می‌شود اشاره می‌گردد. در پایان با بررسی سیاق کلام حضرت، تأثیر گزینش واژگان ویژه چون حروف در ایراد سخنان ایشان بیان می‌شود.

در طول تحقیق نویسنده به این نتیجه دست‌یافته است که حضرت زینب3 با آگاهی تمام از شرایط محیطی حاکم در زمان خویش با بهره‌گیری از انواع آرایه‌های بیانی- حسی سعی در جریحه‌دار نمودن عواطف مخاطب را دارد. همچنین با توجه به حماقت و خیانت‌های مردم آن زمان سرتاسر کلام حضرت مملو از تأکیدهای مختلف در ساختارهای متنوع و گوناگون است.

واژگان کلیدی: خطبه‌های حضرت زینب3، صور بلاغی، معانی حروف، بیان و بدیع.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه. 1

فصل اول: کلیات و مفاهیم

1-1 بخش اول: کلیات… 5

1-1-1 سؤالات تحقیق.. 6

1-1-2 فرضیات تحقیق.. 6

1-1-3 پیشینه و سوابق موضوع. 7

1-1-4 بیان جلوه‌های نوآوری و جدید بودن طرح.. 8

1-1-5 ضرورت انجام تحقیق.. 8

1-1-6 بیان مسئله. 9

1-1-7 روش تحقیق.. 9

1-1-8 مباحث کلی پایان‌نامه. 10

1-1-9 منابع اصلی.. 10

1-1-10 تعریف اصطلاحات… 10

1-2 بخش دوم: زندگی‌نامه حضرت زینب3. 12

1-2-1 همسر و فرزندان حضرت زینب3. 12

1-2-2 برخی از القاب حضرت زینب3. 13

فصل دوم: کوفه و حضرت زینب3

2-1 تاریخچه‌ اجمالی کوفه. 17

2-1-1 بافت سیاسی اجتماعی کوفه در آن زمان. 17

2-1-2 مذاهب و ادیان و پیروان آنان در کوفه. 18

2-2 شرایط محیطی خطبه‌ی کوفه. 18

2-3 اسناد خطبه در اجتماع کوفیان. 21

2-4 خطبه حضرت زینب3 در كوفه. 22

2-5 ساختار شكلی.. 24

2-6 تحلیل بلاغی.. 25

2-6-1 کاربردعلم معانی.. 27

2-6-1-1 اغراض خبر. 28

2-6-1-2 اغراض ندا 29

2-6-1-3 تأكید كلام. 30

2-6-1-4 حصر (قصر) 32

2-6-1-5 حروف استفهام. 33

2-6-1-6 التفات… 33

2-6-1-7 ایجاز. 34

2-6-1-8 استتباع. 35

2-6-1-10 فصل‌الخطاب… 35

2-6-1-11 حسن ختام. 36

2-6-1-12 فصاحت كلمه. 36

2-6-2 کاربرد بیانی.. 38

2-6-2-1 تشبیه. 38

2-6-2-2 مجاز. 43

2-6-2-3 استعاره 44

2-6-3 کاربردبدیعی.. 47

2-6-3-1 تسجیع. 47

2-6-3-2 جناس… 48

2-6-3-3 تجاهل العارف… 49

2-6-3-4 طباق.. 50

2-6-3-5 مقابله. 50

2-6-3-6 تکرار مترادفات… 51

2-6-3-7 بینامتنیت… 52

2-7 کاربرد نحوی كلمات در خطبه. 56

2-7-1 كاربرد افعال. 56

2-7-2 جملات فعلیه واسمیه. 57

2-7-3 کاربرد حروف… 58

فصل سوم: شام و  حضرت زینب3

3-1 شرایط محیطی خطبه‌ی حضرت در شام. 63

3-2 اسناد خطبه در دارالخلافه یزید در شام. 67

3-3 خطبه‌ی حضرت زینب3 در شام. 68

3-4 ساختار شکلی خطبه شام. 72

3-5 تحلیل بلاغی.. 72

3-5-1 کاربردمعانی.. 73

3-5-1-1 تأکید کلام. 74

3-5-1-2 حصر (قصر) 75

3-5-1-3 ایجاز. 75

3-5-1-4 استتباع. 76

3-5-1-5 اختصاص…. 76

3-5-1-6 فصاحت کلمه. 76

3-5-1-7 حسن ختام. 77

3-5-2 کاربردبیانی.. 77

3-5-2-1 تشبیه. 77

3-5-2-2 استعاره 78

3-5-2-3 کنایه. 79

3-5-3 کاربردبدیعی.. 81

3-5-3-1 مراعاة‌النظیر. 81

3-5-3-2 واج‌آرایی.. 81

3-5-3-3 سجع. 82

3-5-3-4 تجاهل‌العارف… 84

3-5-3-6 طباق.. 85

3-5-3-7 مقابله. 86

3-5-3-8 تکرار مترادفات… 86

3-5-3-9 بینامتنیت دینی.. 86

3-6 کاربرد نحوی کلمات در خطبه. 91

3-6-1 کاربرد افعال. 91

3-6-2 جملات اسمیه و فعلیه. 93

3-6-3 کاربرد حروف… 94

فصل چهارم: دارالاماره و احتجاج حضرت زینب3

4-1 شرایط محیطی احتجاج حضرت با ابن‏زیاد در دارالاماره و بیان احتجاج.. 99

4-2 اسناد احتجاج در دارالاماره‌ی کوفه. 100

4-3 ساختار شکلی احتجاج حضرت زینب3 با ابن‌زیاد. 101

4-4 تحلیل بلاغی.. 101

4-4-1 کاربردمعانی.. 102

4-4-1-1 تأکید کلام. 102

4-4-2 کاربردبیانی.. 102

4-4-2-1 کنایه. 102

4-4-3 کاربردبدیعی.. 102

4-4-3-1 مراعاة‌النظیر. 102

4-4-3-2 تسجیع. 102

4-4-3-3 طباق.. 103

4-4-3-4 بینامتنیت دینی.. 103

4-5 کاربرد نحوی کلمات درخطبه. 104

4-5-1 کاربرد افعال. 104

4-5-2جملات اسمیه و فعلیه. 104

4-5-3 کاربرد حروف… 104

نتیجه‌‌گیری.. 106

فهرست منابع و مآخذ. 109

فهرست نمودارها

نمودار افعال(1-1) 57

نمودار جملات (2-1) 58

نمودار کاربرد حروف جر(3-1) 59

نمودار حروف استفهام (4-1) 60

نمودار حروف تأکید (5-1) 60

نمودار حروف ندا (6-1) 61

نمودار کاربرد افعال (7-1) 92

نمودار کاربرد جملات (8-1) 93

نمودار کاربرد حروف جر(9-1) 94

نمودار کاربرد حروف استفهام (10-1) 95

نمودار کاربرد حروف تأکید (11-1) 96

نمودار کاربرد حروف ندا (12-1) 97

نمودار کاربرد افعال (13-1) 104

مقدمه

انسان برای برقراری ارتباط با دیگران واثرگذاری بر آنان از نیروی زبان بهره‌ می‌گیرد. او با گزینش الفاظ مختلف سعی می‌کند که از راه‌های گوناگون تأثیر سخن خود را تغییر دهد. در برخی از موارد احساسات مخاطب را برانگیزد و او را به انجام کاری تحریک نماید و در بعضی مواقع او را از انجام عمل بر حذر دارد. گاهی او را موافق گفتار و اعمال و افکار خویش نماید و گاهی او را به مسائل پیرامون خود آگاه نماید.

در تمام این مواقع زبان و عناصر آن‌که عبارت‌اند از دایره واژگان و زیبایی‌های حاکم بر نظام زبان تأثیر‌گذار است. عناصری چون بلاغت و فصاحت و … می‌تواند تأثیر سخن متکلم را چندین برابر نماید.

نویسندگان و ادیبان بزرگ جهت تبیین صحبت خود از صورت‌های بلاغی استفاده می‌کنند. آن‌ها معمولاً گفتار خود را با افزودن تشبیه و استعاره، کنایه، اقتباسات قرآنی و… تکمیل می‌کنند. بلکه به کمک تشبیه، روح و حیات به کالبد الفاظ می‌دهند و معانی ذهنی (احساسی- حسی و عقلی) را به صورت‌هایی مجسم و زنده در قالب تابلو‌هایی بدیع به نمایش می‌گذارند.

امیرالمؤمنین علی7 که استاد فصاحت و بلاغت در سخن است بیش از این اسلوب در گفتار خود بهره برده است و از شاگردان برجسته ایشان دختر او حضرت زینب3 است که همانند پدر ادیبی بزرگ و سخنوری توانا بود. هرکس که خطبه‌های غرّای ایشان را پس از واقعه‌ی عاشورا مطالعه کند اذعان خواهد کرد که او دانش‌آموخته‌ی مکتب علی7 است. با توجه به آنکه یک سخنرانی خوب باید شرایط ویژه‌ای داشته باشد ازجمله: «1- آرامش فکری سخنگو و نبودن او تحت‌فشار عوامل درونی (مثل گرسنگی و تشنگی)؛ 2- دید مثبت شنوندگان به گوینده و احترام گذاشتن به او؛ 3- محیطی آرام و بی‌سروصدا؛ 4- نبودن در برابر مناظر ناراحت‌کننده و شرایط مطلوب».[1] اما هیچ‌کدام از این شرایط برای حضرت زینب3 مهیا نبود. از ابتدای اسارت غذا و آب برای آنان جیره‌بندی شده بود و حضرت هم سهم خود را بین کودکان تقسیم می‌کرد. شنوندگان به دیده حقارت به اهل‌بیت: می‌نگریستند. در آن محیط از سکوت و آرامش خبری نبود و مناظری دل‌خراش پیش چشمان قهرمان کربلا اتفاق می‌افتاد مانند چوب زدن بر لب و دندان امام حسین7، در این موقعیت حضرت زینب3سعی کرد با بهره‌گیری از صورت‌های بلاغی میزان اثرگذاری کلام را در مخاطبان به حد اعلی برساند. با توجه به اینکه سرآغاز علوم دانش‌های ما حواس است. حضرت با نمونه‌هایی از امور محسوس فهم حقیقت را برای مخاطبان هموار ساخت و با تجسم تلاشی کرده در جهت تقریب مفاهیم و حقایق به ذهن و آن را ابزاری ساخته برای آشنایی مخاطبان با آنچه در حوزه‌ی مشهوداتشان نمی‌گنجید. این پایان‌نامه صور بلاغی خطبه‌های حضرت را موردبررسی و اعجاز بلاغی آن را در انتخاب الفاظ مناسب و معانی محسوس روشن می کند.

یکی از عواملی که باعث پیروزی اهل‌بیت: شد نوع سخن گفتن و روش بیان بانوی کربلا بود. او با بهره گرفتن ازتشبیهات و استعارات و کنایات و … هم عظمت حادثه را متذکر شد و هم حوادث را برای مردم ملموس و قابل‌فهم نمود. برانگیختن احساسات مخاطبین از عهده‌ی هر سخنوری برنمی‌آید. تنها کسانی که کلامشان درنهایت فصاحت و بلاغت باشد به این مهم دست خواهند یافت و حضرت زینب‌3نمونه کامل این نوع سخنوران است. ما بر آنیم تا خطبه‌های حضرت زینب3 را ازنظر صور بلاغی تحلیل کنیم.دراین پژوهش منظور از صور بلاغی ،تصویرهای بلاغی مورد نظردر علم بیان نیست،بلکه منظور کلیه صورت های زبانی است که می تواند در هر یک از سه علم معانی،بیان و بدیع مورد استشهاد قرار گیرد ،به عبارت دیگر معنای اعم آن مورد نظر می باشد. این پایان‌نامه در 4 فصل است.

فصل اول: شامل کلیات.

فصل دوم: صور بلاغی خطبه‌ی کوفه.

فصل سوم: صور بلاغی خطبه شام.

فصل چهارم: صور بلاغی در احتجاج حضرت زینب3 با ابن‌زیاد.

که در چند محور موردبررسی قرار می‌گیرد:

1- ساختار شکلی خطبه.

2- کاربردمعانی خطبه.

3- کاربردبیانی خطبه.

4-کاربرد بدیعی خطبه.

5- کاربرد نحوی کلمات خطبه.

که در هر قسمت پس از بیان شرایط محیطی به اسناد خطبه اشاره‌شده است؛ پس‌ازآن متن اصلی خطبه که برگرفته از کتاب لهوف سیدبن طاووس است. سپس ترجمه‌ی خطبه و بعدازآن به گزیده‌ای از کاربرد شکلی و بلاغی و بیانی، معانی، بدیعی و نحوی موجود در خطبه و به فراخور نیاز به‌ نمودار نحوی بعضی از آن‌ها اشاره‌شده است و آنچه بیشتر از همه در این خطبه‌های مدنظر است به کار بردن تعابیری محسوس بود که حضرت جهت فهماندن مفهوم کلامشان به مخاطبان از آن بهره می‌جستند.

[1]– هاشمی‌نژاد، سید عبدالکریم، درسی که حسین7 به انسان‌ها آموخت، ص 261.

تعداد صفحه : 121

قیمت :14700 تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        *       [email protected]

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.