دانلود پایان نامه ارشد : حکمت مساجد اسلامی با تکیه بر مسجد شیخ لطف الله

متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته : هنر

گرایش : پژوهش هنر

عنوان :  حکمت مساجد اسلامی با تکیه بر مسجد شیخ لطف الله

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکده هنرومعماری

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A )

گرایش : پژوهش هنر

عنوان :

حکمت مساجد اسلامی با تکیه بر مسجد شیخ لطف الله

استاد راهنما :

خانم دکتر فاطمه شاهرودی

استاد مشاور :

جناب آقای دکتر غلامعلی حاتم

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل یک: کلیات طرح

1-1 بیان مساله تحقیق.. 2

1-2 اهمیت موضوع تحقیق و  دلایل انتخاب آن. 3

1-3 هدفهای تحقیق.. 3

1-4 سوالات یا فرضیه های تحقیق.. 4

1-5 چهارچوب نظری  تحقیق.. 4

1-6 روش تحقیق.. 5

1-7 پیشینه پژوهش…. 5

1-8 روش گرد آوری اطلاعات… 6

1-9روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 6

فصل دوم :حکمت و معماری اسلامی

2-1حکمت… 8

2-2 هنر اسلامی.. 11

2-3 معماری اسلامی.. 14

2-4 مساجد اسلامی.. 16

2-5 عناصر ساختاری در مساجد اسلامی.. 18

2-5-1 صحن یا حیاط.. 18

2-5-2 آب نما یا حوض…. 19

2-5-3 گنبد. 19

2-5-4 ایوان. 19

2-5-5 جلوخان. 20

2-5-6 رواق.. 21

2-5-7 شبستان ستون‌دار. 21

2-5-8 مناره 22

2-5-9 محراب… 22

2-5-10 عنصر نور در مساجد اسلامی.. 23

2-5-11 خلاء. 23

2-6 عناصر تزیینی در مساجد اسلامی.. 23

2-6-1 مقرنس کاری.. 23

2-6-2 کاشی‌کاری.. 24

2-6-3 رنگ… 25

2-6-4 خوشنویسی.. 25

فصل سوم: معماری مسجد شیخ لطف الله

3-1مسجد شیخ لطف الله.. 28

3-1-1 تاریخچه. 28

3-1-2  وجه تسمیه. 28

3-1-3 ویژگی‌های خاص…. 29

3-2 عناصر ساختاری مسجد شیخ لطف الله.. 30

3-2-1جلوخان. 30

3-2-2 راهرو. 31

3-2-3 گنبد. 32

3-2-4 محراب… 33

3-2-5 نور. 34

3-3 عناصر تزیینی مسجد شیخ لطف الله.. 36

3-3-1 تزیینات گنبد. 36

3-3-2 تزیینات دیواره‌های مسجد شیخ لطف الله.. 37

3-3-3 کتیبه‌ها 38

فصل چهارم :حکمت ساختار و تزیینات مسجد شیخ لطف الله

4-1 معماری مسجد شیخ لطف الله.. 41

4-1-1 معماری فضای خارجی مسجد شیخ لطف الله.. 41

4-1-2 معماری داخل مسجد شیخ لطف الله.. 44

4-1-2-1 راهرو. 44

4-1-2-2 صحن مسجد. 45

4-1-2-3 محراب… 47

4-1-2-4 نور. 51

4-1-2-5 خلاء. 55

4-2 عناصر تزیینی در مسجد شیخ لطف الله.. 56

4-3-1 تزیینات گنبد مسجد شیخ لطف الله.. 57

4-3-2 تزیینات دیواره های مسجد شیخ لطف الله.. 59

4-2-3 رنگ… 62

4-2-4 خط.. 67

4-2-4-1 کتیبه‌های خارجی مسجد. 68

4-2-4-2 کتیبه‌های داخلی مسجد. 76

4-7 تجزیه و تحلیل تزیینات مسجد شیخ لطف الله بر اساس اعداد و حروف ابجد. 76

4-7-1حروف ابجد. 76

4-7-1-1 تاریخچه حروف ابجد. 76

4-7-1-2 حروف ابجد در روایات… 76

4-7-1-3 حساب ابجد. 77

4-7-11-4 کاربرد ابجد در علوم غریبه. 77

4-7-1-5 علم الحروف در عرفان. 78

4-8 تزیینات گنبد. 79

4-8-1 جایگاه عدد نُه در احکام اسلامی.. 82

4-9 نور. 86

4-10تزیینات شمسه. 87

4-11رنگ… 88

4-12 ستارگان چهار‌پر و پنج‌پر. 89

4-12-1جایگاه عدد چهار در قرآن و احکام اسلامی.. 89

4-12-2 جایگاه عدد پنج در قرآن و احکام اسلامی.. 90

4-13 کتیبه‌ها 90

4-14چرخش مسجد به سمت قبله. 90

فصل پنجم: نتیجه گیری

5-1نتیجه گیری 92

چکیده

در این تحقیق سعی شده به موضوع حکمت در هنر اسلامی پرداخته شود و از دیدگاه‌های متفکران هنر اسلامی، تعابیر حکمت مورد بررسی قرار گیرد.  سپس به اصل و منشاء معماری اسلامی پرداخته شده و در ادامه  مساجد اسلامی و عناصر آن مورد مطالعه قرار گرفته است، زیرا مساجد به عنوان مهم‌ترین بخش در معماری اسلامی است و از آن‌جایی که مسجد شیخ لطف الله در بین مساجد اسلامی به طور کامل آموزه‌های قرآنی و دینی را دنبال می‌کند، ضرورت تحقیق در مورد این مسجد را آشکار می‌کند. در این تحقیق  حکمت عناصر آن مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین در ادامه ارتباط عناصر و تزیینات مسجد شیخ لطف الله با حروف ابجد مورد تحقیق و نتیجه‌گیری قرار گرفته است.

واژهای کلیدی:

معماری اسلامی، مسجد شیخ لطف الله، حکمت در هنر، تزیینات مساجد، حروف ابجد

مقدمه

در میدان نقش جهان در حال قدم زدن هستیم و چشمانمان در حال عبور و حرکت یکنواختی ضلع شرقی میدان را در همنشینی طاق‌های سفید همسانش طی می‌کند. یک بدنه با خط آسمان کاملا صاف و افقی که ناگهان گنبدی به رنگ کرمی این حرکت را متوقف کرده و ناظر را به سوی خود می‌خواند، به سوی مسجد که حرکت می‌کنیم گنبد به آرامی در پشت سر در غروب می‌کند تا جایی که دیگر چیزی از آن دیده نمی‌شود و آنچه در مقابل دیدگان ما است سردری با شکوه با کاشی های الوان زیبا است چنان‌که در مورد مسجد شاه نیز همین‌گونه است. کل مجموعه به صورت پرده‌ای درمی‌آید که جلوی گنبد قرار گرفته و آن را از برابر دیدگان نهان می‌کند گویی که مقدس‌تر از آن است که به آسانی قابل رویت باشد. به هر حال چنان‌که از سردر به آن اندازه فاصله بگیریم که تمامیت گنبد قابل مشاهده باشد آنگاه دیگر چیزی از تزیینات آن برای ما قابل شناسایی نیست مگر تعدادی خطوط اصلی بسیار بزرگ به رنگ سیاه.

 سوال اساسی اینجاست که این تزیینات پیچیده بر روی گنبد و البته در زیر و فضای درونی آن با چه منطق و استدلالی شکل گرفته اند؟ در حالی که ادراک بصری آنها بسیار دشوار و بدون چشم مسلح و با فاصله زیاد ممکن نیست!!!

در واقع عناصر بصری در این مسجد به صورت نمادین است و معنایی به جز آنچه در نگاه اول از آن دریافت می‌شود، در خود محفوظ دارد و هدف در این پژوهش پرداختن به دلایل وجودی آنهاست.

 

فصل اول

کلیات طرح

1-1 بیان مساله تحقیق

تعابیر بسیاری از حکمت وجود دارد که هر کدام اشاره به ساحاتی مختلف دارد. اما هنراسلامی تعبیری که از حکمت دارد به قلمرویی متعالی و مقدس تعلق دارد و در پی بیان امور فوق حسی و استعلایی است. در واقع اصل و جوهرش انتقال و نمایاندن پیام الهی است که در بستر راز‌ها و اسرار  نمادین هنری خفته است. سمبول‌های موجود در هنر اسلامی، جنبه تزیینی نداشته و بر حسب سلیقه شخصی هنرمند به وجود نیامده است. در واقع آنها صرفاً با هدف زیباسازی آثار هنر اسلامی خلق نشده اند. از سویی دیگر، این سمبول‌ها جنبه زمینی و مادی نیز ندارند. در واقع هریک از این نمادها و سمبول‌ به نکته‌های در عالم فرازمینی اشاره دارند، و پرداختن به سرشت و معنای درونی این سمبول‌ها، بحث حکمت در هنر اسلامی را روشن می‌کند. ژرف ترین معنای حکمت كه محور و اصل بنیادین آن محسوب می‌شود، «وحدانیت» است، وحدانیت است كه موضوع كثرت در وحدت و وحدت در كثرت را این گونه وسیع در هنر اسلام رقم می‌زند.

هنر اسلامی، هنری است که حاصل تفکر دینی مسلمانان است. سرشت عارفانه این هنر بر پایه قرآن و در ادامه بر پایه احکام دینی یعنی نبوت و امامت شکل گرفته است. هنر اسلامی، مبین نور و جمال خداوند است. هنرمند با حضور در عالم غیب و فاصله گرفتن از جهان مادی، اسرار و رموز عالم ملکوت را در قالب یک اثر هنری جاری می‌کند. در واقع هنرمند جمال خداوند و  نورِ الهی را چون آیینه  نمایان می‌کند.

معماری اسلامی به مثابه یکی از بزرگترین شاخصه‌های هنر اسلامی توانسته است بخش عظیمی از خصوصیات هنر اسلامی را در بستر زمان و در طول دوره‌های گوناگون نهادینه سازد.معماری اسلامی ارتباط تنگاتنگیبا دین اسلام  دارد، که نشانه اعتقاد به توحید، ایمان و عمل به آموزه ها و تعالیم دین اسلام است. مسجد همواره در میان اقوام مختلف دارای جایگاه ویژه‌ای بوده است که از طریق بررسی هنر و معماری به کار رفته در مساجد می‌توان به اهمیت نقش و جایگاه این مکان مقدس پی برد، در حقیقت جلوه بارز معماری اسلامی، مساجد به حساب می‌آید. معماری خاص مساجد و تزیینات آمیخته شده به این معماری، هریک به تنهایی نمونه‌هایی از هنرمندی‌های بی‌بدیلی است که توسط عاشقان خداوند در این مکان‌های معنوی انجام می‌شود. از آن‌جا که هنر اسلامی، هنر نمادپردازی است، پس بدون شک هریک از عناصر موجود در مساجد، پیامی جاودانی و عرفانی را دنبال می‌کنند.

در میان مساجد اسلامی، مسجد شیخ لطف الله به عنوان گوهر تابناکی در بین سرزمین‌های اسلامی می‌درخشد. اصفهان در سال 1006 هجری به طور رسمی پایتخت دولت صفوی شد و در این شهر یادگارهای زیبای از آن دوران به جای مانده است. مسجد شیخ لطف الله از زیباترین بناهای مذهبی دوره صفوی، است. از آن‌جایی که این مسجد ارتباط تنگاتنگی با موضوع حکمت هنر اسلامی دارد و به خوبی می‌تواند با روح سردرگم انسان ارتباط پیدا کند و اندکی آن را به سمت آرامش ببرد، پژوهش در مورد این مسجد را ضروری می نماید. در این پژوهش به معماری و تزیینات این مسجد پرداخته می‌شود و حکمت هر یک از عناصر و ارتباط آن‌ها با مفاهیم و معانی بنیادین دین اسلام روشن می‌شود. همچنین در این پژوهش سعی شده به بحث درباره ارتباط تزیینات مسجد شیخ لطف الله با حروف ابجد نیز پرداخته شود.

1-2 اهمیت موضوع تحقیق و  دلایل انتخاب آن

با توجه به اینکه هنر اسلامی با هدف تجلی مفاهیم بنیادین دین اسلام شکل گرفته است و این مفاهیم و آموزه‌ها از هنر اسلامی به ویژه مساجد آن جدایی ناپذیرندو مسجد شیخ لطف الله در بین مساجد اسلامی تمامی این آموزه‌ها را به طور کامل دنبال می‌کند، از این رو پژوهش و تحقیق در این زمینه امری ضروری به نظر می رسد.

تعداد صفحه : 121

قیمت :14700 تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        *       asa.goharii@gmail.com

در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.

 

در صورتیکه با پرداخت آنلاین مشکلی دارید می توانید مبلغ مربوط به هر فایل را به شماره کارت 6037991199500590 به نام خيريه محک واريز کرده و تصوير پرداختي و عنوان فايل درخواستي را به ایمیل asa.gohari@gmail.com

ارسال کرده تا فايل برایتان ارسال شود.