دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
دانشکده کشاورزی – گروه باغبانی
پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد (M.Sc.)
عنوان تحقیق
تاثیر غلظتهای مختلف برخی تنظیم کننده‌های رشد گیاهی بر ریزازدیادی گیاه ارکیده
(Orchids catasetum)
استاد راهنما
دکتـر بهزاد کاویانی
استاد مشاور
دکتـر قربانعلی نعمت زاده
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
| عنوان | صفحه |
| چکیده | |
| فصل اول: مقدمه | |
| 1- پیش گفتار | 3 |
| 1-1- گیاه شناسی و پراکنش اکولوژیکی | 3 |
| 1-2- اهمیت اقتصادی | 4 |
| 1-3- روش تکثیر | 4 |
| 1-4- بیان مسئله و هدف از انجام تحقیق | 5 |
| فصل دوم: بررسی منابع | |
| 2-1- محیط‌های کشت در ریزازدیادی | 7 |
| 2-2- تنظیم کننده‌های رشد گیاه | 7 |
| 2-2-1- کاربرد اکسین ها در ریزازدیادی | 8 |
| 2-2-2- کاربرد سیتوکینین ها در ریزازدیادی | 9 |
| 2-2-3- زغال فعال | 10 |
| فصل سوم: مواد و روش‌ها | |
| 3-1- منبع گیاهی مورد استفاده
3-2- روش کار |
12
12 |
| 3-3- محیط کشت | 12 |
| 3-3-1- آماده کردن محیط کشت | 12 |
| 3-3-2- ضدعفونی وسایل مورد نیاز | 12 |
| 3-3-3- آماده سازی هود | 13 |
| 3-3-4- آماده سازی محیط کشت کورم ارکیده | 13 |
| 3-4-5- آماده سازی کورم ارکیده | 13 |
| 3-4- چگونگی اندازه گیری صفت‌ها
3-5-شرایط گلخانهای 3-6- تجزیه وتحلیل داده |
14
15 15 |
| فصل چهارم: نتایج | |
| 4-1- ارزیابی صفات در محیط کشت درون شیشه ای | 19 |
| 4-1-1- تعداد برگ | 19 |
| 4-1-2- تعداد ریشه | 22 |
| 4-1-3- طول ریشه | 25 |
| 4-1-4- طول گیاه | 28 |
| 4-1-5- تعداد کورم ها | 30 |
| نتیجه گیری | 32 |
| پیشنهادات | 32 |
| منابع | 33 |
چکیده
ارکیدها در میان متنوعترین خانوادهی گیاهان گلدار قرار دارند. این خانواده، بیش از 800 جنس و 25000 گونه دارد. ارکیدها تنوع زیادی در اندازه، شکل و رنگ دارند. طول عمر پس از برداشت گلهای ارکید نیز زیاد است. ازدیاد در مقیاس وسیع ارکیدها با استفاده از فنون کشت بافت گیاهی، به موقعیت این گیاه بهعنوان یکی از ده گل برتر جهان کمک میکند. در این پژوهش، یک دستورالعمل برای ازدیاد درونشیشهای ارکید (Orchis catasetum) ارایه میشود. اجسام شبهپروتوکورم (PLBs)، بهعنوان ریزنمونه بر روی محیط موراشیگ و اسکوگ (MS)، غنیشده با غلظتهای مختلف بنزیلآدنین (BA)، ایندول بوتیریک اسید (IBA) و نفتالن استیک اسید (NAA) کشت شدند. یک ترکیب از 5/0 میلیگرم بر لیتر BA همراه با 5/0 میلیگرم بر لیتر NAA برای القای بیش‌ترین باززایی PLBs (40/20 در گیاهچه) مناسب بودند. همچنین در این محیط، بیش‌ترین تعداد ریشه (16/7 در گیاهچه) و برگ (10/10 در گیاهچه)، همچنین بالاترین طول گیاهچه (20/114 میلیمتر در گیاهچه) و ریشه (40/193 میلیمتر در گیاهچه) مشاهده شد.
واژههای کلیدی: ارکید، اکسینها، ، اجسام شبهپروتوکورم، ازدیاد درونشیشهای سیتوکینینها
1- پیش گفتار
یکی از مهم‌ترین تکنیکهای کشت بافت که به دلیل منافع قابل توجه آن گسترش زیادی پیدا نمودهاست، ازدیاد گیاهان از طریق جنین زایی رویشی است و این روش بسیار مفید جهت تولید و باززایی در مقیاس زیاد گیاهان ارزشمند و با هزینه بسیار اندک میباشد (مشایخی،1386). بیش از صد سال پیش یعنی در سال 1902 هابرلنت فیزیولوژیست آلمانی ادعا نمود که تشکیل جنین از سلول‌های رویشی امکان پذیر میباشد و تحقیقاتی که توسط وی انجام شد منجر به بنا نهادن روش‌های کشت درون شیشه گردید (هالپرین، 1995؛ كیلنباچ، 1984). این نظریه به مدت 55 سال اثبات نگردید تا اینکه برای اولین بار توسط راینرت در آلمان و استوارد و همکارانش در دانشگاه کرنل آمریکا در سال 1958، بدون اینکه این دو محقق اطلاع از تحقیقات یکدیگر داشته باشند، درباره وقوع تشکیل جنین رویشی از طریق کشت کالوس و همچنین کشت تعلیقی سلولی ریشه هویج (Ducus carota) گزارش گردید (راینرت، 1958؛ استوارد، 1958).
1-1-گیاهشناسی و پراکنش اکولوژیکی
ارکیده با نام علمی orchids catasetum از خانواده orchidaceae است. گلهای ارکیده به عقیده بسیاری از دانشمندان جزو تکامل یافته ترین گیاهان میباشد. خانواده ثعلب از نظر تنوع با بیش از 600 جنس و 2000 گونه در سطح جهان جزو غنی‌ترین گروههای گیاهی محسوب میشود (محمدیان، 1376).
خانواده اركیده (Orchidaceae) از راسته ژیناندرالس( Gynandrales) گیاهان این خانواده تك لپه، علفی و پایا، هستند كه به صورت انگل، ساپروفیت وخاکزی مشاهده می‌شوند(محمدی، 1376).
پراکنش اکولوژیکی این گیاه به مناطق جنوب شرق آسیا مانند کشورهایی مثل: چین، تایوان، هنگکنگ، تایلند، فیلیپین، مالزی و سنگاپور بر میگردد.
ارکیدهها امروزه در تمام دنیا به خصوص اروپا، آمریکا و آسیای دور از پر فروش ترین و جذاب ترین گیاهان برای خانهها، آپارتمانها، رستورانها، هتلها و مراکز عمومی دیگر هستند. این محبوبیت به دو دلیل حاصل شده است. فصل گلدهی و زمان گلدهی ارکیدهها متفاوت است معمولا از دسامبر (دی ماه) شروع میشود و چند ماه گل دارند. پس از گلدهی مدتی استراحت و بازسازی نیاز هست تا دوباره به گل بنشیند. در خانواده اركیدهها گونههای گیاهی بسیار متنوعی وجود دارند. در كشور ما حدود 12 تا 15 رقم مختلف از اركیدهها كشت می‌شوند.(محمدیان و همکاران ،1376)
1-2- اهمیت اقتصادی
ارکیدهها امروزه در تمام دنیا به خصوص اروپا، آمریکا و آسیای دور از پر فروش ترین و جذاب‌ترین گیاهان برای خانهها، آپارتمان ها، رستورانها، هتلها و مراکز عمومی دیگر هستند. این محبوبیت به دو دلیل حاصل شده است. اول اینکه این گیاهان بسیار کم توقع بوده و با نگهداری اندکی به محیط خومیگیرند واز طرف دیگر وقتی گل دهی بکنند گل هاشان تا ماهها زیبا و درخشنده باقیمیماند (حدود سه تا شش ماه بسته به محیط و شرایط).(خوشخوی ،1389)
1-3- روش تکثیر
ارکیده به دو طریق رویشی و زایشی،تکثیر میشود. درتکثیر رویشی، نتاج همانند والدین هستند؛ اما در تکثیر زایشی(به وسیله بذر) بندرت نتاج یکسان بدست میآیند، و نگرانی عمدتا زمانی مطرح است که گونههای وحشی، مد نظر هستند. بنابراین، اگراز بذور ارقام اهلی ارکیده استفاده شود که معمولا حاصل تلاقی‌ها هستند و شدیدا هتروزیگوس می‌باشند، نتاج بسیار غیر یکنواخت، و کمتر شبیه گیاهان اولیه، خواهند بود. اصولا ارقام ارکیده زراعی، فقط از طریق رویشی ازدیاد می‌شوند. تهیه کلون ارکیده به صورت این ویوو ، فرایندی بسیار کند است ، وگاهی اوقات ،برای حصول اندازه معینی از کلون ارکیده، احتیاج به 10 سال وقت است. بعد از سال 1960 انقلابی در تکثیر رویشی ارکیده ،صورت گرفت(محمدی وهمکاران).( مورل،1960) تلاش کرد که از طریق کاشت مریستم برگ Cymbidium عاری از ویروس را به دست آورد و برای انجام این منظور، از قسمت‌های انتهایی ساقه در کشت این ویترو، استفاده کرد. اشکال شبیه کورم اولیه که از اندام‌های هوایی به دست آمدند، خیلی شباهت به آن‌هایی داشتند که قبلا از بذر ، حاصل میشده است. در بعضی موارد، این کورم های اولیه، خود به خود تقسیم می‌شوند؛ اما معمولا این عمل با بریدن کورمهای اولیه به قطعات کوچک‌تر، صورت میگیرد (مورل،1965). در گیاهCymbidium طی شش هفته، امکان تولید 6 تا 8 کورم اولیه از یک کورم، وجود دارد. در اصل، تقسیم این کورم های اولیه، میتواند به طور بی پایان ادامه یابد. هنگامی که کار تقسیم تمام شد هر کورم اولیه میتواند اندام‌های هوایی و برگ و ریشه تولید نماید. به این طریق مورل توانست در یک سال از یک سر شاخه هزاران گیاه (یک مریستم با چند برگ اولیه) تولید کند. تولید کلون ارکیده به وسیله کشت مریستم،اولین تکثیر غیرجنسی تجارتی در محیط کشت این ویترو بود. این روش در ابتدا برای گیاه Cymbidium انجام شده که با تغییراتی در گیاه Cattleya و بسیاری از جنس‌های دیگر ارکیده استفاده میشود.
هنگامی که بعد از جوانهزنی بذر ارکیده، کورم اولیه ایجاد شد، دارای وضعیت مورفولوژیکی حد واسط بین یک جنین تمایز نیافته و ساقه هوایی است. به وسیله تکثیر رویشی با کاشت مریستم نیز اشکال شبیه کورم اولیه، تشکیل میشود. در حقیقت بدین طریق قسمت انتهایی اندام هوایی یک گیاه بالغ دوباره جوان میشود (بازگشت از حالت بلوغ به حالت جوانی ). از آنجا که کورم های اولیه به دست آمده از جوانه زنی بذر بسیار شباهت به کورم های اولیه حاصل از کاشت مریستم دارند، به همین دلیل در کلون ارکیده به وسیله کشت مریستم از واژه اندام‌های شبه کورم اولیه استفاده میشود (چمپاگنت ، 1977). تکثیر رویشی ارکیده به وسیله کشت مریستم را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد:
1- تبدیل مریستم به اشکال شبه کورم اولیه
2- تکثیر کورم های اولیه به وسیله بریدن آنها به قطعات کوچک‌تر
3- رشد آنها تا تولید ساقه‌های ریشه دار (تئو ،1978،1976).
1-4- بیان مسئله و هدف از انجام تحقیق
کشت بافت گیاه به رشد مواد گیاهی عاری از عوامل بیماری زا در شرایط گند زدایی شده و درون بستر غذایی استریل که در ظروف آزمایشگاهی مثل لوله آزمایش اطلاق میگردد. کشت بافت گیاهی شامل کشت پرتوپلاست، سلول، بافت و اندام گیاهی است (باقری و همکاران،1383). بزرگترین مشوق برای استفاده از فنون کشت بافت گیاهی برای تکثیر بسیاری از گونه‌ها، ممکن است کار اولیه مورل روی تکثیر ارکیده در سال 1960 و کار موراشیک و اسگوک در 1964 در ایجاد محیط کشت جدیدی بوده باشد (معینی و کهریزی،1382).
سیستم های کشت بافت گیاهی به عنوان سیستم های الگو برای بررسی‌های گوناگون فیزیولوژیکی، زیست شیمیایی، ژنتیکی و مشکلات ساختاری گیاهان نیز مورد استفاده قرار میگیرد . فنون کشت بافت گیاهی معمولا به عنوان ابزاری جهت ازدیاد رویشی گیاهان مهم اقتصادی و فراورده‌هایی که استفاده تجاری در آینده دارند به کار می‌رود (خشخوی،1386). ارکیده یکی از گیاهان تجاری گلدانی و شاخه بریده مهم در دنیا میباشد (قهساره و کافی،1389). بذر ارکیده خیلی ریز و ذخیره غذایی آنها خیلی کم و غالبا بدون ذخیره غذایی هستند. این اندازه کوچک بذر باعث از دست رفتن آنها در محیط کشت طبیعی میشود و به علاوه به دلیل محدود بودن ذخیره غذایی، زنده ماندن بذرها در محیط کشت طبیعی مشکل است بنابراین جوانه زنی و رشد رویشی در محیط کشت درون شیشهای بسیار موفقتر میباشد (باقری و صفاری،1390). در محیط کشت درون شیشهای نیز عدم وجود کافی هورمونهای رشد گیاهی باعث عدم بهبود ریز ازدیادی در گیاهان میگردد که این موضوع به کمک تنظیم کننده‌های رشد گیاهی و به خصوص سایتوکنین ها که نقش مهمی در پینهزایی و شاخسارهزایی دارند انجام میگردد. عدم بهبود تکثیر در محیط کشت معمولی یا درون شیشهای علاوه برهزینه های گزاف، باعث کاهش سرعت درصد جوانیزنی و نهایتًا باعث تاخیر یا کاهش در عملکرد گیاه میشود (اولسون،1974؛ سینگ وهمکاران،2001). هدف از انجام این تحقیق بررسی سه هورمون رشد گیاهی IBA ، NAA وBA بر روی ریزازدیادی گیاه ارکیده میباشد.
تعداد صفحه : 48
قیمت : 14700تومان
