دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه
دانشكده كشاورزی
گروه اقتصاد و مدیریت كشاوزری
پایان نامه برای دریافت درجه كارشناسی ارشد (MSc).
رشته : مهندسی كشاورزی
گرایش : اقتصادكشاورزی
عنوان :
بررسی کارایی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی
استاد راهنما :
دكتر لورنس انویه تکیه
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
چکیده……………………………………………………………………………………………………………. 1
فصل اول: کلیات
۱-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 3
۱-۲- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………… 4
۱-۳- فرق آبمیوه با کنسانتره……………………………………………………………………………….. 5
۱-۴- فرآیند تولید کنسانتره میوه ………………………………………………………………………….. 6
۱-۵- اهمیت موضوع و ظرفیت صنایع تبدیلی کشاورزی در استان آذربایجان غربی……………… 12
۱-۶- منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………………………………… 13
۱-۷- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………… 14
۱-۸- فرضیههای تحقیق……………………………………………………………………………………… 14
۱-۹- روش پژوهش…………………………………………………………………………………………… 15
۱-۱۰- سازماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………. 15
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق:
۲-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 17
۲-۲- اهمیت کارایی در کشاورزی………………………………………………………………………… 17
۲-۳- جایگاه صنایع تبدیلی و نقش آن در کاهش ضایعات کشاورزی استان آذربایجان غربی… 18
۲-۴- کارایی: تعریف و روشهای محاسبه……………………………………………………………….. 20
۲-۵- رهیافتهای محاسبه کارایی…………………………………………………………………………. 22
۲-۶- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………. 25
2-6-1- مطالعات خارجی…………………………………………………………………………………… 25
2-6-2- مطالعات داخلی…………………………………………………………………………………….. 29
فصل سوم: روش تحقیق
۳-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 33
۳-۲- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 33
۳-۳- جامعه آماری و حجم نمونه…………………………………………………………………………. 33
۳-۴- ابزار اندازهگیری……………………………………………………………………………………….. 33
۳-۵- تجزیهآماری…………………………………………………………………………………………….. 34
۳-۶- اندازهگیری کارایی به روش تحلیل فراگیر دادهها (DEA)…………………………………….. 34
3-6-1- مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CRS)…………………………………………………….. 37
3-6-2- عامل تولید و محصول اضافی (مازاد)……………………………………………………………. 38
3-6-3- مجموعه مرجع………………………………………………………………………………………. 41
3-6-4- مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (VRS)…………………………………………………….. 42
3-6-5- مدل حداکثرسازی محصول………………………………………………………………………. 44
3-6-6- اطلاعات قیمتی و کارایی تخصیصی……………………………………………………………. 46
3-6-7- روش حداقل سازی هزینه…………………………………………………………………………. 46
3-6-8- روش حداکثرسازی درآمد……………………………………………………………………….. 47
3-6-9- تحلیل نموداری روش DEA……………………………………………………………………..
3-6-10- نکاتی در ارتباط با استفاده از روش DEA…………………………………………………….
3-6-11- برخی مزایا و اشکالات روش DEA…………………………………………………………….
۳-۷- داده و اطلاعات………………………………………………………………………………………. 50
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج
۴-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 5۳
۴-۲- نتایج توصیفی…………………………………………………………………………………………… 5۳
4-2-1- توزیع فراوانی نسبی جنسیت مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره…………………………… 5۳
4-2-2- توزیع فراوانی نسبی سن مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره……………………………….. 5۴
4-2-3- توزیع فراوانی نسبی تحصیلات مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره………………………. 5۴
4-2-4- توزیع فراوانی نسبی وضعیت تأهل مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره……………………. 5۵
4-2-5- توزیع فراوانی نسبی وضعیت شغلی مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره…………………… 5۵
4-2-6- توزیع فراوانی نسبی سابقه کاری مدیر عاملهای واحدهای کنسانتره……………………… 5۶
4-2-7- توزیع فراوانی نسبی تولید محصول دیگر به جز کنسانتره واحدهای کنسانتره…………… 5۷
4-2-8- وضعیت مالکیت واحدهای کنسانتره……………………………………………………………. 5۷
4-2-9- توزیع فراوانی نسبی میزان تولید انواع کنسانتره در 1392 در واحدهای کنسانتره……….. 5۸
4-2-10- توزیع فراوانی نسبی میزان استفاده از مواد نگهدارنده در واحدهای کنسانتره…………… 5۸
4-2-11- توزیع فراوانی نسبی کیفیت میوههای استفاده شده در واحدهای کنسانتره……………… ۵۹
4-2-12- توزیع فراوانی نسبی وضعیت صادرات در واحدهای کنسانتره……………………………. ۵۹
4-2-13- توزیع فراوانی نسبی میزان فروش محصول در صورت تحریم در واحدهای کنسانتره… 6۰
4-2-14- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر کیفیت محصول در واحدهای کنسانتره…….. 6۱
4-2-15- توزیع فراوانی نسبی تأثیر اثرات جوی بر قیمت محصول در واحدهای کنسانتره……… 6۱
۴-۳- نتایج برآورد انواع کارایی……………………………………………………………………………. 6۲
۴-۳-۱- محاسبه کارایی فنی و شناسایی واحدهای مرجع واحدهای کنسانتره …………………….. 6۲
۴-۳-۲- محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس.. 6۴
۴-۳-۳- محاسبه انواع کارایی واحدهای کنسانتره بر اساس مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس . 6۶
۴-۳-۴- نتایج حاصل از برآورد کارایی فنی و مقیاس در وضعیت بازدهی متغیر نسبت به مقیاس…… 7۰
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد ها
۵-۱- مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 7۵
۵-۲- نتیجهگیری………………………………………………………………………………………………. 7۵
۵-۳- پیشنهادها………………………………………………………………………………………………… 7۸
۵-۴- پیشنهادهای پژوهشی………………………………………………………………………………….. ۷۹
منابع………………………………………………………………………………………………………………. 8۰
ضمائم……………………………………………………………………………………………………………. 8۶
ABSTRAC……………………………………………………………………………………………………
چکیده:
صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیتهای موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعهی روستایی ایفا میکند. در این تحقیق به منظور بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از رهیافت تحلیل پوششی دادهها صورت گرفت. دادهها و اطلاعات مورد نیاز از میان 14 واحد کنسانتره در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش پرسشنامه و به طور مستقیم، در سال 1392 جمعآوری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده مدل تحلیل پوششی دادهها با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس نشان میدهد که میانگین کاراییهای فنی، تخصیصی و اقتصادی 7/87، 59 و 8/52 درصد به دست آمد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 6/36، 6/85 و 8/86 درصد میباشد. همچنین با فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی به ترتیب برابر با 8/75، 7/40 و 33 درصد به دست امد. شکاف بین کارآمدترین و ناکارآمدترین واحد کنسانتره استان از نظر کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی، 50 ، 7/89 و 4/88 درصد میباشد که نشاندهنده عدم کارایی تخصیصی و اقتصادی قابل ملاحظه در واحد کنسانتره استان است.
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
بی تردید انسان در تمامی دوران زندگی خود همواره با مشکلی بنام محدودیت و کمیابی و مواجه بوده است. این محدودیت و کمیابی در تمامی زمینه ها از جمله عوامل تولید و به تبع آن کالاها و خدمات کاملا محسوس است. از این رو بشر برای زندگی چاره ای جز استفاده هر چه بهتر از امکانات موجود جهت دسترسی به تولید بیشتر و با کیفیت بالاتر ندارد. در دنیای ما آنچه که به روشنی پاسخگوی این نیاز می باشد، مفهوم بالقوه کارایی و بهره وری است. (ابریشمی و نیاکان، 1389).
در جهان کنونی میزان تقاضای کالا نسبت به عرضه آن، به دلایلی همچون افزایش جمعیت، افزایش سطح توقعات و انتظارات مردم جامعه و غیره به طور فزایندهای رو به افزایش است، این در حالی است که عدم تعادل در تولید و مصرف غذا در جهان و خصوصاً در کشورهای جهان سوم مسئله بسیار مهمی است که خطر وابستگی را هر چه بیشتر تشدید مینماید، به عبارتی استقلال سیاسی و اقتصادی این کشورها را تهدید میکند. چرا که استقلال در گرو قدرت تولید مواد غذایی میباشد. در این راستا حتی کشورهایی که به منابع طبیعی و انرژی خود متکی هستند نیز در تلاقی فرآیند افزایش جمعیت از یک سو، کاهش تولید و افزایش روز افزون قیمتها از سوی دیگر، امکانات خرید و تأمین غذای مورد نیاز را به تدریج از دست خواهند داد، مگر آنکه خود تولیدکننده مواد غذایی خویش بوده و از پتانسیلهای بالقوه به خوبی استفاده نمایند (رمضانی، 1388).
بررسی تاریخ و روند رشد کشورهای توسعه یافته و مقایسه آن با کشورهای در حال توسعه نشان می دهد که وجه تمایز و نقطه قوت این کشورها، استفاده بهینه از فرصت ها و امکاناتی است که در اختیار داشته اند. این مقایسه نشان می دهد که بررسی های مرتبط با بهرهوری و کارآیی در جهت تحلیل وضعیت کنونی اقتصادی و صنعتی کشورهای مختلف و ارائه راه کارهای مؤثر در جهت رفع عقبماندگی، تا چه حد حائز اهمیت است. بیشتر کشورهایی که در سال اخیر رشد اقتصادی چشمگیری داشتهاند، این رشد را عمدتا” از طریق افزایش کارآیی و بهره وری عوامل تولید به دست آوردهاند، به طوری که سهم سرمایهگذاری جدید در این رشد در مقایسه با نقش افزایش کارآیی و بهرهوری اندک بوده است (ابریشمی و نیاکان، 1389).
امروزه یکی از مهمترین روشهای توسعه اشتغال و افزایش درآمد در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است. این فرآیندها میتوانند دربرگیرنده تغییرات فیزیکی، شیمیایی، نگهداری، بستهبندی و توزیع تولیدات کشاورزی باشد (وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۸۴).
صنعتی شدن کشاورزی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر هستند و در تعامل با یکدیگر میتوانند مجموعهای از صنایع را برای دستیابی به توسعه پایدار مناطق روستایی، معرفی کنند (UNIDO,2003).
بخش کشاورزی یکی از اساسی ترین پایه های استقلال هر کشور به شمار می رود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. این نقش از نظر تأمین موادغذایی، ایجاد اشتغال، تأمین ارز درخور ملاحظه است و از این رو خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی همواره موردتوجه مدیران و برنامه ریزان بوده است. افزایش تولید محصولات کشاورزی می تواند از طریق افزایش کاربرد عوامل تولید (تا انتهای ناحیه دوم تولید)، تغییرات عمده تکنولوژی و یا بهبود کارآیی بهره بردارن صورت گیرد. افزایش کاربرد عوامل تولید و تغییرات عمده تکنولوژی با محدودیت هایی روبروست، از این رو در شرایط کنونی بهترین و عملی ترین راه افزایش تولید محصولات کشاورزی، بهبود کارآیی و بدست آوردن محصول بیشتر از مجموعه ثابتی از عوامل تولید است. (شفیعی و همکاران، 1385).
2-1- بیان مسأله
صنایع کنسانتره بخش مهمی از فرآیند تولید در بخش کشاورزی است که به کمک تکنولوژی، مازاد تولید را به ارزش افزوده تبدیل کرده و افزایش درآمد کشاورزان را در پی دارد. توسعه این صنایع با توجه به استفاده از امکانات و قابلیتهای موجود در روستاها، نقش مؤثری در توسعهی روستایی ایفا میکند.
افزایش کارآیی را میتوان به عنوان یک مکمل مناسب و بادوام برای مجموعهﻯ سیاستهایی که تولیدات داخلی را تشویق و حفاظت و هم چنین استفادهﻯ بهینه از منابع را ترویج میکند در نظر گرفت. کارآیی عامل بسیار مهمی در رشد بهرهوری منابع تولید به ویژه در اقتصاد کشاورزی کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. این کشورها از یک طرف با فرصتهای محدود برای توسعه و پذیرش فنآوریهای جدیدتر مواجهاند و از سوی دیگر از فنآوریهای موجود نیز به طور کارا استفاده نمیکنند. بنابراین هر مطالعه در زمینهﻯ کارایی کشاورزان در تولید محصولات کشاورزی و کوشش در جهت بهبود کارایی آنها، بهرهوری عوامل تولید در کشاورزی را افزایش خواهد داد. با تجزیه و تحلیل کارآیی، از یک سو درجهﻯ موفقیت بهرهبرداران در استفادهﻯ بهینه از منابع مشخص میشود و از سوی دیگر امکان افزایش تولید محصولات با استفاده از مجموعهﻯ مشخصی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار میگیرد (حسن پور، ۱۳۷۶ ).
با توجه به امکانات و محدودیتهای موجود در تولید محصولات، مناسبترین راهکار برای افزایش درآمد و کاهش هزینهها، تخصیص مطلوب عوامل تولید موجب بهبود کارآیی در تولید است. کآرایی، اثر بسیار زیادی بر افزایش عملکرد دارد و با تخمین کارآیی و شناسایی علل ناکآرایی در تولید، میتوان امید داشت که یکی از اهداف سیاست تولید محصولات یعنی بهبود کارآیی محقق گردد(حاجیانی و همکاران، ۱۳۸۴). از این رو، توجه به ارتقا و بهبود کارآیی هم در سطح خرد و هم در سطح کلان اقتصادی (ملی) از اهمیت شایان قابل توجهی برخوردار است. حتی در مقولهﻯ توسعهﻯ پایدار نیز، افزایش کارایی به منظور استفاده هر چه کمتر از منابع و نهادهها یک عنصر کلیدی در میان اهداف اقتصادی (رشد، عدالت، کارایی و اقتصاد سبز) زیست محیطی و اجتماعی به شمار میرود (بریم نژاد و محتشمی، ۱۳۸۸).
بخش کشاورزی به منظور ایفای هر چه بهتر نقش خود در توسعهی کشور و پاسخگویی به نیازهای روزافزون به موادغذایی، ملزم به افزایش تولید محصولات کشاورزی است. این امر موجب میگردد که تجزیه و تحلیلهای کمی تولید و افزایش تولید محصولات محصولات کشاورزی ارائه شده است، افزایش استفاده از منابع و نهادههای اساسی (مانند زمین، آب و …) و توسعه ی فنآوریهای جدید با مشکلات و تنگناهایی روبرو است. شاید مناسب ترین روش به کارگیری صحیح و بهینهی نهادهها در این بخش باشد (مهرابی بشرآبادی و پاکروان، 1388). افزایش کارآیی را میتوان به عنوان یک مکمل مناسب و بادوام برای مجموعهی سیاستهایی که تولیدات داخلی را تشویق و حفاظت و هم چنین استفادهی بهینه از منابع را ترویج میکند در نظر گرفت. کارآیی عامل بسیار مهمی در رشد بهرهوری منابع تولید به ویژه در اقتصاد کشاورزی کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. این کشورها از یک طرف با فرصتهای محدود برای توسعه و پذیرش فن آوریهای جدیدتر مواجهاند، و از سوی دیگر از فن آوریهای موجود هم به طور کارا استفاده نمیکنند. بنابراین هر مطالعه در زمینه کارآیی کشاورزان در تولید محصولات کشاورزی و کوشش در جهت بهبود کارآیی آنها، بهرهوری عوامل تولید در کشاورزی را افزایش خواهد داد. با تجزیه و تحلیل کارآیی، از یک سو درجهی موفقیت بهرهبرداران در استفادهی بهینه از منابع مشخص میشود و از سوی دیگر امکان افزایش تولید محصولات با استفاده از مجموعهی مشخصی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار میگیرد. (حسن پور، 1376).
3-1- فرق آبمیوه با کنسانتره میوه
به بیان ساده آبمیوه اول خرید میوه و سپس شستشو و فشردن آن که باعث جداسازی آب از بافت میوه میشود. این فرآیند می‌تواند به صورت دستی و یا به صورت صنعتی حاصل شود. کنسانتره میوه، حاصل خرید میوه و شستشو و آب‌گیری و فیلتراسیون (حداقل در دومرحله) و تغلیظ و یا پخت آبمیوه و انبار نمودن آن در مخازن بزرگ است. به طور مثال میوه سیب بعد از آب‌گیری وارد مرحله فیلتراسیون میشود این فیلترها عموما یا تحت خلاء بوده یا به صورت سرامیکی عمل مینماید.
آب سیب برای شفاف شدن باید تمام فیبرها و آنتی‌اکسیدن‌های خود را در پشت درام فیلترها یا استوانه‌های سرامیکی از دست بدهد و وقتی وارد برج‌های تغلیظ میشود کلیه آب (H2O) به انضمام اسانس‌ها و ویتامین‌های خود را در یک برج ۱۵ متری و در درجه حرارت ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد از دست بدهد تا حجم آن به یک شش تا یک هفتم کاهش یابد. ماده‌ای که از پایین برج به دست می‌اید کنسانتره نام دارد. کنسانتره یا در مخازن و یا بشکه نگهداری میشود و سپس برای تولید آنچه آبمیوه نامیده میشود، شش برابر آب و عطر و بو و اسانس و ویتامین از دست رفته را اضافه نموده و بسته بندی می‌نمایند. به همین جهت در تابستان آب پرتقال در بازار است که تاریخ تولید آن هیچ ربطی به تاریخ برداشت ندارد و یا در بهار آب سیب در بازار است که تولید آن هیچ ربطی به فصل برداشت سیب ندارد ( سازمان صنعت و معدن استان آذربایجان غربی، 1392).
تعداد صفحه : 102
قیمت : 14700تومان
