دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد(M.A)
عنوان:
بررسی تاثیر عدمتقارن اطلاعاتی بر روی دستکاری اقلام تعهدی اختیاری و فعالیتهای واقعی
استاد راهنما:
دکتر هاشم ولیپور
استاد مشاور:
دکتر جواد مرادی
پاییز 1391
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست
عنوان صفحه
فصل اول)کلیات پژوهش( 1
1-1 مقدمه 2
1-2 بیان مسئله 3
1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق 7
1-4 هدف تحقیق 9
1-5 سوال تحقیق 10
1-6 فرضیه های تحقیق 11
1-7 شرح اصطلاحات و واژهها 13
1-8 ساختار تحقیق 15
فصل دوم)مروری بر ادبیات موضوع( 16
2-1 مقدمه 17
2-2 عدمتقارن اطلاعاتی 18
2-2-1 تعریف عدمتقارن اطلاعاتی 18
2-2-2 اهمیت موضوع عدمتقارن اطلاعاتی 19
2-2-3 عوامل موثر بر عدم تقارن اطلاعاتی 20
2-2-3-1 کیفیت افشا و عدمتقارن اطلاعاتی 20
2-2-3-2 سایر عوامل موثر بر عدمتقارن اطلاعاتی 20
2-2-3-2-1 اندازه شرکت 21
2-2-3-2-2 میزان مخارج تحقیق و توسعه 21
2-2-3-2-3 فرصتهای رشد 22
2-2-3-2-4 تعداد تحلیلگران پیگیر شرکت 23
2-2-3-2-5 تعداد سهامداران شرکت 24
2-2-4 معیارهای سنجش عدمتقارن اطلاعاتی 24
2-2-4-1 معیارهای مبتنی بر فرصت رشد 25
2-2-4-2 معیارهای مبتنی پیش بینی سود تحلیلگران 25
2-2-4-2-1 پراکندگی پیش بینی سود تحلیلگران 26
2-2-4-2-2 دقت پیش بینی سود هر سهم تحلیلگران 26
2-2-4-3 معیارهای مبتنی بر ساختار خرد بازار 27
2-2-4-3-1 دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام 27
2-2-4-3-2 دفعات گردش سهام 29
2-3 مدیریت سود 30
2-3-1 تعریف مدیریت سود 30
2-3-2 اهمیت موضوع تحقیق 32
2-3-3 انگیزه مدیریت سود 33
2-3-4 ابزارهای مدیریت سود 34
2-3-4-1 مدیریت اقلام تعهدی و اهمیت آن 36
2-3-4-1-1 طبقه بندی اقلام تعهدی 37
2-3-4-1-1-1 اقلام تعهدی اختیاری 38
2-3-4-1-1-2 اقلام تعهدی غیراختیاری 38
2-3-4-1-2 اندازه گیری اقلام تعهدی اختیاری 39
2-3-4-2 دستکاری فعالیتهای واقعی 40
2-3-4-2-1 طبقه بندی دستکاری فعالیتهای واقعی 41
2-3-5 مدیریت سود واقعی در مقابل مدیریت سود از طریق ارقام حسابداری 43
2-3-6 عوامل موثر بر مدیریت سود 45
2-3-6-1 اندازه شرکت 45
2-3-6-2 عملکرد شرکت 45
2-3-6-3 پیش بینی سودهای آینده شرکت 46
2-4 عدمتقارن اطلاعاتی و مدیریت سود 46
2-5 پیشینه تحقیق 48
2-5-1 تحقیقهای داخلی 48
2-5-2 تحقیقهای خارجی 50
فصل سوم)روش تحقیق( 55
3-1 مقدمه 56
3-2 روش تحقیق 57
3-3 فرضیه های تحقیق 57
3-4 نحوهی گردآوری داده ها 59
3-5 دوره زمانی تحقیق 59
3-6 قلمرو مکانی تحقیق 59
3-7 جامعه آماری 60
3-8 نمونه و روش نمونه گیری 60
3-9 معرفی مدلهای متغییرهای تحقیق 62
3-9-1 مدلهای مورد استفاده جهت آزمون فرضیهها 62
3-9-1-1 مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول 62
3-9-1-2 مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه دوم 63
3-9-1-3 مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه سوم 63
3-9-1-4 مدل مورد استفاده برای آزمون فرضیه چهارم 64
3-9-2 متغیرهای تحقیق 64
3-9-2-1 متغیر وابسته 64
3-9-2-1-1 مدیریت اقلام تعهدی اختیاری 64
3-9-2-1-2 دستکاری فعالیتهای واقعی 67
3-9-2-1-2-1 جریان نقدی غیرنرمال 67
3-9-2-1-2-2 تولید غیر عادی 68
3-9-2-1-2-3 هزینه های اختیاری غیرعادی 68
3-9-2-2 متغیر مستقل 68
3-9-2-2-1 عدمتقارن اطلاعاتی 69
3-9-2-3 متغییر کنترلی 69
3-9-2-3-1 عملکرد شرکت 69
3-9-2-3-2 اندازه شرکت 69
3-9-2-3-3 پیش بینی رشد سودهای آینده شرکت 70
3-9-2-3-3-1 ارزش بازار سهام یا قیمت هر سهم 70
3-9-2-3-3-2 ارزش دفتری سهام 70
3-9-3 روش آماری، تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها 71
3-9-3-1 آمار توصیفی 72
3-9-3-2 آمار استنباطی 72
3-9-3-2-1 آزمون کولمو گورف-اسیمنوف 72
3-9-3-2-2 رگرسیون چند متغیره 73
3-9-3-2-3 روش آزمون فرضیه ها 74
3-9-3-2-4 تحلیل همبستگی 75
3-9-3-2-4-1 ضریب تعیین 76
3-9-3-2-4-2 ضریب همبستگی 77
3-9-3-2-5 آزمون معنادار بودن R 77
3-9-3-2-6 آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون 79
3-9-2-6-1 آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون 79
3-9-2-6-2 آزمون معنادار بودن ضرایب 80
3-9-3-2-7 تعیین صحت مدل رگرسیونی و بررسی تاثیر مدل ارائه شده 81
3-9-3-2-8 شدت همخطی(VIF) 82
3-9-3-2-8 آزمون مقایسه تاثیر متغیرهای دامی بر قدرت توضیحی مدل 82
فصل چهارم)تجزیه و تحلیل( 85
4-1 مقدمه 86
4-2 آمارهای توصیفی متغیرهای تحقیق 86
4-3 آمارهای استنباطی 87
4-3-1 فرضیه اول 88
4-3-1-1 آزمون کولموگروف-اسیمنوف 88
4-3-1-2 تحلیل همبستگی 89
4-3-1-3 آزمون فرضیه 90
4-3-1-3-1 آزمون معناداربودن معادله رگرسیونی(F) 91
4-3-1-3-2 آزمون معنادار بودن ضرایب معادله رگرسیونی(t) 91
4-3-1-4 مقایسه فرضیه در دو سطح از عدمتقارن اطلاعاتی 92
4-3-2 فرضیه دوم 93
4-3-2-1 آزمون کولموگروف-اسیمنوف 93
4-3-2-2 تحلیل همبستگی 93
4-3-2-3 آزمون فرضیه 94
4-3-2-3-1 آزمون معناداربودن معادله رگرسیونی(F) 95
4-3-2-3-2 آزمون معنادار بودن ضرایب معادله رگرسیونی(t) 95
4-3-2-4 مقایسه فرضیه در دو سطح از عدمتقارن اطلاعاتی 96
4-3-3 فرضیه سوم 97
4-3-3-1 آزمون کولموگروف-اسیمنوف 97
4-3-3-2 تحلیل همبستگی 97
4-3-3-3 آزمون فرضیه 98
4-3-3-3-1 آزمون معناداربودن معادله رگرسیونی(F) 99
4-3-3-3-2 آزمون معنادار بودن ضرایب معادله رگرسیونی(t) 99
4-3-3-4 مقایسه فرضیه در دو سطح از عدمتقارن اطلاعاتی 101
4-3-4 فرضیه چهارم 101
4-3-4-1 آزمون کولموگروف-اسیمنوف 101
4-3-4-2 تحلیل همبستگی 102
4-3-4-3 آزمون فرضیه 102
4-3-4-3-1 آزمون معناداربودن معادله رگرسیونی(F) 103
4-3-4-3-2 آزمون معنادار بودن ضرایب معادله رگرسیونی(t) 103
4-3-4-4 مقایسه فرضیه در دو سطح از عدمتقارن اطلاعاتی 104
4-4 تعیین صحت مدل رگرسیونی و بررسی تاثیر مدلهای ارائه شده 105
4-5 شدت همخطی(VIF) 105
فصل پنجم)نتیجه گیری( 106
5-1 مقدمه 107
5-2 ارزیابی آزمون فرضیه ها 107
5-2-1 نتایج فرضیه اول 107
5-2-2 نتایج فرضیه دوم 108
5-2-3 نتایج فرضیه سوم 109
5-2-4 نتایج فرضیه چهارم 110
5-3 نتیجه گیری 110
5-4 محدودیت تحقیق 111
5-5 پیشنهاد برای تحقیقهای آتی 111
پیوست الف(اسامی شرکتهای بورس تهران عضو نمونه در تحقیق) 113
پیوست ب(جداول آماری) 116
جداول آمار توصیفی 117
جداول آمار استنباطی 120
منابع فارسی 132
منابع لاتین 134
چکیده
وقتی عدمتقارن اطلاعاتی زیاد است، سهامداران منابع کافی یا اطلاعات مربوط برای کنترل فعالیتهای مدیریت را در دسترس ندارند که باعث اجرای مدیریت سود میشود. لذا در این تحقیق، تاثیر عدمتقارن اطلاعاتی را بر روی مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1384 الی 1389 مورد بررسی قرار دادهایم. دستکاری اقلام تعهدی اختیاری و فعالیتهای واقعی به عنوان محرکها و ابزارهای مدیریت سود در نظر گرفته شده است. در این راستا ابتدا وجود دستکاری اقلام تعهدی اختیاری به وسیله مدل کاسزنیک(1999) و دستکاری فعالیتهای واقعی که خود از طریق جریان غیرنرمال، تولید غیرنرمال و هزینه های اختیاری انجام میپذیرد، به وسیلهی مدل روچودهری(2006) اندازه گیری شده است. روش آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیه های مطرح شده در پژوهش رگرسیون چند متغیره میباشد. یافته های تحقیق نشان میدهد که بین عدمتقارن اطلاعاتی و محرکهای مدیریت سود یک رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، بدین صورت که، در شرایطی که عدمتقارن اطلاعاتی وجود دارد مدیران به صورت جسورانهتری به مدیریت سود میپردازند ولی میزان استفاده از این ابزارها در سطحهای مختلف از عدمتقارن اطلاعاتی فرق می کند. بدین صورت که در سطح پایین از عدمتقارن اطلاعاتی مدیران بیشتر تمایل به دستکاری جریانهای نقدی و تولید غیرعادی دارند ولی در صورتی که برای دستکاری اقلام تعهدی اختیاری و هزینه های اختیاری در دو سطح عدمتقارن اطلاعاتی تفاوتی قائل نیستند.
واژههای کلیدی: عدمتقارن اطلاعاتی، مدیریت سود، دستکاری اقلام تعهدی اختیاری، جریان نقدی غیرنرمال، تولید غیرنرمال و هزینه های اختیاری.
-1مقدمه
مدیران با توجه به اختیاری که به خصوص در به‌کارگیری اقلام معوق دارند، به دنبال آگاهی از نحوه تاثیر این عوامل بر ثروت خود میباشند تا با به‌کارگیری آنها در جهت منافع خود، ثروت خود را تا حد ممکن افزایش دهند. بنابراین مدیران بنگاه‌های اقتصادی از انگیزه لازم برای دستکاری سود با هدف حداکثرسازی ثروت خود برخوردارند. البته در بعضی مواقع منافع مدیران موقعی تضمین خواهد بود که منافع سهامداران تضمین شده باشد. در نتیجه مدیران انگیزه قوی برای افزایش ثروت سهامداران دارند، چون منافع خود را در گرو افزایش رفاه سهامداران می‌بینند. بنابراین مدیران اقدام به مدیریت سود و افزایش ثروت سهامداران می‌کنند؛ نه به خاطر این موضوع که ثروت سهامداران زیاد شود، بلکه به این خاطر که منافع خود آنها تضمین شود. مخصوصا زمانی این رویداد رخ میدهد که حقوق و مزایای مدیران تابعی از افزایش ثروت سهامداران باشد. در این حالت مدیران با انگیزه بیشتری اقدام به مدیریت سود خواهند کرد. از سوی دیگر، مالکان واحدهای تجاری نیز ممکن است در جهت منافع خود، محرک مدیران به منظور اعمال مدیریت سود باشند(بهارمقدم، 1385 ، ص 45).
گزارشهای مالی، منابع مهم اطلاعاتی برای تصمیم گیریهای اقتصادی به شمار میروند که مدیران، سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و سایر استفادهکنندگان برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود از آنها استفاده می کنند. از آنجایی که اطلاعات به صورت یکسان در اختیار استفادهکنندگان قرار نمیگیرد، بین مدیران و سرمایه گذاران عدمتقارن اطلاعاتی ایجاد میشود. عدمتقارن اطلاعاتی، وضعیتی است که مدیران در مقایسه با سرمایهگذاران، دارای اطلاعات افشا نشده بیشتری در مورد عملیات و جوانب مختلف شرکت در آینده میباشند. همین امر سبب میشود که مدیران انگیزه و فرصت مدیریت سود را داشته باشند(ابراهیمیکردلر و حسنی آذرداریانی، 1385، ص 488-500).
1-2 بیان مسئله
اطلاعات در بازار سرمایه، پایه اولیهی معاملات، تلقی میگردد به طوری كه قیمت اوراق بهادار، رابطهایی مستقیم با اطلاعات در اختیار سرمایهگذاران، دارند. در دههی 1970 میلادی، سه دانشمند به نامهای مایكل اسپنس[1]، جورج آكرلروف[2] و جوزف استیلیتز[3] در زمینه اقتصاد اطلاعات نظریهای را پایهگذاری كردند كه به نظریهی عدمتقارن اطلاعاتی موسوم شد. عدمتقارن اطلاعاتی به وضعیتی اطلاق میشود كه در آن، یكی از دو طرف مبادله، اطلاعات بیشتری را نسبت به طرف مقابل در اختیار داشته باشد. این امر به علل مختلف از جمله وجود معاملات و اطلاعات محرمانه، به وقوع میپیوندد. اسكات[4] در كتاب ایتالیك حسابداری مالی خود، عدمتقارن اطلاعاتی مزیت اطلاعاتی برخی از طرفهای معامله نسبت به دیگران در یك داد و ستد بازرگانی تعریف میكند. مقاله آكرلوف[5](1970) به عنوان “بازار سرمایه” تحقیقی با اهمیت در ادبیات اقتصاد اطلاعات محسوب میشود و توجه صاحبنظران حوزههای مختلف اقتصادی را به مسأله عدمتقارن اطلاعاتی و تبعات آن جلب نموده است. ریشه و پایه نظریهی مذكور بر این اصل استوار است كه در یك معامله، چنانچه یكی از دو طرف از شرایط واقعی كالاهای مورد نظر آگاهی نداشته باشد، طرف دوم می تواند سود بیشتری حاصل نماید. در چنین شرایطی، گونهای از نبود اطمینان و عدم قطعیت بر فضای معامله حاكم خواهد بود كه در نهایت، به تضعیف جریان بازار و به عبارت دیگر، شكست بازار میانجامد(آکرلوف، 1970، ص 488-500).
مداخله هدفمند در فرآیند گزارشگری مالی خارجی كه به قصد كسب منافع شخصی صورت میگیرد را “مدیریت سود” گویند. مدیریت سود زمانی واقع میشود كه مدیر ارقام متفاوتی از سودهای واقعی را به سهامداران گزارش نماید. در واقع مدیریت سود، اقدامی آگاهانه و عامدانه جهت كاهش نوسانهای سود گزارش شده در طول دوره های متوالی در حول سطحی از سود، كه سطح عادی (نرمال) سود شركت نامیده میشود، تعریف شده است. به طور کلی مدیریت سود از دو طریق انجام میشود:1) دستکاری در اقلام تعهدی اختیاری و یا 2)دستکاری در فعالیتهای واقعی(ملانظری و کریمیفرد، 1386، ص 85).
جونز[6] (1991) تفاوت سود و وجوه نقد حاصل از عملیات را به عنوان اقلام تعهدی تعریف میكند و آن را به دو قسمت اقلام تعهدی اختیاری و اقلام تعهدی غیراختیاری تقسیم میكند كه در برخی از پژوهشهای مرتبط با اقلام تعهدی(مانند دچو[7]، 1994. نوروش و همكاران، 1385. مدرس و عباسزاده، 1387 و كانگ[8] و همكاران، 2006) از این تقسیمبندی استفاده شده است. در این تحقیق بر اقلام تعهدی اختیاری به عنوان منشاء اولیهی مدیریت سود تمركز شده است. زیرا تغییر در روشهای حسابداری و یا زمانبندی تصمیمات مالی و یا سرمایه گذاری، روشهای مفیدی برای جلوگیری از دعاوی حقوقی نبوده و باعث میشوند كه به شدت مشهود بوده و احتمالا خیلی سریع توسط سرمایه گذاران شناسایی میشوند(گارسیالارا و همكاران[9]، 2008، ص 16).
دستکاری فعالیتهای واقعی شرکت زمانی روی میدهد که مدیران فعالیتهایی انجام می دهند که آنها را از بهترین عملکرد منحرف کند تا بتواند سودهای بالاتری گزارش کند(ولیزادهلاریجانی، 1385، ص 2). رویچودهری[10](2006)به منظور شناسایی در فعالیتهای واقعی، الگوهای فروش غیرعادی، هزینه های اختیاری و هزینه های تولید را برای شرکتها مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق مشابه تحقیقات انجام شده اخیر، جریانهای نقدی غیرعادی، تولید غیرعادی و هزینه های اختیاری غیرعادی به عنوان معیارهای مدیریت سود مبتنی بر فعالیتهای واقعی در نظر گرفته میشود.
مدلهای تحلیلی متعددی روشن ساختهاند كه میزان مدیریت سود فرصت طلبانه به تناسب سطح عدمتقارن اطلاعاتی افزایش مییابد. برای مثال دی و همكاران[11] به صورت تحلیلی نشان دادند كه وجود عدمتقارن اطلاعاتی بین مدیریت و سهامداران یك شرط اساسی برای مدیریت سود است. دی فرض كرد كه بین گروههای سهامداران همپوشانی وجود دارد. سهامداران فروشنده به مدیریت اجازه می دهند كه به منظور القای یك تصویر مناسب به گروه خریداران، از یك سیاست مشخص مدیریت سود پیروی نماید. در این مدل، مدیر از یك مزیت اطلاعاتی نسبت به سهامداران برخوردار است. در نتیجه عدمتقارن اطلاعاتی یك شرط ضروری برای مدیریت سود در این وضعیت است. همچنین ریچاردسون[12](1998) شواهدی تجری را مطابق با این استدلالها فراهم ساخته است. او دریافت كه میزان عدمتقارن اطلاعاتی كه از طریق دامنه خرید و فروش و پراكندگی پیشبینیهای تحلیلگران اندازه گیری شده، با درجه مدیریت سود رابطه مثبت دارد، یعنی با افزایش میزان عدمتقارن اطلاعات، مدیریت سود هم افزایش و با کاهش عدمتقارن ، مدیران کمتر یه مدیریت سود میپردازند. و یا ایمهوف و توماس[13](1997) شواهدی را فراهم كردند كه نشان میدهد ارزیابی تحلیلگران از كیفیت افشا با سطح محافظهكارانه بودن برآوردها و روشهای حسابداری و میزان افشای جزئیات اساسی ارقام گزارش شده ارتباط مثبت دارد. كاربرد یافته های آنها این است كه شركتهای دارای برآوردها و روشهای محافظهكارانه (شركتهایی كه كمتر به مدیریت سود مبادرت مینمایند)، اطلاعات بیشتری را افشا مینمایند. بر اساس این تحقیق، اگر شركتهایی كه در گزارشگری محافظهكارترند، كمتر به مدیریت سود مبادرت نمایند، میتوان نتیجه گرفت كه بین افشای شركتی و مدیریت سود رابطه منفی وجود دارد. به عبارت دیگر، شركتهایی كه كمتر به مدیریت سود مبادرت میورزند، اطلاعات بیشتری را افشا میكنند و شركتهایی كه اطلاعات بیشتری را افشا مینمایند، كمتر به مدیریت سود اقدام میكنند و یا دمسکی وفریمور[14](1999) در تحقیق خود به این نتجه رسیدند که که مدیران موقعی به هموارسازی سود میپردازند که:
الف) مدیران در شرایطی تضعیف شده و در معرض لغزشهای اخلاقی قرار گرفتهاند و
ب) عدمتقارن اطلاعاتی بین سهامداران و مدیران وجود داشته باشد(حسینی،1390، ص 7-8).
بنابراین در این تحقیق بر اساس تحقیقات انجام شده، شواهدی در ارتباط با چهار موضوع مهم در بورس اوراق تهران ارائه خواهد شد که توسط سایر تحقیقها با چنین جزئیاتی مورد بررسی قرار نگرفته است. ابتدا تاثیر عدمتقارن اطلاعات بر روی دستکاری اقلام تعهدی اختیاری، دوم تاثیر عدمتقارن اطلاعاتی بر روی دستکاری فروش، سوم تاثیر عدمتقارن اطلاعاتی بر روی دستکاری تولید و چهارم تاثیر عدمتقارن اطلاعاتی بر روی دستکاری هزینه های اختیاری که توسط مدیران انجام میشود، مورد بررسی قرار میگیرد و در نهایت میزان این نوع دستکاریها را در دو سطح بالا و پایین از عدمتقارن اطلاعاتی مقایسه کردهایم.
تعداد صفحه : 146
قیمت :14700 تومان
