دانشگاه آزاد اسلامی
واحد یاسوج
دانشکده کشاورزی، گروه زراعت
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی «M.Sc.»
گرایش: زراعت
عنوان
بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم ذرت شیرین
(رقم زودرس 540 و میانرس 666) به عنوان کشت دوم بعد از برداشت گندم پاییزه
استاد راهنما
دکتر عیسی افشار
استاد مشاور
مهندس غضنفر محمدینیا
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول: مفاهیم و کلیات
1-1- فرضیه های تحقیق: 5
1-2- هدف از اجرای این پژوهش 5
فصل دوم: مروری بر پژوهشهای پیشین
2-1) معرفی و اهمیت ذرت شیرین 7
2-1-1- موارد مصرف ذرت شیرین 8
2-2) اهمیت اقتصادی ذرت شیرین در ایران و جهان 9
2-3) ویژگیهای گیاه‌شناسی ذرت شیرین 10
2-3-1- ویژگیهای اکوفیزیولوژیک ذرت شیرین 10
2-4) زمان برداشت، حمل و نقل و نگهداری ذرت شیرین 11
2-5) اثر کود شیمیایی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاهان 12
2-6) اهمیت مطالعه نیتروژن 14
2-7) مخاطرات زیست محیطی نیتروژن 15
2-8) كودهای نیتروژنی 16
2-9) تأثیر کودهای نیتروژنی بر عملکرد ذرت 17
2-9-1- تأثیر نیتروژن بر وزن هزار دانه 17
2-9-2- تأثیر نیتروژن بر تعداد بلال در متر مربع 18
2-9-3- تأثیر نیتروژن بر تعداد دانه در بلال 19
2-9-4- تأثیر نیتروژن بر عملكرد دانه و بلال 20
2-9-5- تأثیر نیتروژن بر عملکرد علوفه و بیولوژیک 22
2-9-6- تأثیر نیتروژن بر شاخص برداشت، ارتفاع و قطر ساقه و طول و قطر بلال 23
2-9-7- تأثیر نیتروژن بر میزان پروتئین دانه 24
2-10) هیبریدهای ذرت شیرین، عملکرد و اجزای عملکرد آنها 25
فصل سوم: مواد و روشها
3-1) موقعیت جغرافیایی محل اجرای طرح 31
3-2) ویژگیهای خاک محل آزمایش 31
3-3) عملیات کاشت تا برداشت 32
3-3-1- هیبرید مورد کاشت 32
3-3-2- آمادهسازی زمین و نحوهی کشت 32
3-4) نحوهی اجرای آزمایش و صفات مورد اندازه گیری 33
3-4-1- اعمال تیمارهای آزمایش 33
3-4-2- تاریخ و نحوهی نمونه گیری 33
3-4-3- صفات اندازه گیری شده در ذرت شیرین 34
3-4-4- اندازه‌گیری پروتئین دانه و علوفهی گیاه 35
3-5) نرمافزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل آماری 36
3-6) نقشه‌ی طرح آزمایشی 37
فصل چهارم: نتایج و بحث
4-1) عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین 39
4-1-1- عملکرد بلال تر و دانهی كنسروی 39
4-1-2- تعداد بلال در متر مربع 42
4-1-3- تعداد دانه در بلال (تعداد ردیف در بلال× تعداد دانه در ردیف) 43
4-1-4- وزن هزار دانه 44
4-1-5- عملکرد علوفهی تر و خشک 45
4-1-6- عملکرد بیولوژیک 50
4-1-7- طول دوره رشد 51
4-1-8- طول بلال 51
4-1-9- قطر بلال 52
4-1-10- ارتفاع بوته 53
4-1-11- قطر ساقه 55
4-1-12- شاخص برداشت بلالتر 56
4-1-13- میزان پروتئین دانه 57
4-3) خلاصهی نتایج و نتیجهگیری 60
4-4) پیشنهادات 61
4-5) منابع مورد استفاده 62
چکیده:
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن و رقمهای هیبرید زودرس و میانرس بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین ذرت شیرین، آزمایشی در سال 1390 در منطقه دمچنار یاسوج اجرا گردید. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اصلی آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی شامل دو رقم هیبرید (رقم زود رس 540 و میان رس 666) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش نیتروژن و رقمهای هیبرید بر عملکرد بلالتر اثر معنیدار دارد. تیمار نیتروژن 150 کیلوگرم در هکتار و رقم هیبرید میان رس بر عملکرد بلال تر معادل 1892 گرم در متر مربع تفاوت معنیداری را با سایر تیمارها نشان میداد. تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه کنسروی معادل 27/521 گرم در متر مربع داشته است و هیبرید میانرس با عملکرد دانه کنسروی معادل 57/498 گرم در متر مربع عملکرد بیشتری را نسبت به رقم زودرس از خود نشان داد. اثر نیتروژن بر وزن هزار دانه معنیدار گردید. بیشترین وزن هزار دانه معادل 99/141 گرم در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد كه اثر نیتروژن و هیبرید هر کدام به تنهایی بر عملكرد علوفهی تر و عملكرد بیولوژیک معنیدار گردید. بیشترین عملكرد علوفهی تر در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 8/2436 گرم در متر مربع و کمترین عملكرد علوفهی تر معادل 4/14700 گرم در متر مربع در تیمار صفر کودی به دست آمد. هیبرید میانرس نیز بیشترین عملکرد علوفهی تر را معادل 2225 گرم در متر مربع از خود نشان داد. بیشترین عملكرد بیولوژیک در سطح 150 كیلوگرم نیتروژن معادل 1/4087 گرم در متر مربع به دست آمد. هیبرید میانرس بیشترین عملکرد بیولوژیک معادل 3616 گرم بر متر مربع را نشان داد. نیتروژن و هیبرید هر کدام بر میزان پروتئین دانه اثر معنیدار داشتند. بیشترین میزان پروتئین دانه در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن معادل 18/12 درصد به دست آمد و هیبرید میانرس بیشترین میزان پروتئین دانه معادل 32/10 درصد را نشان داد. در کل به نظر میرسد که استفاده از هیبرید میانرس و به کاربردن 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار منجر به حصول حداکثر عملکرد میشود.
كلمات كلیدی: عملکرد، ذرت شیرین، ذرت زودرس و میانرس، نیتروژن
- مقدمه
در میان ارقام گوناگون ذرت، ذرت شیرین به صورت مستقیم و غیر مستقیم نقش مهمی در تغذیه انسان، تعلیف دام، تغذیه طیور و صنعت دارد. در سالهای اخیر، تلاشهای بسیاری برای افزایش سطح زیر کشت صورت گرفته است و تحقیقات در زمینه های مختلف و مرتبط با زراعت آن ادامه دارد. این محصول از یک سو زودرستر از ذرت معمولی است و از سوی دیگر قبل از رسیدن فیزیولوژیکی دانه برداشت میشود، که می تواند به عنوان یک گیاه جایگزین برای کشت دوم مورد توجه قرار گیرد. ذرت شیرین منبع سرشاری از قند، فیبر، مواد معدنی و انواع ویتامینها است که می تواند نقش مهمی را در تغذیه انسان به ویژه در تغذیهی کودکان ایفا کند. به طور کلی از ذرت شیرین به صورت کنسروی، بلالی، آبپز، آردی و نیز به صورت تازه در سوپ و سالاد استفاده میشود. برداشت ذرت شیرین زمانی صورت میگیرد که علوفهی آن کاملاً سبز است، از طرف دیگر در همین زمان کمبود علوفه در بعضی مناطق وجود دارد، پس ذرت شیرین در این مناطق علاوه بر تغذیهی انسان، می تواند برای علوفهی دام نیز مورد استفاده قرار گیرد. ذرت شیرین به عنوان یک گیاه زراعی هنوز در ایران معمول نبوده است و بیشتر از آن به عنوان یک محصول تجملی نام میبرند. به همین دلیل پژوهشهای انجام شده بر روی این گیاه بسیار کم و پراکنده میباشد.
تولید جهانی ذرت در سال 2009 حدود 791 میلیون تن در سال بود كه تقریبا 39 درصد آن در ایالات متحده‌ی آمریکا کشت گردید. این كشور نه تنها بزرگترین تولید كننده‌ی ذرت است، بلكه از نظر صادرات مقام اول را دارا میباشد. سایر کشورهای تولید کننده‌ی عمدهی ذرت؛ چین، برزیل، مكزیك، هند، آفریقای جنوبی، آرژانتین، اوكراین و كانادا هستند. سطح زیر کشت ذرت در سال 1383، در ایران برابر 286 هزار هکتار و میزان تولید کل برابر 1 میلیون و 940 هزار تن ذرت دانهای و همچنین سطح زیر کشت ذرت در سال 1382، 267 هزار هکتار و در سال 1381، 218 هزار هکتار و میزان تولید آن در سال 1381 برابر یک میلیون و 450 هزار تن بوده است. استانهای فارس ، خوزستان و کرمانشاه از نظر سطح زیر کشت و تولید در مقامهای اول تا سوم قرار دارند.
با مصرف بیش از حد كود شیمیایی نیتروژنه، احتمال آلودگی آبهای سطحی و تحت‌الارضی توسط نیترات وجود دارد. مقدار نیتروژن اضافه بر مصرف گیاه، ابتدا در افق بالای خاك تجمع مییابد و سپس طی آبیاری و بارندگی‌های زمستانه به تدریج تحت شستشو قرار میگیرد و در نهایت موجب آلودگی منابع آبهای زیرزمینی خواهد شد. از دیدگاه اقتصادی با افزودن کود شیمیایی تا رسیدن به حداکثر عملکرد، به ندرت به صرفه خواهد بود؛ زیرا کاربرد کود معمولا دارای هزینه است و با نزدیک شدن به حداکثر رشد، عکسالعمل گیاه به کود نیز کم میشود. هنگامی میتوان مقدار زیادی کود مصرف کرد که ارزش اضافی، اقتصادی گیاه و عملکرد بالا باشد و یا کود ارزان قیمت در دسترس باشد. روش مناسب مصرف کود باعث افزایش جذب، کاهش تلفات و کاهش خطرات آلودگی زیست محیطی میشود. بنابراین با توجه به این نکات دریافت میشود که انتخاب میزان و نوع مناسب کود نیتروژن و روش مناسب مصرف، می‌تواند باعث کاهش هزینه اضافی و افزایش کیفیت دانه و علوفه گیاه گردد.
استفاده از ارقام زودرس و میانرس در محصولات کشاورزی، همواره یکی از مهمترین عوامل در تاریخ کاشت محصول خواهد بود. با توجه به محدود بودن زمان در تولید محصول بهاره، استفاده از ارقام زودرس قابل توصیه میباشد؛ بنابراین استفاده از ارقام زودرس در محصول ذرت شیرین نیز با توجه به شرایط آب و هوایی یاسوج و فاصله زمانی محدود تا کشت گیاه جدید، ضروری به نظر میرسد و با رسیدن به حداکثر عملکرد محصول نسبت به سایر ارقام ذرت شیرین، قابل بررسی است.
كاشت دو یا چند محصول در سال، موجب استفاده مؤثر از منابع طبیعی موجود در بخش كشاورزی و افزایش بازدهی اقتصادی آنها میشود و در بسیاری از مناطق كشور مورد توجه قرار گرفته است و انتخاب ژنوتیپهای مناسب ذرت شیرین از لحاظ صفات زراعی و اقتصادی جهت كاشت به عنوان محصول دوم بسیار حائز اهمیت است. در این زمینه، انتخاب گیاه مناسب و با دوره رشد كوتاه به عنوان محصول دوم پس از برداشت گندم و جو اهمیت دارد. از دیدگاه اقتصادی، ذرت شیرین یکی از گیاهانی است که میتوان به طور موفقیت‌آمیزی از آن به عنوان کشت دوم، بعد از برداشت غلات دانه ریز مانند گندم و جو استفاده نمود. شهرستان یاسوج از جمله مناطقی است که دارای پتانسیل کشت این گیاه میباشد. در این منطقه کشاورزان به دلیل آگاهی کم و همچنین بر حسب سنت و عادت مبادرت به کاشت یک محصول در سال می‌کنند و معمولا پس از برداشت گندم و جو مزرعه را برای مدتی به صورت نکاشت باقی می‌گذارند که این عمل باعث کاهش بازدهی اقتصادی در بخش کشاورزی میشود. با توجه به اینکه در ارتباط با ارقام زودرس و میانرس و تاریخ مناسب کاشت ذرت شیرین در این منطقه گزارشی تا به حال منتشر نشده است، لذا این تحقیق جهت مطالعه تأثیر کود نیتروژن و زودرسی و میانرسی بر رشد و عملکرد ذرت شیرین بهاره به عنوان كشت دوم در منطقه یاسوج اجرا میگردد.
1- با افزایش مصرف نیتروژن در هکتار، با وجود این که طول دوره رشد رویشی را افزایش میدهد ولی این ارقام زودرس و میانرس ذرت شیرین، می تواند در آب و هوای یاسوج و به عنوان کشت دوم و قبل از کشت پاییزه قابل برداشت باشد.
2- با افزایش مصرف نیتروژن در واحد سطح میتوان انتظار افزایش عملکرد ذرت شیرین (دانه و بیولوژیک) بهصورت معنیداری را داشت.
3- رقم میانرس به دلیل طول دوره رشد بیشتر و استفاده بیشتر از منابع محیطی نسبت به رقم زودرس عملکرد بیشتری خواهد داشت.
4- هر دو رقم زودرس و میانرس به دلیل داشتن دوره رشد کوتاه باعث ایجاد تداخل با کاشت محصول بعدی نمیشود.
5- ژنوتیپهای مختلف دارای پتانسیل عملکرد مختلفی در شرایط منطقه میباشد.
1-2- هدف از اجرای این پژوهش
بهبود عملکرد دانه و بیولوژیک ذرت از طریق افزایش مصرف کود اوره و تعیین سطح مطلوب.
2- تعیین طول دوره از کاشت تا رسیدگی برای دو رقم ذرت.
- امکانسنجی کشت ارقام زودرس و میانرس ذرت شیرین جهت حصول حداکثر عملکرد محصول، بلافاصله بعد از برداشت گندم به عنوان کشت دوم در منطقه یاسوج.
2-1) معرفی و اهمیت ذرت شیرین
ذرت را گیاه دنیای جدید می‌گویند و تنها گیاه خانواده‌ی غلات است که در کشورهای آمریکایی (مکزیک، آمریکای مرکزی و یا آمریکای جنوبی) تکامل یافته است. طبق نتایج کاوش‌های به عمل آمده، مشخص شده است که حدود 3000 سال قبل از میلاد این گیاه در پرو وجود داشته است، همچنین مشخص گردیده که نوع وحشی آن به نام ذرت آندن[1] یا ذرت مکزیکی حدود 5600 سال پیش در این کشور کشت شده است. قبل از سال 1492 میلادی (سال کشف آمریکا) ذرت در اروپا، آفریقا و آسیا ناشناخته بود، کریستف کلمب و سایر کاشفان در اولین مسافرت تاریخی خود به آمریکا در نوامبر سال 1492 ذرت را در حوالی کوبا مشاهده کردند و آن را رایج‌ترین گیاه قاره یافتند، آنها انواعی از ذرت را مشاهده کردند که به وسیله‌ی قبیلهی سرخ پوستان ماهیز[2] کشت شده است و از دانههای آن تغذیه می‌کردند. نام این گیاه در حقیقت از نام همان قبیله اقتباس شده است. ذرت بعد از سفر دوم کریستف کلمب (سال 1494) از کوبا به اروپا و آفریقای شمالی برده شده است و در اواخر قرن شانزدهم وارد آسیا گردید. (تاجبخش و پورمیرزا، 1382). در سال 1737، لینه، گیاه‌شناس معروف، نام علمی Zea mays را برای ذرت انتخاب نمود. كلمه‌ی Zea لغتی یونانی است كه ریشه‌ی آن Zein به معنی زندگی است و کلمه‌ی mays نیز از نام قبیلهی Mahis پرو اتخاذ شده است (تاج بخش و پورمیرزا، 1382). ذرت گیاهی تک‌لپه، ساقه بلند و یک‌ساله، از خانواده‌ی گرامینه Poaceae، زیرخانواده‌ی Maydeae، از جنس Zea و از گونه‌ی mays با 20 عدد کروموزوم است (تاج بخش و پورمیرزا، 1382).
ذرت شیرین با نام علمی Zea mays var saccharata و نام انگلیسی Sweet corn دارای 20 کرموزوم و از خانواده گرامینه میباشد که با انجام جهش ژنتیکی در لوکوس Su از کروموزوم شماره 4 ذرت معمولی حاصل شده است. این تغییر ژنتیکی باعث تجمع قندها و پلیساکاریدهای محلول در آندوسپرم دانه میگردد (عرشی، 1379).
دانهی رسیده ذرت شیرین، کم و بیش ظاهری چروکیده دارد. این نوع ذرت نسبت به سایر ذرتها، شیرینتر است و آندوسپرم آن به همان خوبی که نشاسته دارد، قند نیز دارد. این گیاه در اصل به منظور برداشت بلالهای لطیف و سبز در دورهی شیری دانهها کاشته میشود که پس از جوشاندن به مصرف میرسند. این محصول به صورت کنسرو و یا یخزده برای مصارف بعدی نیز نگهداری میشود (میرهادی، 1380).
یکی از اهداف تولیدکنندگان ذرت شیرین، تولید بلالهایی است که آندوسپرم دانههای آن دارای درصد قند بالایی باشد. شیرینی دانهها مهمترین عامل در کیفیت ذرت شیرین است و تحت تأثیر مقدار قند و نشاستهی موجود در دانه قرار میگیرد. تردی دانهها و بافت خامهای صفات دیگری هستند که به بهبود کیفیت ذرت شیرین کمک می کند (ویلی و سونز[3]، 1987).
ذرت شیرین یکی از مردم پسندترین گیاهان در بسیاری از کشورهای جهان از جمله آمریکا، فرانسه، کانادا و استرالیا میباشد که علاقه به آن در سایر نقاط دنیا از جمله آسیا و ایران در حال افزایش است. کشورهای فرانسه، ایالات متحده آمریکا، تایلند، تایوان و ترکیه از پیشگامان صادرات ذرت شیرین میباشند. علیرغم محبوبیتی که این گیاه در کشورهای بزرگ دنیا دارد، متأسفانه آشنایی با آن در ایران بسیار محدود است (مختارپور و همکاران، 1386).
در کشور ایران با توجه به تقاضای بالای کنسرو و بلال ذرت شیرین، سطح زیر کشت این محصول رو به افزایش است. در مجموع کشت این گیاه با عنایت به درصد بالای قند موجود در دانه و تولید علوفهی خوش‌خوراک گیاه در زمان کمبود علوفه، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
2-1-1- موارد مصرف ذرت شیرین
در سطح جهانی، ذرت شیرین نقش مهمی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در تامین کالری، پروتئین و برخی از ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز انسان دارد. كلیه قسمتهای گیاه اعم از دانه، شاخ و برگ، چوب بلال و كاكل مورد استفاده انسان یا دام قرار میگیرد (اکتم و همکاران، 2010). امروزه روشهای گوناگونی جهت مصرف دانه ذرت شیرین به عنوان مواد غذایی وجود دارد كه دركشور ما كمتر رایج است.
تعداد صفحه :82
قیمت :14700 تومان
