دانشگاه فردوسی مشهد
دانشکده ادبیات و علوم انسانی
دکتر علی شریعتی
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد
در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری
عنوان:
ارزیابی کارایی مناطق شهرداری مشهد با مدل تحلیل پوششی داده ها – DEA
استاد راهنما:
دکتر محمدرحیم رهنما
استاد مشاور:
دکتر محمداجزاء شکوهی
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
پیشگفتار:
در عصر حاضر با دو فرایند شهری شدن جمعیت جهان و جهانی شدن شهرها روبرو هستیم. برآوردها حاکی از آن است که بیش از61% از جمعیت جهان تا سال 2030 شهرنشین خواهند شد و تا سال 2060 تقریبا تمام مردم دنیا شهرنشین خواهند شد( به این معنا که بیش از 80% جمعیت جهانی در شهرها ساکن میشوند) طبق پیش بینی سازمان ملل متحد 80 درصد رشد جمعیت دهه آینده در شهرها اتفاق خواهد افتاد، كه از این میزان 90 درصد در نقاط شهری كشورهای در حال توسعه خواهند بود. رشد سریع جمعیت شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، که حدود 70% جمعیت آن شهرنشین است( بر اساس نتایج سرشماری جمعیت در سال 1390، بیش از79درصد کشور شهری است)، مدیریت شهری را با چالشهای فراوانی در زمینه توسعه شهری مواجه نموده است. به بیان دیگر وظیفه مدیریت به صورت عام و به شکل سنتی در مسایلی مانند برنامه ریزی، هدایت، رهبری، کنترل، بسیج منابع و ساماندهی خلاصه میشد، ولی با گسترش فنّاوریهای جدید، وظایف مدیریت و مدیریت شهری به سمت مسایلی از قبیل بهبود کارایی، اثربخشی و در نهایت بهرهوری نه تنها در ابعاد بخشی، بلکه در ابعاد فضایی متمایل شده است و موضوع مکان و فضا وارد مباحث مدیریتی شده و جزء لاینفک آن شده است. در ایران با توجه به اینکه شهرداری ها سازمانهای عمومی و غیردولتی هستند و از لحاظ درآمدی و منابع مالی مستقل و خود اتکا هستند، بنابراین باید در فعالیتهای خود از کارایی برخوردار باشند تا بتوانند به سمت اهداف خود گام بردارند. لازم بهذکر است که روشهای مختلفی توسط صاحب نظران برای سنجش کارایی سازمانها، کارخانجات، مناطق و غیره پیشنهاد شده است. که روش اندازهگیری کارایی به روش تحلیل پوششی داده ها، از جمله معروفترین و بهترین آن ها میباشد. در این روش برای سنجش کارایی یک بنگاه خاص، عملکرد آن بنگاه با عملکرد بهترین بنگاههای موجود در آن صنعت مقایسه میشود. از همین روش برای مطالعات جغرافیایی (فضایی) در قالب واحدهای مدیریتی نیز استفاده میشود. در شهرداری مشهد تقسیمات منطقهای (13 منطقه) مبانی فضایی سازمان مدیریت شهری را تشکیل میدهند. هر منطقه علاوه بر اینکه دارای محدوده فضایی مشخص میباشد، در بخشهای مختلفی به فعالیت می پردازد.
این پایان نامه از فصول زیر تشکیل شده است :
- فصل اول: کلیات تحقیق شامل بیان مسئله، اهداف، روشها و ابزار جمع آوری دادهها، پیشینه تحقیق، مدل مفهومی تحقیق
- در فصل دوم : به بررسی مبانی نظری تحقیق اختصاص یافته است، به جایگاه تحلیل کارایی در نظریه برنامهریزی شهری، الگوهای متداول ارزیابی عملكرد و بهرهوری و به صورت تفصیلی به تحلیل پوششی دادهها پرداخته خواهد شد.در انتهای این فصل مطالبی در مورد نرم افزار DEAFRONTIER ذکر می شود.
- در فصل سوم ویژگیهای شهر مشهد بررسی می شود، روند تکوین توسعه کالبدی کلانشهر مشهد، تاریخچهای از ایجاد مناطق در شهر مشهد ارائه میگردد و اطلاعات کلی مناطق ارائه می شود.
- فصل چهارم: به ارائه یافته های تحقیق اختصاص خواهد یافت، در قسمت اول این فصل کارایی 5 بخش شهرداری مشهد، که عبارت از 1- بخش اداری 2- بخش فضای سبز و پارکها 3- بخش فنی و عمران 4- بخش شهرسازی 5- بخش جمعآوری زباله، برای 3 سال 1389، 1390 و 1391 به صورت جداگانه بررسی می شود. سپس کارایی 3 ساله بخشهای فوق به صورت تفصیلیتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در این بخش علاوه بر کارایی مناطق در دو وضعیت بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس کارایی برتر نیز که برای رتبهبندی کارایی مناطق استفاده می شود محاسبه و تفسیر و نمودارهای مربوطه ترسیم می گردد ، مناطق الگو برای مناطق ناکارا درنظر گرفته می شود، همچنین موقعیت هر یک از مناطق در نمودار محدودههای کارایی ترسیم و ارائه می شود. در انتهای این فصل کارایی کلی مناطق شهرداری که میانگین کارایی 3 ساله بخشهای مختلف شهرداری میباشد، نیز ارائه می شود. در آخرین بخش فصل چهارم، رابطه کارایی کلی مناطق شهرداری مشهد با برخی متغیرهای ساختاری که نقش تعیینکنندهای در میزان کارایی مناطق دارند، مورد بررسی قرار میگیرد.
- فصل پنجم نیز، به نتیجه گیری، جمعبندی، آزمون فرضیات و ارائه پیشنهادهای تحقیق اختصاص یافته است.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
1-8-1. تحقیقات خارجی با موضوعات شهری.. 6
1-8-2.تحقیقات داخلی با موضوعات شهری.. 8
1-9 . متغییرها و شاخصهای تحقیق.. 10
1-13.موانع و مشکلات تحقیق.. 14
1-14.جمعبندی و نتیجهگیری فصل اول. 15
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2-2-1.تعریف برنامهریزیشهری.. 18
2-2-5.مدیریتشهری به مثابه یک نظام(سیستم) 20
2-2-6.مفهوم واحدهای تصمیمگیر(DMU) 20
2-2-7-2.روش های ارزیابی عملکرد. 23
2-2-7-6.رابطه کارایی، اثربخشی و بهرهوری.. 25
2-2-7-7.جایگاه کارایی در برنامهریزی شهری.. 26
2-4.روش های ارزیابی کارایی.. 28
2-5.مدل تحلیل پوششی داده ها 29
2-5-1.تاریخچه تحلیل پوششی داده ها 29
2-5-2-1.تعریف ورودی و خروجی در مدل تحلیل پوششی داده ها 30
2-6.مدلهای استاندارد تحلیل پوششی داده ها 31
2-6-1.مدل بازگشت به مقیاس ثابت(CRS) 31
2-6-2.مدل بازگشت به مقیاس متغییر(VRS) 32
2-6-3.مدل بازگشت به مقیاس افزایشی(IRS) 33
2-6-4.مدل بازگشت به مقیاس کاهشی(DRS) 33
2-7.دیدگاه های ورودی- محور و خروجی- محور. 34
2-8.مدل رتبهبندی اندرسون- پترسون(کارایی برتر) 34
2-9.مدل رتبهبندی باردهان (ناکارایی برتر) 34
2-10.مزایا و معایب تحلیل پوششی داده ها( DEA) 35
2-10-1.مزایای تحلیل پوششی داده ها(DEA) 35
2-10-2.معایب تحلیل پوششی داده ها(DEA) 35
2-11. روش نصب و کار با نرمافزار DEAFRONTIER.. 35
2-13.جمعبندی و نتیجه گیری فصل دوم. 49
فصل سوم:شناخت منطقه مورد مطالعه
3-3.موقعیت جغرافیایی شهر مشهد. 52
3-4.تاریخچه مناطق شهرداری مشهد. 53
3-5. مشخصات و اطلاعات کلی مناطق.. 66
3-5-1. متغییرهای مورد استفاده در ارزیابی کارایی مناطق.. 67
3-5-1-1.متغییرهای بخش جمع آوری زباله. 67
3-5-1-2.متغییرهای بخش شهرسازی.. 70
3-5-1-3.متغییرهای بخش فضای سبز. 73
3-5-1-4.متغییرهای بخش فنی – عمران. 76
3-5-1-5.متغییرهای بخش اداری – مالی.. 79
3-5-2. متغییرهای ساختاری تاثیرگذار بر مقادیر کارایی.. 82
3-6.جمعبندی و نتیجه گیری فصل سوم. 83
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-2. بررسی کارایی بخشهای منتخب در سال 1389. 85
4-1-1. کارایی بخش جمع آوری زباله. 85
4-1-2. کارایی بخش فضای سبز و پارک ها 86
4-1-3. کارایی بخش شهرسازی.. 87
4-1-4. کارایی بخش اداری _ مالی.. 88
4-1-5. کارایی بخش فنی و عمران. 89
4-2. بررسی کارایی بخشهای منتخب در سال 1390. 90
4-2-1. کارایی بخش جمع آوری زباله. 90
4-2-2. کارایی بخش فضای سبز و پارک ها 91
4-2-3. کارایی بخش شهرسازی.. 92
4-2-4. کارایی بخش اداری _ مالی.. 93
4-2-5. کارایی بخش فنی و عمران. 94
4-3. بررسی کارایی بخشهای منتخب در سال 1391. 95
4-3-1. کارایی بخش جمع آوری زباله. 95
4-3-2. کارایی بخش فضای سبز و پارک ها 96
4-3-3. کارایی بخش شهرسازی.. 97
4-3-4. کارایی بخش اداری _ مالی.. 98
4-3-5. کارایی بخش فنی و عمران. 99
4- 4. کارایی 3 ساله بخشهای منتخب شهرداری مشهددر بازه زمانی 91-89. 100
4-4-1.کارایی بخش جمع آوری زباله. 100
44–1-1.رتبه بندی مناطق بر اساس کارایی وناکارایی بخش جمع آوری زباله. 102
4-4-1-2.جایگاه مناطق بر اساس کارایی بخش جمع آوری زباله. 103
4-4-1-3. تعیین مناطق الگو. 103
4-4-1-4. تعیین مقادیر بهینه برای مناطق ناکارای بخش جمع آوری زباله. 104
44–2. کارایی بخش شهرسازی.. 105
4-4-2-1. رتبه بندی مناطق بر اساس کارایی و ناکارایی بخش شهرسازی.. 106
4-4-2-2. جایگاه مناطق بر اساس کارایی بخش شهرسازی.. 107
4-4-2-3. تعیین مناطق الگو. 107
4-4-2-4. تعیین مقادیر بهینه برای مناطق ناکارای بخش شهرسازی.. 108
4-4-3. کارایی بخش فضای سبز و پارک ها 109
4-4-3-1. رتبه بندی مناطق بر اساس کارایی و ناکارایی بخش فضای سبز. 111
4-4-3-2. جایگاه مناطق بر اساس کارایی بخش فضای سبز. 112
4-4-3-3. تعیین مناطق الگو. 112
4-4-3-4. تعیین مقادیر بهینه برای مناطق ناکارای بخش فضای سبز. 112
4-4-4.کارایی بخش اداری- مالی.. 114
4-4-4-1. رتبه بندی مناطق بر اساس کارایی و ناکارایی بخش اداری – مالی.. 116
4-4-4-2. جایگاه مناطق بر اساس کارایی بخش اداری- مالی.. 117
4-4-4-3. تعیین مناطق الگو. 117
4-4-4-3. تعیین مقادیر بهینه برای مناطق ناکارای بخش اداری- مالی.. 118
4-4-5. کارایی بخش فنی و عمران. 120
4-4-5-1. رتبه بندی مناطق بر اساس کارایی و ناکارایی بخش فنی عمران. 122
4-4-5-2. جایگاه مناطق بر اساس کارایی بخش فنی- عمران. 123
4-4-5-3. تعیین مناطق الگو. 123
4-4-5-3. تعیین مقادیر بهینه برای مناطق ناکارای بخش فنی- عمران. 124
4-5. بررسی رابطه برخی متغیرهای ساختاری با میزان کارایی مناطق شهرداری.. 125
4-6.جمع بندی و نتیجه گیری فصل چهارم. 130
فصل پنجم: خلاصه تحقیق،آزمون فرضیات، نتیجهگیری و ارائه پیشنهادات
5-3. آزمون فرضیه های تحقیق.. 136
5-5. جمعبندی و نتیجه گیری فصل پنجم. 137
.مقدمه
کلیات تحقیق، اولین فصل پایان نامه میباشد و هدف از آن آشنایی خواننده با موضوع تحقیق است، مطالب این فصل باید به نحوی باشد که با جملات بسیار ساده ابتدا مسئله تحقیق را مطرح کند و بعد از آن سوالات تحقیق را در راستای مسئله تحقیق مطرح نماید، از سویی دیگر اهمیت و ضرورت تحقیق را یادآور شود، سپس در ادامه تحقیق فرضیه های تحقیق و اهداف آن را مشخص کند، همچنین روش انجام پژوهش و متدولوژی تحقیق و نحوه گزینش متغییرهای تحقیق و پیشینه تحقیق را بیان نماید، بعد از این مراحل، مدل مفهومی تحقیق را تعیین نماید، در انتها نیز به محدوده زمانی و مکانی تحقیق بپردازد و با روشی منطقی و هدفدار خواننده را به سوی موضوع مورد تحقیق هدایت نماید.
1-2.مسئله تحقیق
طبق پیش بینیها جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 % این رشد در کشورهای در حال توسعه خواهد بود (آدینه وند و دیگران،42:1391). شهرها به عنوان موتورهای رشد و توسعه اجتماعی دارای پتانسیلی باورنکردنی هستند که بی شک باید مورد توجه قرارگیرند (2005:50,Lewis and mioch). سنجش كار ایی مناطق از آنجا ضرورت می یابد كه در شر ایط امروز مناطق با كمبود منابع و امكانات روبهرو هستند. بنابراین، این منابع باید به گونه ای تخصیص داده شوند كه بتوان بیشترین تولیدات یا خدمات را از طریق منابع موجود عرضه كرد(زیاری و دیگران،1:1389). یکی از نیازهای هر سازمان در جهت حفظ توان پاسخگویی به شرایط رقابتی و مطالبات روزافزون محیطی، افزایش كارآیى سازمانی در كلیه سطوح است. پیش نیاز این امر، تدارک روشی برای سنجش كارآیى و یافتن نقاط ضعف واحدهای زیرمجموعه میباشد(انواری رستمی ودیگران،222:1390). ایجاد بهبود در هر سازمانی نیازمند اندازه گیری عملكرد سازمان، برنامه ریزی و هدفگذاری جهت بهبود عملكرد میباشد. با وجود پیشرفتهای قابل توجهی كه سالهای اخیر در طراحی چارچوبها و سیستمهای ارزیابی عملكرد رخ داده است، بسیاری از سازمانها همچنان بر معیارهای سنتی متكی هستند. ارزیابی عملكرد به كمك شاخصهای غیر مالی از موضوعاتی است كه طی دهه 1990 بسیار مورد توجه قرار گرفته است اینگونه شاخصها مزایای بسیاری را به همراه دارند. به عنوان مثال این شاخصها در مقایسه با شاخصهای مالی قابل درکتر و با اهداف و استراتژی های سازمان سازگارترند و در طول زمان براساس اقتضای محیط، قابل تغییر و انعطافپذیر میباشند(محمدی اردکانی،75:1388). سنجش میزان موفقیت سازمانها در بهره گیری از امکانات موجود، مقایسه عملکرد آنها باهم، شناسایی سازمان های ناکارآ و تشخیص منشاء ناکارآیی، بررسی نقاط قوت و ضعف و تحلیل آن و ارائه راهکار مناسب برای بهبود وضعیت، از دغدغههای مدیران و مسئولان سازمانهاست. استفاده از ابزارهای علمی می تواند اطلاعات مفیدی برای تصمیم گیری در خصوص بهبود شیوه های انجام عملیات و تخصیص مناسب منابع به مدیران ارائه دهد(عالم تبریزوایمانی پور،140:1388). به عنوان یک اصل، عملكرد هر واحد سازمانی و یا سازمان تا آنجا كه میسر است باید اندازه گیری شود. وجود یا عدم وجود نظام ارزیابی عملكرد مؤثر و كارآمد با حیات و مرگ سازمان رابطه مستقیم دارد و فقدان آن را به عنوان بیماری سازمانی، قلمداد نموده اند. از سویی دیگر آنچه را كه نتوان ارزیابی نمود نمیتوان به خوبی اداره كرد. هرسازمانی برای اعمال مدیریت صحیح باید از الگوهای علمی ارزیابی عملكرد بهرهگیرد تا بتواند میزان تلاش و نتایج حاصل از كاركرد خود را مورد سنجش قرار دهد. یكی از ابزارهای كارآمد كه این مهم را محقق ساخته روش تحلیل پوششی داده هاست(طلوعی اشلقی و حسینی خضری،23:1386). با گسترش تکنولوژیهای جدید، وظایف مدیریت به طور عام و مدیریت شهری به صورت ویژه به سمت مسایلی از قبیل بهبود کارآیی، اثربخشی و در نهایت بهرهوری نه تنها در ابعاد بخشی، بلکه در ابعاد فضایی متمایل شده و موضوع مکان و فضا وارد مباحث مدیریتی و جزء لاینفک آن شده است. بهبود بهرهوری، مسئولیت اصلی مدیریت است که به افزایش قدرت رقابت پذیری شهرها منجر می شود. مدلها و روشهای مختلفی توسط صاحبنظران برای سنجش کارآیی سازمانها، کارخانهها، مناطق و غیره پیشنهاد شده است. یکی از مهمترین این روشها روش تحلیل پوششی داده ها است. این روش بر اساس روش فارل (Farell,1957) بنا شده که پیشنهاد داده است که برای سنجش کارآیی یک بنگاه خاص، عملکرد آن بنگاه با عملکرد بهترین بنگاههای موجود در آن صنعت مقایسه شود و سپس افراد دیگری مانند چارنز، رودز و کوپر این مدل را توسعه دادند (Cooper, 2007: 110). بنابراین از این روش برای مطالعات جغرافیایی (فضایی) در قالب واحدهای مدیریتی([1]DMU) استفاده می شود. با توجه به رقابت شهرها و سازمانها و نهادها و… و حاکمیت دنیای رقابتی و اصول توسعه پایدار و برنامه ریزی استراتژیک، که تاکید بر استفاده بهینه از منابع محدود و افزایش کارایی و اثربخشی دارند، سازمانها، نهادها و شهرداریها و… برای اینکه در دنیای رقابتی از رقبای خود عقب نمانند، باید یک ارزیابی از عملکرد خود داشته باشند تا بتوانند با استفاده بهینه از منابع موجود و افزایش کارایی خود به اهداف نهایی خود که افزایش رفاه، آسایش شهروندان است، دست پیداکنند. بنابراین با توجه به نقش شهرداری ها در ساماندهی مدیریتشهری و همچنین با توجه به اینکه شهرداری ها به لحاظ درآمدی خودکفا هستند، ضرورت بهره گیری از روشهای علمی به منظور بهبود و ارتقاء مدیریتشهری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فضایی در راستای توسعه پایدار شهری بیش از پیش مطرح شده است. از سویی دیگر مشهد دومین کلانشهر ایران میباشد. و دارای جمعیت 2427316 نفر در سال 1385(سالنامه آماری 1390 شهرداری مشهد) میباشد. این شهر به علت وجود بارگاه مطهر امام رضا (ع) و سایر آثار گردشگری، تاریخی علاوه بر مجاوران سالانه 694473 گردشگر خارجی و حدود 32808213 گردشگر و زائر ملی جذب می نماید (رهنما و رضوی،149:1391). که خدماترسانی مطلوب به آنها یکی از عوامل دستیابی به رفاه و آسایش ساکنان و گردشگران داخلی و خارجی میباشد. از آنجایی که هنر مدیریتشهری، استفاده از حداقل امکانات برای دستیابی به حداکثر رفاه و آسایش شهروندان و پاسخگویی به نیازهای آنها است، نیاز به ارزیابی عملکرد خود دارد تا با افزایش کارایی، عملکرد خویش را بهبود بخشد و به مقصود خویش نایل شود. با توجه به نقش ملی و بین المللی شهرمشهد، شهرداریمشهد نیز باید با افزایش کارایی و بهبود عملکرد خود، اسباب رفاه شهروندان، زائران و گردشگران را فراهم آورد و به سمت توسعه پایدارشهری گام بردارد، در شهرها این واحدهای مدیریتی، شهرداریها، مناطق و نواحی تابعه را در برمیگیرد. شهرمشهد به13 منطقه و 42 ناحیه تقسیم شده، که هر منطقه متغییرها و شاخصهایی دارند که در تعیین و ارزیابی عملکرد مناطق شهرداری سهم بسزایی دارند. که سنجش کارایی با توجه به این شاخصها نقش موثری در مدیریت عملکرد شهر، دارند.
تعداد صفحه :172
قیمت :14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * serderehi@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
14,700 تومانافزودن به سبد خرید