دانشگاه محقق اردبیلی
دانشکده علوم كشاورزی
گروه زراعت و اصلاح نباتات
پایاننامه برای دریافت درجهی کارشناسی ارشد
در رشتهی مهندسی كشاورزی گرایش اصلاح نباتات
عنوان:
ارزیابی تحمل تنش اسمزی در لاینهای امید بخش گندم دوروم و ارتباط آن با نشانگرهای مولکولی
استاد راهنما:
علی اصغری
اساتید مشاور:
حمیدرضا محمددوست چمن آباد
رحمتالله کریمی زاده
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان
فصل اول: مقدمه و مروری بر تحقیقات گذشته صفحه
1-1- مقدمه ………………2
1-2- مروری بر تحقیقات گذشته …………………………………………………3
1-2-1- اهمیت و جایگاه گندم در ابران و جهان …………………………..3
1-2-2- تاریخچه گندم………………………………………………..3
1-2-3- گیاهشناسی گندم …………………………………………4
1-2-3-1- مشخصات مورفولوژیكی…………………………..5
1-2-4- طبقه بندی گندم……………………………………..6
1-2-4-1- طبقه بندی گندم از لحاظ ژنتیكی…………………….6
1-2-4-2- طبقه بندی گندم از لحاظ نوع كشت…………………………6
1-2-5- گندم ………………..7
1-2-6- ژنتیك و اصلاح گندم………….8
1-2-7- مفهوم تنش…………..9
1-2-8- انواع تنشهای محیطی …………………………9
1-2-9- تنش خشكی……………10
1-2-10- واكنش گیاه به تنش خشكی …………………10
1-2-11- مقاومت به خشكی …………………………11
1-2-12- انواع مكانیزمهای مقاومت به خشكی ……………..12
1-2-12-1- مقاومت به خشكی……………………….12
1-2-12-2- فرار از خشكی …………………………………………13
1-2-12-3- اجتناب از خشكی…………………………………13
1-2-12-4- تحمل خشكی………………………………………….13
1-2-12-5- بازیافت (بهبود) ………………………………….13
1-2-13- مكانیزمهای گریز از خشكی …………………………………….13
1-2-13-1- زودرسی یا دوره رشد كوتاه …………………….13
1-2-13-2- حساسیت به طول روز ……………….13
1-2-13-3- كنترل پنجهدهی ……………………………13
1-2-14- مكانیزمهای اجتناب ………………………………………14
1-2-14-1- سیستم ریشهای توسعه یافته ……………………………………..14
1-2-14-2- هدایت روزنهای ……………………………………….14
1-2-14-3- اندازه و فراوانی روزنهها ……………………………………………14
1-2-14-4- تجمع آبسیزیك اسید ……………………………………………..15
1-2-14-5- ضخامت كوتیكول و قشر مومی روی برگ ………………15
1-2-15- مكانیزمهای تحمل خشكی ……………………………..15
1-2-15-1- تنظیم فشار اسمزی …………………………..15
1-2-15-2- تجمع پرولین …………………………………..16
1-2-15-3- جابجایی مواد پرورده …………………………………………………16
1-2-16- صفات مورفولوژیك مرتبط با تنش اسمزی ……………….16
1-2-17- شاخصهای مقاومت ……………………………17
1-2-17-1- شاخص میانگین ریاضی تولید ……………….18
1-2-17-2- شاخص هارمونیك ……………………………………………18
1-2-17-3- شاخص میانگین هندسی تولید ……………………..19
1-2-17-4- شاخص تحمل به تنش ……………………..19
1-2-17-5- شاخص TI…………………………………………19
1-2-18- صفات فیزیولوژیك مرتبط با تنش اسمزی …………………20
1-2-18-1- اثر تنش اسمزی بر فلورسانس كلروفیل ……………………20
1-2-18-2- اثر تنش اسمزی بر میزان پرولین …………………..21
1-2-18-3- اثر تنش اسمزی بر قند محلول …………………….21
1-2-18-4- اثر تنش اسمزی بر میزان كلروفیل ……………….22
1-2-19- هیدروپونیك ………..22
1-2-19-1- سیستمهای آبكشتی (بدون محیط كشت جامد) …………………….22
1-2-20- اصلاح مقاومت به خشكی ………………………………………….23
1-2-20-1- استفاده از تنوع ژنتیكی موجود …………………..24
1-2-20-2- تلاقیهای درون و برون گونهای …………………..25
1-2-20-3- ایجاد تنوع …………………………………..25
1-2-20-4- انتقال ژن …………………………………..25
1-2-21- اهمیت تنوع ژنتیكی ……………………….26
1-2-22- روشهای براورد تنوع ژنتیكی …………………..26
1-2-22-1- نشانگرهای مورفولوژیكی …………………………26
1-2-22-2- نشانگرهای بیوشیمیایی ………………………..26
1-2-22-3- نشانگرهای مولكولی ………………………27
1-2-22-3-1- نشانگرهای رپید ………………………….27
1-2-22-3-1-1- مزایای نشانگرهای رپید ………………………28
1-2-22-3-1-2- معایب نشانگرهای رپید ……………………..28
1-3- هدف و ضرورت تحقیق …………..29
فصل دوم: مواد و روشها
2-1- مواد گیاهی و نوع طرح آزمایش ………………….31
2-2- كشت هیدروپونیك …………………………………….31
2-2-1- كشت در ماسه ……………..31
2-2-2- كشت در آب …………..31
2-3- اعمال تیمارها در سیستم هیدروپونیك ……………………..32
2-3-1- اعمال تنش در سیستم آبكشت ………………..32
2-3-2- اعمال تنش در سیستم ماسهكشت …………………………….32
2-4- اندازهگیری صفات………………………………34
2-4-1- اندازهگیری صفات مورفولوژیكی …………………..34
2-4-2- اندازهگیری صفات فیزیولوژیكی ……………………….34
2-4-2-1- اندازهگیری فلورسانس و مقدار كلروفیل ……………….34
2-4-2-2- اندازهگیری پرولین ……………………….34
2-4-2-3- اندازهگیری قند محلول …………………………..35
2-4-2-4- اندازهگیری رنگیزههای فتوسنتزی ……………………..36
2-4-3- اندازهگیری شاخصهای تحمل……………………….36
2-5- تجزیه و تحلیل دادههای كمی …………………..36
2-6- صفات مولكولی……………………………….37
فصل سوم: نتایج و بحث
3-1- تنش كمآبی …………………………..39
3-1-1- تجزیه واریانس دادههای ماسه كشت ……………………….39
3-1-2- مقایسه میانگین صفات در سیستم ماسه كشت ماسه كشت ………………..41
3-1-2-1- مقایسه میانگین صفات مورفولوژی در سیستم ماسهكشت ………………..41
3-1-2-2- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژی در سیستم ماسهكشت …………………….47
3-1-2-3- مقایسه میانگین شاخصهای مقاومت در سیستم ماسهكشت ………………54
3-1-2-3-1- تجزیهی خوشه ای لاینهای مورد مطالعه بر اساس شاخصها در سیستم ماسهكشت…………..55
3-1-3- تاثیر خشكی روی صفات مورد مطالعه در سیستم ماسه كشت …………57
3-1-4- تجزیه خوشهای لاینهای مورد مطالعه بر اساس صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهكشت…………..58
3-1-5- تجزیه به عاملها برای صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهكشت…………….68
3-1-5-1- تجزیه به عاملها برای صفات مورفولوژی در سیستم ماسهكشت ………………..68
3-1-5-2- تجزیه به عاملها برای صفات فیزیولوژی در سیستم ماسهكشت …………….70
3-1-6- تجزیه واریانس دادههای آبكشت………………………….76
3-1-7- مقایسه میانگین دادههای آبكشت…………………………77
3-1-7-1- مقایسه میانگین صفات مورفولوژی در سیستم آبكشت………….77
3-1-7-2- مقایسه میانگین صفات فیزیولوژی در سیستم آبكشت…………………82
3-1-7-3- مقایسه میانگین شاخصهای مقاومت در سیستم آبكشت…………….87
3-1-7-3-1- تجزیه خوشهای لاینهای مورد مطالعه بر اساس شاخصها در سیستم آبكشت………………89
3-1-8- تاثیر خشكی روی صفات مورد مطالعه در سیستم آب كشت …………….91
3-1-9 – تجزیه خوشهای ارقام مورد مطالعه بر اساس صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبكشت ………..92
3-1-10- تجزیه به عاملها برای صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبكشت …………….98
3-2- تجزیه مولكولی RAPD ………………………………102
3-2-6- رابطه بین دادههای مولكولی و صفات مورفوفیزیولوژی ……………………..102
3-2-6-1- رابطه بین دادههای مولكولی و صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم ماسهكشت ………..103
3-2-6-2- رابطه بین دادههای مولكولی و صفات مورفوفیزیولوژی در سیستم آبكشت …………….105
3-3- نتیجه گیری كلی ………..121
3-4- پیشنهادات………………122
منابع مورد استفاده………….123
1-1- مقدمه
شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک که اکثر مناطق کشور ما را در بر میگیرد، سبب محدودیت منابع آبی و امکانات تولید محصولات زراعی شده است. رشد سریع جمعیت از یک طرف و کاهش یا ثابت ماندن منابع از طرف دیگر بررسی راههای استفاده بهینه از پتانسیلهای تولید مواد غذایی را جهت بهرهوری بیشتر ضروری میسازد. از آنجا که در بیشتر نقاط دنیا، آب محدود كننده اصلی تولیدات كشاورزی است، بنابراین، استفاده بهینه از آن اهمیت زیادی دارد. این موضوع برای ایران كه حدود دو سوم مساحت آن را اقلیم خشك و نیمه خشك تشکیل داده، جدیتر میباشد. توجه به اقتصاد و مدیریت منابع آب نه تنها در مناطق خشک و نیمه خشک، بلکه در مناطق با بارندگی مناسب هم میتواند از راه تاثیر بر هزینههای تولید مهم بوده و ایجاب میكند كه از واحد حجم آب بیشترین استفاده به عمل آید. در این راستا، آگاهی از واكنش گیاهان و تعیین میزان حساسیت مراحل مختلف رشد آنها به كم آبی از اهمیت بسزایی برخوردار است (رضایی و همكاران، 1388).
عوامل نامساعد محیطی همانند تنش خشكی كه یكی از رایجترین و مهمترین تنشهای محیطی است، تولید محصولات كشاورزی را محدود میسازد. خشكی روی اكثر مراحل رشد گیاه مانند مرحله جوانهزنی و استقرار گیاهچه و همچنین ساختار اندام و فعالیت آنها آثار مخرب و زیانآوری وارد میسازد. از آن جایی كه ایجاد و حفظ یك پتانسیل آب خالص در محیط خاك، كاری تقریباً مشكل است، در این راستا برقراری شرایط تنش خشكی با استفاده از مواد اسمزی مختلف برای ایجاد پتانسیلهای اسمزی، یكی از مهمترین روشهای مطالعه تأثیر تنش خشكی بر روی گیاه تلقی مىشود (زید و همكاران، 2001).
گندم نان و گندم دوروم از مهمترین محصولات زراعی جهان بوده و غذای اصلی مردم را در مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل میدهند (مانز، 2006). این گیاه از دیر باز به صورت آبی و دیم درغرب ایران کشت میشده است. مناطق گرمسیر، نیمه گرمسیر و معتدل کشور بیشترین سطح زیر کشت گندم دوروم را به خود اختصاص میدهند. توسعه صنعت ماکارونی سازی به همراه افزایش تقاضا برای آن و همچنین مساعد بودن شرایط آب و هوایی در بسیاری از نقاط کشور، پژوهشهای بیشتری را، بویژه در زمینه به نژادی گندم دوروم و گزینش ارقام متحمل به تنشهای محیطی از جمله تنش كمآبی و اسمزی طلب مینماید (فابریانی و همكاران، 1988). هر اقدامی برای اصلاح ژنتیکی تحمل به خشکی با استفاده از تنوع ژنتیکی موجود، نیاز به یک روش ارزیابی کارآمد دارد که باید سریع بوده و قادر به انتخاب یک جمعیت بزرگ باشد. مقاومت به خشکی نتیجه صفات مختلف مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی است. بنابراین، میتوان از این اجزای مختلف به عنوان شاخصهای گزینش برای انتخاب تیپ ایدهآل گیاهی استفاده کرد.
1-2-1- اهمیت و جایگاه گندم در ایران و جهان
گندم احتمالا یكی از اولین گیاهانی است كه به وسیلهی انسان زراعت شده است و به همین دلیل مهمترین گیاه زراعی به شمار میآید. زیرا، زراعت آن از تمام گیاهان سادهتر، تطابق آن در مناطق مختلف كه دارای شرایط آب و هوایی متفاوتی میباشند، بیشتر و از طرف دیگر غذای اولیه اغلب مردم جهان را تشكیل میدهد. گندم گیاهی است كه به مقدار زیاد و در مساحت وسیعی از زمینهای كشاورزی دنیا و حتی در نواحی خشك كشت شده و محصول كافی تولید مینماید. اهمیت اقتصادی گندم چه از نظر تولید و چه از نظر تغذیه در دنیا بیش از سایر محصولات كشاورزی میباشد. حتی در مناطقی كه به علت متغیر بودن شرایط اقلیمی و یا خشكی محیط، امكان تولید دیگر گیاهان وجود نداشته باشد، میتوان گندم تولید نمود. بیشترین سطح زیر كشت گندم در قارههای آسیا و اروپا واقع شده است. ایران یكی از مهمترین كشورهای تولید كننده گندم در جهان میباشد (خدابنده، 1387). سطح زیر کشت گندم در جهان 61/31132 تن در هکتار است که حدود 63 درصد سطح زیر کشت جهان را ایران به خود اختصاص داده است. تولیدات گندم در ایران 05/2 درصد از کل تولیدات گندم در جهان میباشد (فائو، 2012). نسبت سطح زیر كشت گندم به سایر محصولات عمده كشاورزی نیز رقم بالایی را تشكیل میدهد. همواره حدود 70-65 درصد از اراضی زیر كشت محصولات عمده زراعی به گندم تعلق دارد (ایران نژاد و شهبازیان، 1384).
اهمیت گندم بیشتر مربوط به خواص فیزیكی و شیمیایی موادی است كه دانه آن را تشكیل میدهند. پروتئین گندم از لحاظ غذایی فوقالعاده پر انرژی است. بخصوص سبوس آن كه دارای پروتئین زیادی میباشد. مطابق گزارش سازمان خواروبار كشاورزی جهانی (FAO) در حال حاضر سالانه در جهان حدود 85 میلیون تن پروتئین مصرف میشود كه حدود 40 میلیون تن یعنی در حقیقت حدود نصف پروتئین مصرفی جهان از غلات و بویژه از گندم تامین میگردد. لذا، اهمیت و نقش این گروه از گیاهان زراعی در زندگی روزانه انسان و عوامل وابسته به آن كاملا مشهود و مشخص میباشد (خدابنده، 1387).
1-2-2- تاریخچه گندم
گندم حدود 12 تا 17 هزار سال قبل از میلاد در خاورمیانه كشت میشده و حدود 10 تا 15 هزار سال قبل از میلاد نیز در آسیا وجود داشته است. واویلوف خاستگاه گندم را تنها یكجا نمیداند. بلكه، معتقد است كه گندم چند مبدأ دارد (ایران نژاد و شهبازیان، 1384). هیچكس بدرستی نمیداند كه دقیقا چه موقع و توسط چه شخصی شناخته شده، لیكن به طور دقیق مركز اصلی گندمهای اولیه كه شاملTriticum monococcum و Triticum dicoccum میباشند، از سوریه و فلسطین بوده كه از این دو منطقه به مصر و بینالنهرین و سپس به ایران آمده و از طریق ایران به هندوستان، تركستان، چین و روسیه و سرانجام به اروپا برده شده و از اروپا به سایر نقاط جهان انتقال یافته است. این گیاه حدود 6500 سال قبل از میلاد در مناطقی از آسیا مانند ایران، عراق، هندوستان، قفقاز و همچنین اطراف دریای مدیترانه وجود داشته و حدود 2500 تا 3000 سال قبل از میلاد نیز در چین كشت میشده است. درصورتیكه، گندم دوروم در سال 1797 بوسیلهی دسفونیتنز در ناحیهی آتلانتیك در ایالات متحده امریكا شناخته شد (خدابنده، 1387).
گندم از تیره گندمیان، زیر تیرهیPooideae ، طایفهیTriticeae ، زیر طایفهی Triticinae و از جنس Triticum میباشد. گیاهی است یكساله، روز بلند و سه كربنه. گندم از مهمترین غلات و از گیاهان گلدار تک لپه‌ای یک ساله است. گندم گل آذین سنبلهای دارد. از هر گره آن یک برگ به وجود میآید. سنبلچه گندم متشکل از دو گلوم و سه گلچه است. گاهی تعداد گلچه‌ها به 7 تا هم می‌رسد. دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشینک بیرونی (لما) و پوشینک درونی (پالئا) قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن)، نازک و کم عرض است و زبانه‌های کوچکی دارد (كریمی، 1371). دانه گندم حاوی ۷ تا ۱۸ درصد پروتئین، ۶۰ تا ۷۰ درصد نشاسته، ۲ تا ۲/۵ درصد سلولز، 5/1 تا ۲ درصد چربی و بقیه آن مرکب از رطوبت و مواد معدنی است. ظاهر فیزیکی دانه‌های گندم بسیار متنوع است. طول دانه‌های گندم از ۵ تا ۸ میلیمتر، عرض آنها از ۲/۵ تا ۴/۵ میلیمتر و وزن آنها از ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم متغیر است. گستره رنگ گندم از بژ یا نخودی (معروف به گندم سفید)، تا قرمز قهوه‌ای (معروف به گندم سرخ) است. بسته به عوامل مختلف، اجزای تشکیل دهنده آندوسپرم دانهها می‌توانند بافت نرم یا سفتی داشته باشند. میزان گلوتن گندم مرغوبیت آن را تعیین می‌‌کند. گندمهای قرمز سخت بهاره و پاییزه گلوتن بیشتری دارند و به همین دلیل، ارزش تهیه نان از آنها بیشتر است. کیفیت پخت نان به طور عمده به دو عامل کیفیت و کمیت گلوتن خمیر نان بستگی دارد. کمیت گلوتن بر تخمیر و افزایش حجم نان موثر است. گندمهایی که دارای مقدار بیشتری گلوتن هستند، از لحاظ نانوایی نیز کیفیت مطلوبتری دارند. کیفیت گلوتن گیاه به وسیله پیشینه ژنتیکی آن تعیین میشود. گلوتن از دو بخش گلوتنین (محلول در باز ضعیف) و گلیادین (محلول در الکل و تا حدودی قوی) تشکیل شده است که گلوتنین عامل چسبندگی خمیر و گلیادین عامل الاستیسیته (کشش) خمیر است (صدقی، 1392).
مرحله جوانهزنی گندم بستگی بسیاری به آب، دما و تازگی بذر دارد. دانه باید برای جوانه زدن دمای دلخواه خود را نیز داشته باشد كه حداقل این دما برای گندم 1 تا 2 درجه سانتیگراد میباشد. همچنین، گیاه هنگام به ساقه رفتن نیاز فراوانی به آب دارد (پور صالح، 1373). گندم دوروم جزء گندمهای سختدانه است. بافت متراكم و سخت دانه همراه با درصد پروتئین بالا و قدرت گلوتن آن، گندم دوروم را به پربهاترین گزینه برای تولید اعلاترین پاستا درآورده است. آندوسپرم گندم دوروم پس از آسیاب به صورت دانههایی موسوم به سمولینا در میآید كه مخلوط آن با آب، تولید خمیری چسبنده مینماید كه تحت فشار به اشكال مختلفی در میآید. گندم دوروم مصارف غذایی مختلفی دارد، ولی بطور خاص برای تولید ماكارونی و اسپاگتی مصرف میشود (متقی و همكاران، 1392).
1-2-3-1- مشخصات مورفولوژیكی
ریشه: ریشههای گندم افشان و سطحی است. ریشههای فرعی و اصلی از محل طوقه خارج شده و همگی هم قطر میباشند. عمق فعالیت ریشههای گندم معمولا در خاك حدود 30 سانتیمتر میباشد. در خاكهای نرم و معمولی كه مناسب برای رشد گندم باشد، ریشهها معمولا تا عمق 80 سانتیمتر نفوذ میكند. یكی از عوامل اصلی رشد و نمو گندم آب میباشد كه بوسیله ریشه جذب میگردد. ریشه گندم نسبت به ریشه جو گسترش كمتری دارد و این دال بر مقاومت كمتر گندم نسبت به جو در شرایط خشكی میباشد.
ساقه: ساقه گندم مانند تمام گیاهان تیره غلات بندبند و توخالی و استوانهای است. به طوریكه، شكل استوانهای و وجود دستههای فیبر در آن موجب استحكام ساقه شدهاست و این ویژگی تاحدودی ساقه را در برابر ورس مقاوم مینماید. علاوه بر ساقه اصلی اغلب ارقام گندم دارای ساقههای فرعی نیز میباشند كه پنجه نامیده میشوند. محل گرهها در ساقه توپر و مغز دار میباشد. ارتفاع، ضخامت و رنگ ساقه در ارقام مختلف متفاوت میباشد. فرم اكثر واریتههای گندم دوروم ساقههای راست دارند.
برگ: در روی هر ساقه گندم معمولا تعداد 7 تا 8 برگ كه از محل گرههای ساقه خارج شده و به طور متناوب و یك در میان در طول ساقه قرار گرفتهاند، وجود دارد. هر برگ از دو قسمت نیام و تیغه باریك و بلند كه كه به منزله پهنك برگ میباشد، تشكیل شده است. نیام كه به منزله دمبرگ است، ساقه را به صورت غلافی در بین دو گره در بر گرفته است و به استحكام ساقه كمك مینماید. در حد فاصل برگ و دمبرگ زوایدی زبانه مانند به نام زبانك[1] و گوشوارك[2] وجود دارد. زبانك از محل اتصال برگ به دمبرگ خارج شده و حدود 2 تا 3 میلیمتر طول دارد و شفاف و بیرنگ است. گوشوارك از دو زبانه تشكیل شده و قسمتی از ساقه را احاطه میكند و دارای كركهای ریزی است. اهمیت برگهای ساقه گندم كه جوانتر از سایر برگهاست و دیرتر از بقیه بوجود میآید، فوقالعاده زیاد است. برگ در گندم دوروم سبز مایل به زرد، یا سبز مایل به آبی میباشد و در بیشتر واریتههای آن بدون كرك است.
آرایش گل: در انتهای هر ساقه گندم یك سنبله وجود دارد كه دارای یك محور اصلی است و در روی محور اصلی، سنبلكها یا سنبلچه بوجود میآید و هریك دارای 3 تا 7 گل میباشند كه بعد از عمل لقاح معمولا دو گل در هر سنبلچه بارور و تبدیل به دانه میشود. هر گلچه شامل یك مادگی و 3 پرچم است. سنبلچه توسط دو زایده مقعر بنام پوشه یا گلوم پوشیده شده است. هر گل توسط دو عضو بنام پوشینه از اطراف احاطه گردیده است. بهعلاوه، در اطراف هر پرچم و مادگی سه زایده كوچك بنام پوشینك وجود دارد. ریشك از نظر كلی اندامی از گندم است كه دیرتر از سایر اندامها بوجود میآید. بنابراین، سازگاری آن با شرایط خشك بیشتر است و نقش فیزولوژیكی مهمی در گندم و سایر غلات به عهده دارد. در گندم دوروم سنبله اغلب ریشكدار و مقطع آن مربع شكل، یعنی فشردگی جانبی آن كمتر از گندم اِمر است. طول سنبله در گندم دوروم حدود 4 تا 11 سانتیمتر، محور اصلی سنبله معمولا محكم است. در قاعده هر سنبلچه در محل اتصال به محور اصلی، كركهای ظریفی وجود دارد. هر سنبلچه 5 تا 7 گل دارد كه فقط 2 تا 4 گل بارور میگردد. یكی از مشخصات این گونه گندم زایده ی بلند و منفرد آن است كه از قاعده گلوم تا انتهای آن امتداد دارد. زایده كوتاهتر دیگری در راس گلوم وجود دارد كه نسبت به زایده اولی خیلی كوچكتر است (كریمی، 1371).
دانه: دانه گندم مانند دانه سایر غلات از نوع گندمه میباشد و پوست دانه، آن را از اطراف احاطه كرده است. در یك طرف شكاف طولی و نسبتا عمیق وجود دارد و طرف دیگر دانه برجسته بوده ودانه به شكل بیضی كشیده میباشد. دانه گندم لخت و بدون پوشش است و در انتهای دانه قسمتی وجود دارد كه ریشه و ساقه اولیه از آنجا خارج میشود و در انتهای بعضی از دانهها كركهای ریزی دیده میشود (خدابنده، 1387). رنگ دانه در گندم دوروم معمولا سفید، كهربایی، زرد، ارغوانی یا قرمز رنگ است (كریمی 1371).
تعداد صفحه :151
قیمت : 14700تومان
