دانشگاه آزاد اسلامی
واحد ارسنجان
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، گروه منابع طبیعی
پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسیارشد (M.Sc.)
گرایش: مرتعداری
عنوان:
تحلیل و ارزیابی پروژه مدیریت چرا در سطح مراتع شهرستان سپیدان (مطالعه موردی: شهرستان سپیدان)
استاد راهنما:
دکتر سید کاظم بردبار
استاد مشاور:
دکتر اصغر قاسمی
تابستان 1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………… 1
1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………3
1-1-1- فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………6
2-1-1- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..6
3-1-1- اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………….7
2-1-کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………8
1-2-1-معرفی موضوع………………………………………………………………………………………………………………8
2-2-1- مراتع دارای طرح مرتعداری…………………………………………………………………………………………10
3-2-1- تاریخچه تهیۀ طرحهای مرتعداری در کشور…………………………………………………………………..11
4-2-1- روند تهیه طرحهای مرتعداری و عملکرد آنها قبل از انقلاب اسلامی……………………………….12
5-2-1- روند تهیه طرحهای مرتعداری و عملکرد آنها بعد از انقلاب اسلامی……………………………….14
فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده
1-2- مطالعات انجام شده درایران…………………………………………………………………………………………….20
2-2- مطالعات انجام شده در خارج از کشور……………………………………………………………………………..31
فصل سوم: مواد و روشها
1-3- مواد و روشها ……………………………………………………………………………………………………………..38
1-1-3- مشخصات منطقة مورد مطالعه …………………………………………………………………………………….38
2-1-3- مشخصات مناطق مورد بررسی…………………………………………………………………………………….41
2ـ3- روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….44
1-2-3- مطالعات کتابخانه‌ای…………………………………………………………………………………………………..44
2-2-3- تعیین جامعه هدف…………………………………………………………………………………………………….44
3-2-3- تعیین جامعه نمونه پیمایش…………………………………………………………………………………………45
4-2-3- نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………………46
5-2-3- ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………………………………………………..46
6-2-3- بررسی روایی ـ پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………47
7-2-3- روش تجزیه وتحلیل داده ها……………………………………………………………………………………….47
8-2-3- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………..48
فصل چهارم: نتایج
1ـ4ـ داده کاوی …………………………………………………………………………………………………………………….50
2-4- سوالات پژوهشی ………………………………………………………………………………………………………….68
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….98
پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………..107
پیوست ……………………………………………………………………………………………………………………………….109
منابع
منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………..114
منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………….118
چکیده انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………..121
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1ـ3ـ مشخصات عمومی مراتع مورد بررسی……………………………………………………………………..42
جدول شماره 1ـ4: توصیف اطلاعات مربوط به ورود و خروج دام به مراتع روستایی و عشایری مراتع مورد بررسی در سپیدان ………………………………………………………………………………………………………… 52
جدول شماره 2ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان به تاثیرگذاری طرحهای مرتعداری بر بیکاری منطقه ……………………………………………………………………………………………………. 69
جدول شماره 3ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با تاثیر کلاسهای آموزشی و ترویجی بر جلب مشارکت مرتعداران در اجرای طرحهای مرتعداری …………………………….71
جدول شماره 4ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با میزان توجه اداره متولی به درخواستهای آنها در اجرای طرحهای مرتعداری ……………………………………………………………73
جدول شماره 5ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با تاثیر طرح مرتعداری بر معیشت آنها ………………………………………………………………………………………………………..76
جدول شماره 6ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با اطلاع از اهداف طرح مرتعداری ……………………………………………………………………………………………………………………..78
جدول شماره 7ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با اهمیت مرتع……………………………………………………………………………………………………………………………………..80
جدول شماره 8ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با مشارکت آنها در اجرای طرحهای مرتعداری ………………………………………………………………………………………………………83
جدول شماره 9ـ4 : توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با مشارکت آنها در شناسایی مشکلات در رابطه با اجرای طرح مرتعداری …………………………………………………………………86
جدول شماره 10ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با مشارکت آنها در رفع مشکلات در رابطه با اجرای طرح مرتعداری ……………………………………………………………………….88
جدول شماره 11ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در تامین نیروی کار در رابطه با اجرای طرح مرتعداری ………………………………………………………………………………………………………..90
جدول شماره 12ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در در حفاظت و نگهداری از پروژه های اجرای طرح مرتعداری ……………………………………………………………………………………………93
جدول شماره 13ـ4: توصیف و تحلیل نگرش مرتعداران شهرستان سپیدان در ارتباط با عدم همکاری آنها در اجرای عملیات اصلاحی و احیایی …………………………………………………………………………………95
فهرست اشکال و نقشه ها
عنوان صفحه
شکل شماره 1ـ3: موقعیت مراتع مورد بررسی رو تصویر گوگل ………………………………………………..42
نقشه شماره 2ـ3: موقعیت ایران، استان فارس و شهرستان سپیدان ………………………………………………..43
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار شماره 1ـ4 : نحوه توزیع داده های نوع مرتع …………………………………………………………………..51
نمودار شماره 2ـ4: نحوه توزیع داده ها و نتیجه آزمون نرمالی کولموگروف ـ اسمیرنوف …………………52
نمودار شماره 3ـ4: توزیع داده های مساحت مرتع بر پایه متغیر نوع مرتع و فصل بهره برداری …………53
نمودار شماره 4ـ4: توزیع داده های سن مرتعداران و فرض نرمال بودن توزیع داده ها …………………….54
نمودار شماره 5ـ4: توزیع داده های تحصیلات مرتعداران روستایی و عشایری مورد تحقیق …………….56
نمودار شماره 6ـ4: توزیع داده های حاصل از نگرش مرتعداران نسبت به تاثیر طرحهای مرتعداری بر بیکاری منطقه ………………………………………………………………………………………………………………………..69
نمودار شماره 7ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با برگزاری کلاسهای آموزشی و ترویجی ………………………………………………………………………………………………………………………………..72
نمودار شماره 8ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با توجه اداره متولی امور مراتع به درخواستهای آنها…………………………………………………………………………………………………………………….74
نمودار شماره 9ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با تاثیرطرح مرتعداری بر معیشت
آنها ……………………………………………………………………………………………………………………………………..76
نمودار شماره 10ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با اطلاع آنها از اهداف طرحهای مرتعداری ……………………………………………………………………………………………………………………………..78
نمودار شماره 11ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با اهمیت مرتع ………………………….81
نمودار شماره 12ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با مشارکت آنها در اجرای طرحهای مرتعداری …………………………………………………………………………………………………………………………….84
نمودار شماره 13ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با مشارکت آنها در شناسایی مشکلات در رابطه با اجرای طرح مرتعداری ……………………………………………………………………………………………86
نمودار شماره 14ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با مشارکت آنها در رفع مشکلات در رابطه با اجرای طرح مرتعداری ………………………………………………………………………………………………..88
نمودار شماره 15ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در تامین نیروی کار در رابطه با اجرای طرح مرتعداری …………………………………………………………………………………………………………………………….91
نمودار شماره 16ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در حفاظت و نگهداری از پروژه های اجرای
طرح مرتعداری ……………………………………………………………………………………………………………………..93
نمودار شماره 17ـ4: توزیع داده های نگرشی مرتعداران در ارتباط با علت عدم همکاری آنها در اجرای عملیات اصلاحی و احیایی ……………………………………………………………………………………………………..96
چکیده:
تغییر و تحولات مدیریت مرتع در رابطه با طرحهای مرتعداری قدمتی نزدیك به 4 دهه دارد. تهیه طرحهای مرتعداری در استان فارس به سال 1348 برمی گردد و از آن تاریخ به بعد طرحهای متعددی تهیه میشود. به منظور بررسی تأثیر اجرای طرحهای مرتعداری بر نگرش و باور مرتعداران، مراتع دارای طرح مرتعداری شهرستان سپیدان مد نظر قرار گرفت. ملاک انتخاب این شهرستان، امکان دسترسی به داده‌های صحیح و دقیق می باشد. روش تحقیق این مطالعه توصیفی و تحلیلی است. ابزار دسترسی به داده‌های تحقیق پرسشنامه است. پرسشنامه ها در قالب طیف لیکرت طراحی گردید و برای بعضی سوالات از نوع باز انتخاب گردید. شیوه آماری رسیدن به نتایج استفاده از معادلات من ویت نی و همبستگی کرامر به منظور بررسی اختلاف و ارتباط آماری می باشد. بی سوادی و مضافاً کهولت سن از جمله نتایج بدست آمده می باشد. درصد قابل توجهی از مرتعداران مورد تحقیق از هر دو جامعه روستایی و عشایری مورد تحقیق متفق القول و بدون اختلاف نظر معنی دار اظهار می دارند که همکاری آنها کم و خیلی کم بوده است. تاثیر طرحهای مرتعداری بر بیکاری و بهبودی وضعیت معیشت از نظر هر دو گروه مرتعداران روستایی و عشایری در قسمت نامطلوب طیف لیکرت قرار گرفته است. از نظر مرتعداران مورد تحقیق وضعیت برگزاری کلاسهای آموزشی و ترویجی نامطلوب، اطلاع از اهداف طرحهای مرتعداری نامطلوب پاسخ داده شده است.
کلمات کلیدی: فارس، سپیدان، مشارکت، نگرش سنجی، مرتعدار، طرحهای مرتعداری
فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1–مقدمه
منابع طبیعی بعنوان یک بستر برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها در سطوح خرد و کلان مطرح است. میزان استفاده از این منابع همراه با بهرهبرداری اصولی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع و کشورها تاثیرگذار است. مسایل و مشکلات موجود در امر مدیریت مراتع اعم از مشکلات طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، افزایش جمعیت انسانی و نیاز به ایجاد کار، درآمد و تامین مواد غذایی منجر به افزایش تعداد بهرهبرداران از مراتع به چندین برابر گردیده است (آذرنیوند، 1380).
مراتع بهعنوان قطب تولید گوشت، علوفه، حفظ آب، خاک و متضمن استمرار تولید در بخشهای دامداری از نقش ارزندهای در اقتصاد کشوربرخوردار است. این موهبت خدادادی با پتانسیل بالقوهای که دارد در صورت مدیریت صحیح علمی و اصولی حتی میتواند در سختترین شرایط آب و هوایی پاسخگوی نیازهای بهرهبردارن از این منبع تولید برای سالیان متمادی باشد (آذرنیوند، 1380).
درصد بالایی از دامهای کشور به مراتع وابستهاند و این مراتع هستند که میتوانند علاوه بر تولید گیاهان دارویی و صنعتی در شرایط آب و هوایی خشک ایران به مقدار بسیار زیادی از فرسایش خاک و هدررفت آب جلوگیری کنند و از طرفی موجب لطافت و پاکیزگی هوا، تولید و افزایش علوفه، تغذیه سفرههای زیرزمینی و جلوگیری از شورشدن آبها و … شود (آذرنیوند، 1380).
بطور خلاصه حیات اقتصادی جامعه ما بهخصوص قشر عظیمی از مردم که فقط از راه دامداری و کشاورزی امرار معاش میکنند به مراتع وابسته است. در سالیان گذشته، با وجود اعمال سیاستهای مختلف مالکیت و بهرهبرداری مراتع، بدلیل وجود جمعیت نسبتا پایین و کیفیت نسبتا بهتر مراتع، تعادل و توازنی بین تعداد دام و ظرفیت مراتع وجود داشته است. در ادامه با سیر صعودی جمعیت از یکسو و بالا رفتن هزینههای زندگی و کاهش خود مصرفی از سوی دیگر شاهد افزایش تعداد دام در مراتع بودیم. همچنین سیاستهای دامداران از تولید برای مصرف به تولید برای فروش تغییر یافت که به تبع آن دامداران برای کسب درآمد بیشتر، اقدام به افزودن تعداد دام در مرتع نمودند که این عوامل منجر به تخریب مراتع کشور گردیدند. با در نظر گرفتن اهمیت مراتع، شرایط خشک آب و هوایی ایران و این نکته که در شرایط کنونی، مراتع قادر به تولید علوفه مورد نیاز دامهای کشور نمیباشد، باید نسبت به افزایش تولید در واحد سطح مراتع اقدام نمود (آذرنیوند، 1380).
با توجه به این مسایل، سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور در طول سالهای فعالیت خود جهت بهرهبرداری بهینه، اصلاح و احیای مرتع و حفاظت آب و خاک و در نتیجه جلوگیری از تخریب مراتع روشهای مختلفی را مورد آزمون و تجربه قرار داده است. در شرایط کنونی و با توجه به سیاستهای سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور، واگذاری مراتع در قالب طرحهای مرتعداری به بهرهبرداران بهعنوان یک راه حل اساسی در احیا و اصلاح مراتع مورد توجه گسترده قرار گرفته است که با اجرای این طرحها علاوه بر انجام عملیات اصلاحی و احیایی متناسب با شرایط اقلیمی و اکولوژیکی منطقه، بهرهبرداری اصولی همراه با سیستمهای چرایی مناسب و با رعایت ظرفیت چرا صورت میگیرد. طرحهای مرتعداری یکی از شیوههای مدیریتی است که در سالهای اخیر در سطح وسیعی مورد توجه قرار گرفته است. بطور کلی اجرای طرحهای مرتعداری بر اساس محدوده عرفی مرتعداران بهعنوان بهترین روش در جهت اصلاح و احیای مراتع مورد ملاحظه قرار گرفته است. عدم مشارکت بهرهبردارن بهعنوان یک دلیل عمده، مانع اجرای دقیق طرحهای مرتعداری بوده است (آذرنیوند، 1380).
مشارکت بهرهبرداران در طرحهای اصلاحی و احیایی مراتع امری ضروری و بخش مهمی از موفقیت پروژهها را در این منابع سبب میشود. امروزه نقش مشارکت مردم در امر اصلاح، احیاء و مدیریت منابع طبیعی ملموس و از رویکردهای جدید سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور بهشمار میرود (اسراری، 1379). یکی از راهکارهای تأثیرگذار برای کاهش تخریب مراتع، مشارکت بهرهبرداران در اجرای طرحهای مرتعداری است، لذا بررسی نگرش بهرهبردارن مراتع نقش مهمی در شناخت عوامل مؤثر بر مشارکت آنان در اینگونه طرحها را دارد (اسراری، 1379).
یکی از برنامههایی که در طرحهای مرتعداری مدنظر مدیران و برنامهریزان طرحها میباشد کنترل ظرفیت چرا است. بنابراین لازم است که طرحهای مرتعداری اجرا شده از این نقطهنظر مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.
تعداد صفحه : 141
قیمت : 14700تومان
