برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تراكمهای كاشت بر عملكرد و اجزاء عملكرد ارقام كنجد (مغان – پلدشت – كرج) در خوی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار به اجرا درآمد. فاکتور اول شامل چهار سطح تراکم (5 ، 10 ، 15 ، 20 سانتی متر فواصل روی ردیف) و فاکتور دوم شامل 3 رقم کنجد (پلدشت، مغان و كرج) بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که هم رقم و هم تراکم در اکثر صفات مورد مطالعه تأثیر معنیداری داشته است. با توجه به مقایسه میانگین دادهها مشاهده گردید که بیشترین ارتفاع بوته از رقم پلدشت بدست آمد که اختلاف آماری معنیداری با رقم مغان نداشت و کمترین ارتفاع نیز مربوط به رقم کرج بود. از لحاظ فواصل کشت نیز مشاهده گردید که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به فاصله کاشت 20 سانتی متر بود و کمترین ارتفاع را فاصله 5 سانتی متر به خود اختصاص داد. بیشترین درصد روغن و پروتئین و عملکرد دانه از رقم پلدشت بدست آمد و کمترین درصد روغن و پروتئین و عملکرد دانه نیز مربوط به رقم کرج بود. از لحاظ فواصل کشت نیز مشاهده گردید که بیشترین درصد روغن مربوط به فاصله کاشت 10 سانتی متر بود و کمترین درصد روغن را فاصله 5 سانتی متر به خود اختصاص داد. همچنین بیشترین درصد پروتئین مربوط به فاصله کاشت 5 سانتی متر بود و کمترین درصد پروتئین را فاصله 15 سانتی متر به خود اختصاص داد. از لحاظ فواصل کشت نیز بیشترین عملکرد دانه مربوط به فاصله کاشت 15 سانتی متر بود که اختلافی با تیمار فاصله کاشت 10 سانتی متر نداشت و کمترین عملکرد دانه را فاصله 5 سانتی متر به خود اختصاص داد.
کلامات کلیدی: ارقام کنجد، تراکم، عملکرد، درصد روغن و پروتئین.
مقدمه و هدف
كاشت دانه های روغنی از دیر باز مورد توجه كشاورزان در كشورهای شرقی بوده است و برخی از آنها جزو اقلام عمده صادراتی این كشورها محسوب می شدند . ایران از جمله كشورهایی است كه كاشت برخی از دانه های روغنی انند كنجد، كرچك، گلرنگ و آفتابگردان در آن قدمتی طولانی دارد (بهدانی و راشد محصل، 1377). اما به رغم این سابقه دیرینه و وجود پتانسیلهای فراوان در زمینه تولید دانه های روغنی ، پیشرفت چندانی در این زمینه حاصل نشده است . اخیرا با توجه به نیاز روز افزون كشور به روغن، كنجد می تواند بعنوان یك گیاه صنعتی و روغنی مهم مطرح باشد (دیلی و همکاران، 1991). جهت رسیدن به عملكرد مطلوب علاوه بر افزایش حاصلخیزی خاك و استفاده از ارقام اصلاح شده، تامین رطوبت كافی از طریق آبیاری و تنظیم تراكم گیاهی در واحد سطح لازم می باشد كارآیی جذب انرژی تابشی بستگی به میزان سطح برگ و توزیع برگ ها در داخل سایه انداز گیاه زراعی دارد) قوش، 2000). در این ارتباط مهمترین عامل گیاهی كه بر واكنش گیاه به تراكم مؤثر است توانایی قدرت ترمیم و انعطاف پذیری آن در ایجاد شاخه های باردار است (بهدانی و راشد محصل، 1377؛ کرپنتر و برد، 1997). در مورد اثر تراكمهای مختلف گیاهی بر عملكرد و اجزای عملكرد كنجد گزارشات متعددی وجود دارد (اشوك و همكاران ، 1992؛ چیمان شته و دوبله، 1992؛ کسانموتری و بالابرامانیان، 1992؛ دالی و سینگ، 1982). با افزایش تراكم تا 50 بوته در متر مربع افزایش عملكرد گزارش شده است . نتایج برخی مطالعات حاكی از اثر تراكم بوته در واحد سطح بر روی تعداد كپسول در بوته می باشد (اشوك و همكاران، 1992؛ سارکار و سانیال، 2000؛ قانگارد و همكاران، 1991). همچنین همبستگی مثبتی بین تراكم بوته در واحد سطح و تعداد كپسول در واحد سطح مشاهده شده است (چیمان شته و دوبله، 1992). در مورد اثر تراكم در واحد سطح بر ارتفاع بوته گزارشات متناقضی وجود دارد (دوتا و همکاران، 2000؛ اسی بنسو، 1977) بطوریكه اشوك و همكاران (1992) گزارش كردند كه تراكم بوته در واحد سطح اثری بر ارتفاع بوته ندارد اما قانگارد و همكاران (1991) عنوان كردند كه با افزایش تراكم بوته در واحد سطح ، ارتفاع بوته افزایش مییابد. عملكرد روغن یك صفت ژنتیكی است اما تحت تاثیر شرایط محیطی و تراكم بوته قرار می گیرد (سارکار و سانیال، 2000؛ کومار و همکاران، 1996). عملكرد روغن با عملكرد دانه رابطه مثبتی دارد بطوریكه با افزایش عملكرد دانه در تراكم های بالا ، عملكرد روغن نیز افزایش می یابد (دیلیپ و روی، 1991؛ قانگارد و همكاران، 1991؛ خاروارا و بیندرا، 1992). قوش و همكارن (1994) با مطالعه اثر تراكم بر خصوصیات كنجد گزارش كردند كه درصد روغن كنجد تحت تاثیر تراكم قرار نمی گیرد.
فصل اول: کلیات و بررسی منابع
1-1- کنجد
کنجد Seasamum indicum متعلق به راسته Tubiflorae و از خانواده Pedaliaceae می باشد که دارای 16 جنس و حدود 60 گونه است.
1-2- تاریخچه کشت کنجد
کنجد یکی از قدیمی ترین دانه های شناخته شده توسط بشر است . هر چند که بنظر می رسد اصل و منشاء این دانه به هند و قاره آفریقا برمی گردد، اما نخستین دست نوشته های مربوط به این دانه به حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح به تمدن آشوری تعلق دارد. هرودوت مورخ یونانی (425-484 قبل از میلاد مسیح) در آثار خود به این گیاه در محدوده بین النهرین اشاره می کند و Watt منشاء اصلی کنجد را آسیا و ایران می داند. در قدیمی ترین اطلاعات می توان به کشت آن در ایران توسط حکام شهر اور در فواصل سالهای 2000-2130 قبل از میلاد یعنی 4000 سال پیش دسترسی یافت که اثبات می کند ایران یکی از نقاط عمده کشت کنجد بوده است (منصوری، 1381).
1-3- ترکیبات دانه کنجد
دانه کنجد به خاطر مقدار زیاد پروتئین و روغن آن ارزش غذائی بالائی دارد. دانه کنجد همچنین دارای مقادیر زیادی هیدراتهای کربن ،فیبر و مواد معدنی است. ترکیبات دانه کنجد در جدول شماره 1-1 آمده است (منصوری، 1381).
جدول شماره 1-1- ترکیبات موجود در بذر کنجد (منصوری، 1381).
| ترکیبات | مقدار (درصد) |
| آب | 7-6 |
| پروتئین | 28-20 |
| روغن | 55-48 |
| قند | 16-14 |
| فیبر | 8-6 |
| مواد معدنی | 7-5 |
دامنه تنوع مقدار روغن دانه کنجد (63-37 درصد ) بسته به اثرات ژنوتیپ و محیط بسیار گسترده است . دانه های سفید رنگ معمولا روغن بیشتری دارند. مقدار پوست با مقدار روغن همبستگی منفی دارد . دانه پوست کنده کنجد حدود 55 در صد روغن دارد .قریب 80-75 درصد از کنحد تولید شده در دنیا جهت استخراج روغن استفاده می شود. دو درصد تولید بعنوان مصرف بذر برای کاشت به کار می رود و بقیه بطور مستقیم به مصرف خوراک میرسد (بی نام، 1378).
1-4- کیفیت روغن کنجد
روغن کنجد رنگ کهربائی یا زرد تیره دارد و بو و طعم آن مطلوب است. ارزش روغن کنجد از قدیم الایام برای پخت و پز و سایر مصارف به اثبات رسیده است. روغن کنجد جهت سرخ کردن مواد غذایی از دوامی استثنایی برخوردار است. خواص کلی روغن کنجد در جدول شماره 2 آمده است. 65 درصد از تولید جهانی کنجد به تولید روغن و 35 درصد آن بعنوان غذا مصرف می گردد (شکوه فر، 1390).
جدول شماره 1 – 2- ویژگی های روغن کنجد:
| ویژگی ها | دامنه تغییرات |
| وزن مخصوص | 924/0-902/0 |
| ضریب شکست نور در 25 درجه سانتی گراد | 4770/1-4760/1 |
| عدد اسیدی | 2/2-0/1 |
| عدد یدی | 113-103 |
| عدد صابونی | 200-186 |
| در صد اسید های چرب آزاد | 3-1 |
| عدد غیر صابونی (درصد) | 2-1 |
| دمای دود کردن | 165 درجه سانتی گراد |
روغن کنجد حدود 80 درصد اسیدهای چرب غیر اشباع دارد که عمدتا مشتمل بر اسید اولئیک و اسید لینولئیک می باشد . حدود 20 درصد باقی مانده ترکیبات روغن کنجد از اسید های چرب اشباع مانند اسید استئاریک و اسید پالمیتیک تشکیل می شود . ترکیب اسید های چرب روغن کنجد در جدول شماره 3 آمده است (شکوه فر، 1390).
جدول شماره 1-3- ترکیب اسیدهای چرب روغن کنجد (درصد) :
| اسیدهای چرب | دامنه تغییرات (درصد) |
| پالمیتیک | 10-8 |
| استئاریک | 8-4 |
| اولئیک | 48-40 |
| لینولئیک | 45-30 |
| آراشیدیک | 1-3/0 |
روغن کنجد مصرف زیادی در تهیه شیرینی و سایر ترکیبات خوراکی دارد . علاوه بر مصرف خوراکی ، از روغن کنجد برای مصارف داروئی ، تهیه عطر (بعنوان ماده تثبیت کننده ،لوازم آرایشی ،حشره کش (سینرژیست)و صنایع صابون سازی استفاده می شود.
1-5- کنجاله و پروتئین کنجد
کنجاله کنجد خوراک با ارزشی برای دام ها است و بعنوان غذای انسان نیز استفاده می شود . کنجاله های نا مرغوب به عنوان کود آلی استفاده می گردد . کنجاله های کنجد دارای 45-40 درصد پروتئین و 8-6 درصد فیبر است . کنجاله حاصل از استخراج روغن با حلال های شیمیائی حدود 55 درصد پروتئین دارند (بی نام، 1387) .
ترکیبات کنجاله کنجد در جدول شماره 2-4 آمده است.
جدول شماره 1-4- ترکیبات کنجاله کنجد:
| کنجاله حاصل از استخراج شیمیائی | ترکیبات (درصد) | |
| دانه پوست کنده | دانه کامل | |
| 8/8 | 6/8 | آب |
| 1/1 | 8/0 | روغن |
| 7/46 | 6/39 | پروتئین |
| 2/5 | 7/9 | خاکستر |
| 2/3 | 1/6 | فیبر خام |
| 5/0 | 6/3 | اسید اگسالیک |
| 5/34 | 6/31 | هیدرات کربن |
| 5/0 | 1/2 | کلسیم |
| 2/1 | 1 | فسفر |
1-6- خواص کیفی روغن کنجد
1 – رنگ روغن کنجد زرد روشن و دارای طعم مطبوع است .
2- وجود ترکیبات غیر صابونی منحصر بفرد در روغن کنجد نظیر سزامول ،سزامین و سزامولین که سزامول و سزامین باعث دوام فوق العاده زیاد روغن کنجد در دمای اتاق و در دمای لازم برای سرخ کردن می شوند (خواص آنتی اکسیدانی )
3- ثبات و پایداری روغن کنجد بعلت وجود مواد ضد اکسیداسیون زیاد و در مجاورت هوا خیلی دیر اکسید می شود .
4- قابلیت هضم روغن کنجد بسیار بالا است و می توان آن را در مصارف سرخ کردنی و مخلوط با روغن های دیگر بعنوان روغن سالاد بکار برد .
5- بیش از 80 درصد اسیدهای چرب روغن کنجد اشباع نشده و 15-11 درصد آن اسیدهای چرب اشباع شده می باشد.
1-7- خواص داروئی روغن کنجد
1- روغن کنجد بطور طبیعی یک ترکیب ضد باکتری است و باعث از بین رفتن باکتری های پوست نظیر استافیلوکوکوس و استرپتوکوکوس می شود .
2- روغن کنجد یک ماده ضد ویروس است و از زمانهای قدیم بعنوان یک مرهم آرامش بخش و ضد التهاب از آن استفاده می شود .
3- روغن کنجد می تواند در درمان چندین بیماری مزمن همچون هپاتیت ،دیابت و میگرن موثر واقع شود .
4- روغن کنجد باعث کنترل رشد سلولی شده و از رشد بی رویه و تبدیل شدن به سلولهای سرطانی جلوگیری بعمل می آورد .
5- روغن کنجد بعلت وجود اسیدهای چرب غیر اشباع و سزامین در کاهش فشار خون موثر است .
6- روغن کنجد علاوه بر نرم و شاداب کردن پوست به مفاصل کمک می کند تا خاصیت انعطاف پذیری خود را حفظ کنند.
7- کاهش 85 درصدی باکتری های مولد ژنژویت در افرادی که دهان خود را با روغن کنجد شستشو می دهند .
8- روغن کنجد یک محافظت کننده طبیعی در برابر اشعه ماوراء بنفش است .
9-روغن کنجد باعث کشته شدن شپش موی سر کودکان میگردد .
10- روغن کنجد بعنوان قطره بینی باعث درمان سینوزیت می گردد .
11- مولکولهای این روغن سطح کلسترول خوب خون را حفظ کرده و کلسترول بد خون را کاهش می دهد .
12- روغن کنجد یک آنتی اکسیدان قوی است که می تواند در بافتهای زیرین پوست باعث بی اثر شدن رادیکالهای اکسیژن شود .
13- استفاده از روغن کنجد در کنترل شوره سر موثر است و …
موارد مصرف دانه ،روغن و کنجاله کنجد
1- دانه کنجد خام و بو داده، در نانوائیها و قنادیها بصورت مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
2- کنجد پوست گیری شده برای تهیه ارده، حلوا ارده و انواع شیرینی کاربرد دارد.
3- روغن کنجد مطبوع بوده و بصورت سالاد و مارگارین مصرف می شود.
4- در طب و دارو سازی از روغن کنجد استفاده می شود.
5- در صنعت برای وسایل آرایشی ،صابون و شامپوو همچنین مواد حشره کش و …
6- در تهیه کاغذ کاربن و نوار ماشین تحریر
7- کنجاله کنجد دارای پروتئین ،کلسیم و فسفر است و در غذای دام و طیور استفاده می شود.
8- کنجاله کنجد در تغذیه گاوهای شیری باعث مرغوبیت، کیفیت شیر و کره می گردد.
9- کنجاله روغن کشی شده بدلیل دارا بودن پروتئین قابل ملاحظه (29-25 درصد) با ضریب بالای قابلیت جذب می توان در صنایع مربوطه و در صنایع پروتئینی تغذیه انسانی و همچنین از پروتئین کنجاله برای غنی کردن آرد خبازی و ماکارونی جهت افزایش قدرت ماندگاری و نیز ارزش غذایی کمک گرفت .
10-کنجاله کنجد در بعضی از کشورها بدلیل داشتن فسفر و کلسیم بعنوان کود مورد استفاده قرار می گیرد و …
1-8- سطح کشت ،تولید و عملکرد کنجد در جهان
سطح زیر کشت کنجد در جهان در سال 2005 بر اساس آمار FAO ،609/544/7 هکتار ،متوسط عملکرد 441 کیلو گرم در هکتار و تولید دانه 679/325/3 تن بوده است . در این سال از بین کشورهای تولید کننده کنجد ،هند با سطح 000/850/1 هکتار و تولید 000/680 تن بالاترین سطح و میزان تولید را به خود اختصاص داده است . در این سال شش کشور صاحب مقام از نظر تولید کنجد بشرح جدول ذیل می باشد.
جدول شماره 1-5- تولید کنجد در شش کشور صاحب مقام در جهان در سال 2010 میلادی
| تولید (تن) | کشور |
| 000/680 | هند |
| 458/654 | چین |
| 000/550 | میانمار |
| 000/300 | سودان |
| 000/110 | اوگاندا |
| 642/61 | اتیوپی |
مطابق جدول شماره 6 ،در سال 2010 میلادی ،در میان 10 کشور عمده تولید کننده کنجد در جهان کشور میانمار با تولید 000/720 تن در رتبه اول تولید قرار دارد .کشور هند با تولید 000/620 تن در رتبه دوم و چین با تولید 000/590 تن در رده سوم قرار دارد . متوسط عملکرد کنجد در جهان در این سال 490 کیلو گرم در هکتار بوده است (فائو، 2011).
جدول شماره 1 -6 کشور عمده تولید کننده کنجد در جهان در سال 2010 میلادی
منبع : FAO
| عملکرد در هکتار (کیلوگرم) | تولید (تن) | نام کشور |
| 460 | 000/720 | میانمار |
| 340 | 000/620 | هند |
| 1220 | 000/590 | چین |
| 990 | 000/310 | اتیوپی |
| 190 | 000/250 | سودان |
| 610 | 000/170 | اوگاندا |
| 380 | 000/120 | نیجریه |
| 720 | 000/90 | بورکینافاسو |
| 500 | 000/90 | نیجر |
| 96 | 000/70 | سومالی |
| 750 | 31848 | ایران |
| 490 | 000/840/3 | مجموع جهانی |
1-9- سطح زیر کشت و تولید کنجد در ایران:
جدول شماره 1-7- سطح زیر کشت،تولید و عملکرد کنجد کشور در فواصل سال های 85-70 در ایران (سطح به هکتار،تولید به تن و عملکرد به کیلوگرم)
تعداد صفحه : 59
قیمت : 14700تومان
