دانشگاه یزد
دانشگاه منابع طبیعی وکویرشناسی
گروه محیط زیست
پایانامه
برای دریافت درجه کاشناسی ارشد
مهندسی محیط زیست
بررسی پسماندهای بیمارستانی (موردمطالعه : بیمارستان شهدای تجریش تهران)
استاد راهنما:
دکتر هادی پوردارا
اساتید مشاور:
دکتر حسین اخوان زنجانی- دکتر شقایق خیری
پاییز 1392
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
رشد شهر نشینی منجر به تغییراتی در زمینه تولید و اجزا زباله‌های بیمارستانی داشته است و مدیریت صحیح دفع مواد زائد جامد بیمارستانی مسئله‌ای است که ارتباط مستقیم با سلامت و کنترل عفونت در جامعه دارد. این مواد زائد معمولاً در طی مراقبت و درمان بیماران تولید میگردد میزان این زباله‌ها در شهر‌ها ۵/۱ تا ۲ در صد زباله‌های تولیدی را تشکیل می‌دهند. هرچند میزان این مواد کم است اما می‌تواند باعث مخاطرات زیادی شود. این مطالعه تحقیقی است در ارتباط با نقش مدیریت در جمع آوری، حمل‌ونقل و دفع زباله‌های بیمارستانی در شهر تهران. مطالعه فوق بر روی بیمارستان دولتی شهدای تجریش در شهر تهران در سال ۱۳۹۱ صورت گرفته است. روش تحقیق بر اساس جمع آوری اطلاعات از بیمارستانها با بهره گرفتن از یک چک لیست، پرسشنامه ، مشاهده در محل و آنالیز داده‌ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که نقش مدیریت در امر کنترل پسماندهای بیمارستانی بسیار با اهمیت است چنانچه با تدوین استراتژی‌های کارآمد توسط مدیران و اجرای ان توسط کارکنان می‌توان تا حد زیادی در زمینه مدیریت پسماندهای بیمارستانی موفق بود. علاوه بر این با توجه به استانداردهای وزارت بهداشت وضعیت این بیمارستان در زمینه مدیریت پسماند نسبت به سایر بیمارستان‌های ایران مطلوب گزارش شد.
كلمات كلیدی: بیمارستان – زباله عفونی – جمع آوری زباله – زباله خطر
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-5 تعاریف پسماندهای مراکز بهداشتی- درمانی.. 8
1-6 انواع طبقه بندی پسماند های بیمارستانی.. 9
1-7 مخاطرات بهداشتی پسماند های بیمارستانی.. 18
1-8 مدیریت پسماند بیمارستانی و لزوم توجه به آن.. 19
1-8-1 تفکیک پسماند های بیمارستانی.. 21
1-8-2 نگهداری موقت پسماند های بیمارستانی.. 24
1-8-3 بازیافت و دفع پسماند های بیمارستانی.. 25
1-8-4 حمل و نقل پسماند ها در داخل و خارج از سایت درمانی.. 27
1-8-5 نگهداری سوابق مدیریتی پسماند. 29
1-8-6 آموزش ادواری کارکنان به منظور روزآمد کردن دانش آن ها 29
1-9 برنامه ریزی مدیریتی و بهینه سازی سیستمهای جمع آوری و دفع پسماند در مراکز درمانی 31
1-10 نقش مدیران بیمارستان در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 34
1-11جنبه های اقتصادی در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 37
3-1-1 تاریخچه بیمارستان شهدای تجریش…. 53
3-1-2 چارت سازمانی بیمارستان شهدای تجریش…. 54
3-1-3 خدمات بیمارستان شهدای تجریش…. 54
3-3 جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه. 56
3-4 ابزار جمع آوری اطلاعات… 56
3-8 روش های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل داده ها 59
4-1 بررسی و توصیف گزارشات و آیین نامه های مصوب و برنامه های عملیاتی موجود در بیمارستان 62
4-1-1 آخرین برنامه عملیاتی مدیریت اجرایی پسماند پزشکی در بیمارستان شهدای تجریش مصوب(6/91) 63
4-2 توصیف داده های مربوط به پرسشنامه پژوهشگر ساخته. 74
4-2-1 ویژگی های فردی پاسخگویان.. 74
4-2-1-4 مدت ساعت کاری در شبانه روز 77
4-2-1-7 بررسی تفاوت سطوح دانشی کارکنان در اجرای مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 79
4-2-1-8 نظرات پاسخگویان در زمینه تاثیر تفاوت جنسیتی کارکنان در مدیریت پسماند. 80
4-2-1-9 نظرات پاسخگویان در زمینه ارتباطبینمدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری‌های شغلی 81
4-2-1-10 نظرات پاسخگویان در زمینه میزان اهمیت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت پسماند بیمارستانی 82
4-3 تحلیل همبستگی متغیرهای فردی با نظرات آنان.. 83
4-3-4 میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان ابتلا به عفونت به علت عدم رعایت ایمنی 85
4-3-6 میزان تعیین تفاوت‌های موجود در متغیرهای تحقیق در دو گروه جنسی کارکنان.. 87
4-4 بررسی استاندارد بودن نتایج حاصل از چک لیست… 88
4-4-2 بررسی برنامه های مدیریت پسماند. 88
4-4-3 بررسی وضعیت نیروی انسانی درگیر در مدیریت پسماندهای بیمارستانی.. 88
4-4-4 بررسی وضعیت تفکیک، بسته بندی وجمع آوری پسماند. 89
4-4-5 بررسی و ضعیت حمل پسماند. 91
4-4- 6 بررسی محل نگهداری موقت پسماند. 91
4-4-7 بررسی وضعیت واحد امحاء پسماند. 92
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-1 : تعداد از رادیو اكتیوهای مورد استفاده در بیمارستانها و مراكز بهداشتی درمانی.. 10
جدول 1-2 : كد گذاری رنگی پیشنهاد شده برای مواد زائد مراكز بهداشتی و درمانی.. 23
جدول 1-3 : روش های دفع انواع پسماندهای بیمارستانی.. 27
جدول4-1 : شناسنامه بیمارستان شهدای تجریش…. 62
جدول4-2 : تفکیک بخش های بیمارستان شهدای تجریش…. 62
جدول 4-3: فهرست بخش های فعال واحد. 64
جدول 4-4: فهرست امکانات و تجهیزات موجود مدیریت اجرایی پسماندها 65
جدول 4-5: تشریح امکانات و تجهیزات مورد نیاز 66
جدول 4-6: تشریح منابع انسانی مورد نیاز 66
جدول 4-7: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر جنسیت… 74
جدول 4-8: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سن.. 75
جدول 4-9: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سطح تحصیلات… 76
جدول 4-10: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر مدت ساعت کاری در شبانه روز 77
جدول 4-11: توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سابقه کاری.. 78
جدول 4-15: توزیع فراوانی پاسخگویان به ارتباط بین مدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری های شغلی 82
جدول 4-20: میزان همبستگی متغیرهای فردی پرسنل با میزان ابتلا به عفونت به علت عدم رعایت ایمنی 86
جدول 4-22: نتایج آزمون t مستقل در دو گروه جنسی کارکنان.. 87
جدول4-23 میزان همبستگی دیدگاه های کارکنان در زمینه های مختلف مطرح شده در پرسشنامه 94
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل1-1: درصد پسماندهای تولید شده در واحدهای بیمارستانی.. 9
شکل1-2 : تصاویر برخی از پسماند های بیمارستانی.. 17
شکل1-3: چرخه مدیریت پسماند های بیمارستانی.. 21
شکل 1-4 : علامت های مورد استفاده جهت برچسب گذاری.. 24
شکل1-5: درصد استفاده ازانواع ترولی در ایران.. 28
شكل1-6: تجهیزات حفاظت فردی توصیه شده برای كارگران مرتبط با حمل ونقل زائدات بیمارستانی 31
شکل1- 7: هرم مدیریت پسماندها با رویکرد کاهش تولید و بازیافت… 32
شكل1-8 : تشكیلات مدیریت مواد زائد بیمارستانی.. 37
شکل 3-1: نقشه دسترسی به بیمارستان شهدای تجریش…. 52
شکل 3-2: بیمارستان شهدای تجریش…. 53
شکل 3-3 چارت سازمانی بیمارستان شهدای تجریش…. 54
شکل 4-1: هدف برنامه اجریی.. 63
شکل 4-2: میانگین سالانه پسماندها در سال 1390.. 67
شکل4-3: میانگین سالانه پسماندها در سال 1391.. 67
شکل 4-4: سطل پسماندهای شیمیایی و معمولی.. 69
شکل 4-5 سطل پسماند های عفونی و سماند های پرتوزا… 69
شکل 4-7 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر جنسیت… 75
شکل4-8 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سن.. 75
شکل4-9 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سطح تحصیلات… 76
شکل 4-10 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظرمدت ساعت کاری در شبانه روز 77
شکل4-11 توزیع فراوانی پاسخگویان از نظر سابقه کاری.. 78
شکل4-15توزیع فراوانی پاسخگویان به ارتباط بین مدیریت ناکارآمد با افزایش بیماری های شغلی 82
فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1 مقدمه
انسان بزرگترین کاربر زمین است و برای فراهم آوردن نیاز خود، بیشترین بهره را از زمین می برد. این بهرهوری روز افزون، بدون پیامد نیست. انسان به نسبت بهره مندی از طبیعت برای فراهم آوردن خوراک و پوشاک و ساخت و پرداخت دستگاههایی که شیوه و روند زندگی را بهبود میبخشد، پسماند و دوریز تولید می کند. پسماندهای که برخی به طبیعت باز میگردند، برخی بازیافت شده، دوباره به چرخه تولید و بهره وری باز میگردند و برخی دیگر که روی دست طبیعت و انسان میمانند و چاره ای نمیماند مگر کاستن خطر و آلودگی آنها و پنهان کردن آن در دل خاک تا شاید خاک خود راهی برای دگرگونی و بازیافت این مواد باشند.
پسماندهای پزشكی یا بهداشتی[1]، كلیه پسماندهای تولید شده توسط واحدهای تأمین وحفظ سلامت، مؤسسات تحقیقاتی و آزمایشگاه ها را دربر میگیرد یا به عبارت دیگر به كلیه پسماندهای عفونی وزیان آور ناشی از بیمارستانها، مراكز بهداشتی ودرمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی وسایر مراكز مشابه گفته می شود. از منابع عمده زایدات بیولوژیكی، بیمارستانها، آزمایشگاهها و مراكز تحقیقات پزشكی هستند.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت[2]، پسماندهای بیمارستانی، کلیه پسماندهای تولید شده توسط واحدهای تامین وحفظ سلامت، موسسات تحقیقاتی و آزمایشگاهها را در بر مسی گیرد. این تعریف حتی پسماندهای تولید شده درمنازل (مانند تزریق انسولین، دیالیز و …) را نیز شامل می شود(WHO, 1999).
با توجه به حجم تولید بالای پسماند توسط مراکز بهداشتی- درمانی که به طور نمونه در سال 1385 به 80 تن پسماند بیمارستانی در شهر تهران به ازای هر روز رسیده و عدم استفاده از فناوری های لازم جهت بی خطر سازی و دفن بهداشتی ،مردم و ارگانهای مرتبط را با چالشی بزرگ روبرو کرده است. همچنین پسماندهای بیمارستانی به دلیل داشتن انواع گوناگونی از میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌های استافیلوکوک و استرپتوکوک، باسیل سل و کزاز، ویروس هپاتیت(هپاتیت ب و ث) و ویروس ایدز و بسیاری دیگر از میکروبهای بیماریزا مخلوطهای میكروبی و عفونی جزء خطرناكترین پسماندهای جامعه شهری محسوب میگردند(نوری، 1369).
لذا بیﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫـﺎی بیمارستانی، اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز و ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎ و اﭘﯿﺪﻣﯽﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘهای وﺷﻬﺮی را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. اﯾﻦ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎ ﯾﮏ ﺧﻄـﺮ ﺟـﺪی ﺑـﺮای ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷـﻮند(and Fabres, 1998 .( Tissat
چندین دهه است که مدیریت پسماند های بیمارستانی در دستور کار کشورهای جهان قرار گرفته است و کشورهای پیشگام در این زمینه به پیشرفت ها و دستاوردهای سودمندی دست یافته اند و افزون بر تلاش برای بهبود شرایط زندگی بستری اقتصادی را نیز فراهم ساخته اند. با وجود روشهای نوین جهت دفع پسماندهای بیمارستانی در بسیاری از مناطق كشور دفع این پسماندهای خطرناك همچنان به روش سنتی و از طریق ” دفن ” صورت میگیرد. دفن پسماندهای بیمارستانی، علاوه بر آلودگی‌های زیستمحیطی و آبهای زیرزمینی، خطر گسترش برخی از بیماریها را در پی دارد. دفن پسماندهای بیمارستانی و عفونی به شیوه های كنونی در كشور می تواند عواقب وپیامدهای جبران ناپذیری بدنبال داشته باشد(سید محمدی، 1383).
درحال حاضر در بیشتر كشورهای دنیا دفن پسماندهای بیمارستانی به روش بیخطر كردن و استریل كردن صورت میگیرد و این شیوه جایگزین دفع كردن پسماندهای بیمارستانی از طریق پلاسما كردن و دستگاه زباله سوز شده است. دفن پسماندهای بیمارستانی به روش كنونی و همچنین استفاده از زباله سوز به دلیل آلودگی‌هایی كه به همراه دارد به عنوان یک بحران جدی تلقی می شود. در زمان حاضر پسماندهای عفونی مراكزبهداشتی درمانی، مطبها و آزمایشگاههای تشخیص طبی و مراكز درمانی از جمله بیمارستانها با پسماندهای شهری امحاء میگردد كه بر بهداشت و سلامت مردم تاثیرگذار است. پسماندهای شهری قابل بازیافت و تبدیل به كود و قابل استفاده در سطح شهر میباشد و به این علت مخلوط نمودن پسماندهای شهری و بیمارستانی تهدیدی است برای بهداشت شهروندان و كاركنان بخش خدمات شهری شهرداری ها وسازمان های مدیریت پسماند كه با این قبیل پسماندها درتماس میباشند. كشورهای پیشرفته و توسعه یافته پیش از این از زباله سوز و سپس از طریق پلاسما، اقدام به امحاء پسماندهای عفونی می‌كردند(Armbruster, 1998 ).
خرید تجهیزات برای بی‌خطركردن پسماندهای بیمارستانی به روش روز دنیا، مستلزم اعتبارات زیادی است كه می بایست از طرف دولت تامین گردد. مدیریت پسماندهای بیمارستانی نزدیک به پنج سال است که در ایران به اجرا گذاشته شده و سازمان های بهداشت و درمان،محیط زیست و شهرداری ها به لحاظ قانونی دستاندر کار اجرایی آن و نظارت بر مدیریت درست آن شده اند(سازمان شهرداری، 1391).
پسماندهای ویژه طبق قانون مدیریت پسماند، مصوبه 9 خرداد 1383 شامل چند گروه اصلی میباشد. مهم‌ترین این گروه پسماندها، پسماندهای بیمارستانی بوده كه نقش بسزایی در به خطر انداختن سلامت شهروندان دارد. اصول درست این شیوه ها در استانداردهای ناظر بر بهداشت محیط و حفاظت محیط زیست از قبیل استاندارد EPA مربوط به ایالات متحده آمریكا و راهنمای EC مربوط به اتحادیه اروپا است. پسماندهای بیمارستانی شامل عفونی، پاتولوژیك، اجسام تیزوبرنده، دارویی، سرطان‌زا، شیمیایی، رادیواكتیو، براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در صورت تفكیک مناسب پسماندها، پسماندها شامل 80 درصد پسماندهای عادی مراكز درمانی، 15 درصد پسماندهای پاتولوژیكی و عفونی، یک درصد اجسام تیزوبرنده، سه درصد پسماندهای شیمیایی و دارویی و كمتر از یک درصد پسماندها مخصوص مواد رادیواكتیو، كپسول‌های گاز، دماسنج‌های جیوه‌ای شكسته و باطری‌های استفاده شده میباشد. شیوه های از بین بردن پسماندها شامل سوزاندن به وسیله زباله سوز، ضدعفونی شیمیایی، عملیات حرارتی مرطوب، عملیات حرارتی خشك، استفاده از امواج میكروویو، دفن كردن یا انباشته‌سازی و بی‌حركت سازی است.
درحال حاضر بیمارستانها بیشترین مقدار پسماندهای خطرناك را تولید میكنند. میزان تولید پسماندها، وابسته به عوامل زیادی همانند درآمد سرانه و استانداردهای بهداشتی كشورهاست بر پایه همین امر، در كشورهای با درآمد متوسط و كم، تولید پسماند كمتر از كشورهایی است كه درآمد سرانه آنها بالاتر است. در مراكز درمانی كه طرح مدیریت تفكیک اجزاء پسماند در آنها اجرا می‌شود، میزان پسماندهای خطرناك تولیدی، نسبت به مراكز درمانی كه فاقد مدیریت تفكیک پسماندها هستند، بسیار كمتر است. شوربختانه به دلیل نهادینه نشدن فرهنگ تفكیک اجزاء پسماند در مبداء تولید و عدم درك این مسئولیت توسط مدیران مراكز درمانی، میزان تولید پسماندهای بیمارستانی در كشورمان، رقم بسیار بالایی بوده به طوری كه در سال‌های اخیر با توجه به رشد فزاینده آن، شهرهای بزرگ كشور را دچار بحران نموده است(شجاعی، 1383).
بر پایه طرح سازمان جهانی بهداشت پسماندهای عفونی، پاتولوژیكی و اجسام تیزوبرنده با روش های مختلف زباله سوزی از بین می‌روند و ضدعفونی شیمیایی پسماندها، روش میكروویو ، دفن كردن و تخلیه در فاضلاب‌ها برای پسماندهای سرطان‌زا، شیمیایی و رادیواكتیو انجام نمی‌شود. در این میان به جز روش دفن كردن و تخلیه در فاضلاب، تمامی روشهای یاد شده برای از بین بردن اجسام تیزوبرنده استفاده می‌شود. معضل اساسی در زمینه پسماند های بیمارستانی مدیریت آن در مبداء، نحوه جمع آوری و حمل و دفع نهایی آن می باشد. باتوجه به اینكه معضل اصلی در مورد پسماند های بیمارستانی عدم تفكیک اجزای آنها در مبداء تولید میباشد كه با پافشاری و پیگیریهای وزارت بهداشت تعداد كمی از بیمارستانها، آن هم به صورت نامناسب و غیر بهداشتی عمل تفكیک را انجام می دهند. گرچه مجلس جمع آوری حمل و دفع پسماندهای بیمارستانی را به عهده خود تولیدكنندگان(بیمارستانها) گذاشته است، اما تا هنگامی كه بیمارستانها ومراكز درمانی به تنهایی و رأساً با بستن قرارداد با شركتهای خصوصی این كار را انجام ندهند، شهرداری خود را مؤظف میداند كه نسبت به جمع آوری و دفع آن اقدام نماید. با این حال برخی از بیمارستانها طرح تفكیک اجزاء پسماند را به طور كامل وصحیح انجام نمی دهند و پسماندهای عفونی و عادی را با هم جمع آوری و بستهبندی مینمایند . این اقدام حجم كار و هزینه دفع پسماند را بسیار بالا میبرد، چون سازمان های مدیریت پسماند از تفكیک پسماندهای عفونی از عادی اطمینان ندارند به ناچار همه پسماندهای بیمارستانی را عفونی تلقی مینمایند(WHO, 2001).
تعداد صفحه : 132
قیمت :14700 تومان
بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد
و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.
پشتیبانی سایت : * parsavahedi.t@gmail.com
در صورتی که مشکلی با پرداخت آنلاین دارید می توانید مبلغ مورد نظر برای هر فایل را کارت به کارت کرده و فایل درخواستی و اطلاعات واریز را به ایمیل ما ارسال کنید تا فایل را از طریق ایمیل دریافت کنید.
14,700 تومانافزودن به سبد خرید