دانشگاه ادیان و مذاهب
دانشكده مذاهب
پایان نامه كارشناسی ارشد
نقش تقریبی صوفیان ایرانی قرن هفتم
با تاکید بر نظرات مولانا
استاد راهنما :
دکتر قاسم جوادی
استاد مشاور:
دکتر علی آقا نوری
تابستان1392
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
1ـ8ـ مفاهیم و اصطلاحات تحقیق.. 5
1ـ9ـ موانع و محدودیتهای تحقیق.. 7
فصل سوم: صوفیان ایرانی قرن هفتم
3ـ5ـ شهاب الدین سهروردی زنجانی.. 36
3ـ6ـ فخرالدین عراقی همدانی.. 37
3ـ8ـ بهاء الدین احمد سلطان ولد. 40
3ـ9ـ1ـ تصوف در دیدگاه مولانا 42
3ـ9ـ 3 ـ قرآن و احادیث در اندیشه مولانا 44
فصل چهارم: عناصرفکری موثر صوفیان بر تقریب مذاهب
4ـ2ـ انتساب سلسله های صوفیه به حضرت امیرالمومنین (علی علیه السلام) 49
4ـ3ـ نقش مولانا درتقریب مذاهب.. 52
4ـ5ـ دین و انسانیت از دیدگاه مولانا 66
4ـ6ـ محبت و ارادت مولانا به امیرالمومنین (علیه‌السلام) 67
4ـ7ـ حضرت علی (علیه‌السلام) دستگیردوجهان. 71
4ـ8ـ امام حسین (علیه‌السلام) از نگاه مولوی.. 72
4ـ10ـ تساهل و تسامح درنگاه مولانا 82
4ـ11ـ مولانا و تعامل با ادیان. 85
4ـ12ـ یهود از دیدگاه مولانا 86
4ـ13ـ کثرت گرایی در نگاه مولانا 87
4ـ14ـ اختلافات مذهبی از دیدگاه مولانا 92
4ـ15ـ صلح کل از نگاه مولانا 94
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
5 ـ2 ـ خلاصه مباحث و نتیجه گیری.. 99
5 ـ3 ـ پیشنهادات و راهکارها 105
5 ـ3 ـ 1ـ پیشنهادات پژوهشی.. 105
5 ـ4 ـ پیشنهادات کاربردی.. 106
5 ـ4 ـ 1 ـ انتشار نظرات مولانا در قالب پیام های کوتاه 106
5 ـ4 ـ 2 ـ اندیشه های مولانا سر لوحه زندگی سیاستمداران. 106
5 ـ4 ـ 3 ـ تاکید بر محبت اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و اله) 106
5 ـ4 ـ 4 ـ تاکید بر اخلاق.. 106
5 ـ4 ـ 5 ـ تأکید بر مشترکات.. 107
5 ـ4 ـ 6 ـ احترام به یکدیگر. 108
5 ـ4 ـ 7 ـ آگاهی از مذاهب یکدیگر. 109
5 ـ4 ـ 8 ـ اعتدال مذهبی وپرهیز از اعمال تحریک آمیز. 109
5 ـ4 ـ 9 ـ تدوین روایات مشترك بین مذاهب اسلامى.. 110
5 ـ4 ـ 10 ـ رعایت حقوق برادری.. 110
چکیده
موضوع این تحقیق “نقش تقریبی صوفیان ایرانی در قرن هفتم با تاكید بر نظر مولانا” است كه با هدف تبیین چگونگی تاثیر نقش صوفیان قرن هفتم درتقریب بین مذاهب صورت گرفته است.
در حقیقت این پژوهش به دنبال این است: كند و كاو در مفهوم تقریب و تصوف و رابطه بین این مفاهیم، بررسی نقش صوفیان قرن هفتم در تقریب مذاهب، بررسی آثار مولانا، شناخت نقش مولانا در تقریب بین مذاهب.
مباحث نظری این پژوهش تركیبی از مقوله‌های تصوف وعرفان، شریعت و طریقت و سیری در زندگی و آثارصوفیان قرن هفتم؛ نقش آنها در تقریب بین مذاهب و به ویژه نقش و جایگاه مولانا در این زمینه است. روش تحقیق در این پژوهش اسنادی است كه با مطالعه اسناد و كتابها به دو صورت حقیقی و مجازی به بررسی مبانی نظری پژوهش پرداخته شده است.
یافته‌های این پژوهش نشان داد؛ كه پیام مولانا پیام صلح و دوستی و بی ریایی برای پیروان همه ادیان است. وی معتقد است كه راههای رسیدن به خداوند متفاوت و هر یك از ادیان و مذاهب از راه خود به سمت او در حركت هستند، اما به هر روی مقصد (خدا) یكی است، بنابر این نباید بین پیروان مختلف ادیان تضاد وجود داشته باشد.
كلید واژه: تصوف، عرفان، تقریب مذاهب، صوفیان قرن هفتم، مولانا.
پیشگفتار
اختلافات مذهبی امروزه یكی از مشكلاتی است كه به ویژه بطور روزمره در كشورهای مسلمان قربانیان زیادی میگیرد. به نظر میرسد؛ مسلمانان بیش از هر زمان دیگری نیازمند توافق و همدلی با یكدیگر در مقابل دشمنان اسلام برای رفع مشكلاتشان هستند. هر چند برخی از این اختلافات ریشههای تاریخی دارند، با این حال در طول دوره‌های تاریخی مختلف افرادی بودند كه در جهت همسویی مذاهب تلاشهای بسزایی داشتند، یكی از مهم‌ترین آنها مولانا است كه به زبان شعر در زمینه تقریب بین مذاهب سعی فراوان داشته است. این پژوهش به دنبال بررسی نقش و جایگاه صوفیان قرن هفتم در تقریب مذاهب با تاكید بر نقش مولانا است، البته تلاش شده تا از همه ظرفیت‌های موجود در خصوص تقریب استفاده شود. به این امید كه در نهایت به ارایه راهكارهایی درجهت تقریب مذاهب دست یابیم.
این تحقیق در پنج فصل تنظیم شده است:
فصل اول: كلیات تحقیق چون بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف و… پرداخته شده است.
فصل دوم: به تعاریف، ریشهها، تاریخچه پیدایش عرفان و تصوف، تفاوت آنها و تمایز آنها با شریعت و طریقت پرداخته شده است.
فصل سوم: زندگی نامه، شرح اندیشه‌ها و روش‌های صوفیان قرن هفتم ارایه شده است.
فصل چهارم: عوامل موثر بر تقریب مذاهب و به ویژه كند و كاو در دیدگاه‌ها و نظرگاه‌های مولانا در این راستا است.
فصل پنجم: به نتیجه گیری و ارایه راهكارها پرداخت شده است.
مقدمه:
این فصل اختصاص به کلیات تحقیق دارد؛ ما در این فصل، مباحثی مثل بیان مسئله، ضرورت تحقیق، اهداف تحقیق، سؤالهای تحقیق، روش تحقیق، مفاهیم و اصطلاحات و موانع و محدودیتهای تحقیق مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ـ2ـ بیان مسئله
امروزه اختلاف بین مذاهب، بیش از هر زمان دیگری، سبب تفرقه بین پیروان آنها شده است، و جنگ‌های فراوانی که به دلیل اختلاف بین مذاهب و ادیان به وجود آمده است، بیش از هر زمان دیگرخود را نشان میدهد که در واقع اسلام و جامعه مسلمانان از این وضعیت، آسیب بیشتری می‌بینند.
برخی از این اختلافها که در دوران فعلی ظهور بیشتری دارد، را میتوان دارای ریشه های تاریخی دانست. به گونهای که این اختلافات از ابتدای پیدایش مذاهب مختلف وجود داشته است. البته افراد و گروه‌های مختلف سعی داشتهاند، تا با حل و فصل این اختلافات، به وحدت بیشتر بین مذاهب دست یابند.
از عمدهترین این گروه‌ها، میتوان به گروه صوفیان اشاره کرد. تصوف یک روش خاص زندگی است که راحتی و تسکین درونی و سعادت صوفی را در راهی غیر از انجام فعالیتهای عادی زندگی، به وسیله تحمل مشقات و زهد و ترک لذتهای دنیوی و پیروی از اصل «فرار از زندگی مادی»تأمین نماید.[1]
برخی ریشههای تصوف اسلامی را برگرفته از نظریههای فلسفی یونان و گروهی آن را ناشی از اندیشهی عرفانی و فلسفی هندو دانسته و عده دیگر آن را در تفکرات ایران پیش از اسلام جستجو کردهاند.[2]
البته برخی برای تصوف منشا اسلامی قائل نیستند و معتقدند در واقع تصوف هنگامی مطرح گردید که دین و فلسفه در همه جهات در حال رشد بود و مباحث فلسفی و کلامی آغاز شده بود.
از قرن پنجم تا قرن هفتم هجری کتاب‌های عرفانی متعددی تدوین و سلسههای بزرگ صوفیه تشکیل شد، یکی از بزرگترین و معروفترین آنها، سلسهی مولویه است. آنها مریدان خلف و تربیت یافتگان مشایخ مولانا بودند که بنا به رسم آن زمان، آداب و تربیت مجالس سماع او همراه با تعلیم و قرائت مثنوی و غزلیات مولانا به صورت طریقت خاص در آورده بودند و مثل سلسههای صوفیه، طریقت مولویه را بنیان نهادند.
مولوی یکی از بزرگترین عارفان قرن هفتم است. آثار بزرگ و بیهمتایی در حوزه عرفانی از خود بر جای گذاشته است؛ مثنوی در حکم سفرنامهی روحانی مولانا است، که حالات او را در برخورد با تجربههای صوفیانه و عرفانی بیان میدارد، وی حقایق تصوف را با رموز آیات قرآنی و اخبار و احادیث نبوی شرح داده است.
از دیدگاه مولانا، تصوف به معنای عشق و رهایی از خویشتن بود. وی تصوف را عشق و جذبه و کمال یابی در عالم حقیقت می‌داند.مولانا اختلاف و تفرقه بین مؤمن و کافر و مسلمان و ترسا را از آن جهت که مانع تحقق وحدت و یگانگی بشود، نفی میکرد، چرا که او کمال هستی مطلق را در انسان و انسانیت میدید در این زمینه میتوان به مورد زیر اشاره کرد:
| هر نبی و هر ولی را مسلکی است | لیک تا حق می‌برد جمله یکی است[3] |
مولوی برای بیان دیدگاه خود دست به تمثیلهای مختلفی زده است، مثلاً اهل تفرقه را به گیاهان و درختان مختلف تشبیه میکند و میگوید: گر چه گیاهان و درختان رنگ و شکل و خاصیت مختلفی دارند، اما حیات دهنده‌ی آنها آب واحد است همین طور گر چه در این جهان مردم مذاهب و عقاید مختلفی دارند؛ ولی جامع همه این تفرقه‌ها و پراکندگی‌ها حضرت حق میباشد.
مولانا با استفاده از شعر، تمثیل و حتی با بکار بردن آیات قرآن و احادیث سعی فراوانی در جهت تقریب مذاهب انجام داده است؛ با توجه به این مطالب و مطالعات اکتشافی دیگر که بیانگر نقش موثر صوفیان بر تقریب بین مذاهب بوده است. در این پژوهش درصدد بررسی نقش صوفیان قرن هفتم، بر تقریب مذاهب می‌باشیم، اما نظر به اهمیت و نقش برجسته مولانا در قرن هفتم و حتی بنا بر اعتقاد برخی در قرون بعدی این بررسی با تاکید بر نقش مولانا در تقریب مذاهب صورت گرفته است؛ ضمناً به نقش سایر صوفیان هم اشاره‌ی می‌گردد.
تعداد صفحه : 127
قیمت : 14700تومان
