دانشگاه ادیان و مذاهب
دانشکده ادیان
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته فلسفه هنر
تحلیل و ارزیابی
صورت بندی مضامین معنوی (حس معنوی – استعلایی)
در سینمای فرانک دارابانت
استاد راهنما:
دکتر سید رضی موسوی گیلانی
استاد مشاور:
استاد منصور براهیمی
شهریور ماه 1392
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
1-5- ادبیات پژوهش: مبانی و پیش فرض ها 12
2-1- نگاهی به سیر شکلگیری سینمای معنویتگرا در تاریخ سینما 22
2-2- کارگردانهای خاص و دغدغه معنویتگرایی.. 34
2-3- دیدگاه‌ها و رویکردها. 42
2-3-2- شیوه تعامل میان رویکرد معنویتگرا و فیلم. 48
2-4- رویکردهای تحلیل و نقد فیلم در سینما 68
3- فصل سوم: فرم فیلم و انتقال معنا 80
3-1- نگرش نئوفرمالیستی و فیلم. 80
3-1-1- فرمالیسم/ نئوفرمالیسم و نگره فیلم. 80
3-1-2- کارکردهای اجتماعی فیلم و ظهور نئوفرمالیسم. 84
3-1-3- نگرش فرمالیستی/نئوفرمالیستی فیلم: شکلگیری نظریه. 86
3-2- نقش خواننده در شکل دادن به معنای فرم 89
3-3- کاربرد و ویژگی های رویکرد نئوفرمالیسم (پست فرمالیسم) در سینما 93
3-3-1- فرم و محتوا در نگرش نئوفرمالیستها 99
3-3-2- فرم و نسبت آن با صورت هنری در نگاه سنت گرایان. 101
3-4- فرم زیبایی شناختی فیلم. 108
3-4-1- انتظارات فرمال تماشاگر از فیلم. 110
3-4-2- قراردادهای فرمال و تجربه تماشاگر. 111
3-4-3- برداشت معنا از فرم فیلم. 112
3-4-4- فرم فیلم و معیار های ارزیابی و تحلیل.. 116
3-6- اصول ساختار روایت در فیلم داستانی.. 120
3-7- تکنیک در فیلم داستانی.. 129
3-7-2- فیلمبرداری و قاب بندی.. 131
3-7-3- تدوین و چسباندن نماها 133
3-8- ژانر و سبک در فیلم داستانی.. 136
4- فصل چهارم: تحلیل فیلمهای نمونه معنویتگرا:مورد پژوهی سینمای فرانک دارابانت.. 140
4-1- سینمای معنویتگرای فرانک دارابانت.. 140
4-2- فیلم اول: رستگاری در شاوشنک The shawshank redemption.. 143
4-2-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 147
4-3- فیلم دوم: مسیر سبز The Green Mile.. 157
4-3-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 162
4-4- فیلم سوم: مجستیک The majestic. 171
4-4-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 174
4-5- فیلم چهارم: مه The Mist 183
4-5-1- تحلیل اصول فرمال فیلم. 187
4-6- تحلیل کلی سبک و ویژگی های فرمال آثار سینمایی فرانک دارابانت.. 197
5-. فصل پنجم: نتیجه گیری.. 210
چکیده:
پژوهش حاضر تلاشی برای تحلیل و ارزیابی صورت بندی مضامین معنوی (حس معنوی – استعلایی (Spirituality)) در سینماست. در این مسیر ابتدا به سیر شکلگیری سینمای معنویتگرا و هم چنین کارگردانهای خاصی که دغدغه معنویتگرایی در فیلمهایشان اهمیت داشته، نگاهی اجمالی شده است. سپس به بیان شیوه تعامل میان رویکرد معنویتگرایی و فیلم از منظر دینگرایان پرداخته شده و در ادامه نیز انواع رویکردهای تحلیل فیلم به عنوان روشهای تحلیلی موجود مطرح شده است. روش و رویکرد تحلیلی این پژوهش بر ارزیابی فرم و قالب ارائه روایت داستانی در فیلم از نگاه نئوفرمالیستها (پستفرمالیستها) تکیه دارد. بنابراین در گام بعد نگرش نئوفرمالیستی در سینما و چگونگی کاربرد نظریه آنها در فیلم تبیین شده و به نسبت فرم و محتوا در فیلم پرداخته شده است. در این رویکرد از آن جهت که فرم به نوعی محتوا را میآفریند؛ نزدیک به دیدگاه سنت گرایان در مورد نماد و صورت اثر هنری است که آن را جلوه ای از امر متعالی و قدسی میدانند. به تعبیر دیگر فرمی که محتوایی معنویتگرایانه را با خود دارد همان صورت هنر معنوی در نگاه اهل سنت است. این دیدگاه تبیین میکند که تجربه فرم فیلم در تعامل با تماشاگر تبدیل به یک تجربه معنوی – آیینی میشود. این رویکرد با دیدگاه اصحاب مکتب دریافت آلمان برای تبیین نقش خواننده در شکل دادن به معنای فرم تکمیل میشود. در این نگرش معتقدند که معنا و حس معنوی برآمده از فرم با مشارکت فعال تماشاگر و از طریق تجربه او، شکل میگیرد. درادامه به تبیین فرم فیلم پرداخته شده است. در این تبیین مواردی چون اصول فرم فیلم و معیار های ارزیابی و تحلیل، اصول ساختار روایی در فیلم داستانی و عناصری چون میزانسن، قاب بندی و فیلمبرداری، تدوین، صدای فیلم و سبک کارگردانی بیان شده است. در پایان نیز به تحلیل چهار فیلم از فرانک دارابانت کارگردان صاحب نام آمریکایی مجاری تبار پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: حس معنوی – استعلایی، (Spirituality)، مضمون معنوی، فرم، نئوفرمالیسم، فرانک دارابانت.
1- فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
هنر همواره بیانگر شکلی از اشتیاق آدمی برای جاودانگی است. به بیان امروزی مشتاق بودن یعنی هیجان زده بودن برای چیزی. غلیان احساسات و شور و احساس برای درک، دریافت یا حس کردن امری را اشتیاق مینامند، جالب آنکه «مشتاق بودن» – (enthusiasm)- از دو لغت یونانی en و Theosگرفته شده است و به معنای ((in God «خدایی» است. این خدا گونه بودن و نسبت اشتیاق با امری خدایی همان حس کشش معنوی است که در هنر باعث ماندگاری، جاودانگی و ایجاد حسی متفاوت در مخاطب میگردد. این مشارکت مخاطب که در فضایی آکنده از اشتیاق و معنویت صورت میگیرد برای انسان تبدیل به تجربه ای معنوی شده و به زندگی انسان معنا و جهتی الهی میبخشد.
با چنین رویکردی میتوان تمامی امور زندگی و فضای خلاقیت هنری را به اموری معنوی و قدسی پیوند زد. از این رو میتوان گفت فیلمها خود به خود دارای معنویتی درونی هستند که آدمی را برای تأمل و جست و جوی ناخودآگاه فردیشان(و چه بسا جمعی) تحریک و تهییج میکند.
از سوی دیگر هنر قصه گویی در فیلم الهام گرفته از هنر قصه گویی بزرگان دینی و کتب آسمانی است. با تأملی گذرا در کتب آسمانی و الهی میتوان دریافت که همواره برای مخاطبان عام (و چه بسا فرهیخته) از زبانی هنرمندانه و با پرداختی داستان وار برای انتقال مفاهیم معنوی استفاده شده است، فیلم نیز چنین شیوه ای را برای انتقال مفاهیم و معنای خود به مخاطب برگزیده است. از این رو یکی از هیجان انگیزترین مجاری ارتباطی که از طریق آن میتوان آدمی را با مضامین معنوی پیوند داده و آشنا کرد استفاده از سینما و قصه گویی با تصاویر یک فیلم است.
دیدگاه برخی مؤمنین و معنویتگرایان نیز بر آن است که زندگی انسان محل الهامِ علائم ربانی و معنوی است. به تعبیر دیگر خداوند از طریق نشانههایی در زندگی آدمی به وی الهام نموده و پیام هایی را برای انسان ارسال مینماید و یکی از این نشانهها و محل های علامت گذاری شده در زندگی انسان در دنیای امروز فیلم و سینما است. از این رو برخی نظریه پردازان معتقدند فیلمها نیز به صورت ناخودآگاه نشانههایی از معنویت را در خود دارند، چه فیلم ساز خواسته باشد چنین مفهومی را منتقل کند چه در ناخودآگاه و فرم خاص ارائه اثرش پنهان شده باشد.
از سوی دیگر زندگی در دنیای امروز انسان را در کشاکش سهمگینی با مسائل معنوی و ماورائی قرار داده است که در گذشته وجود نداشته است، زندگی سنتی دیروز به دلیل عدم وجود تکنولوژی و رسانهها فرصتی برای تأمل در طبیعت، هستی، معرفت و نگرش به درون آدمی برای وی فراهم میکرد. اما ارتباطات و رسانههای امروز (رسانههای تصویری چون سینما، تلویزیون و…) نه تنها چنین فرصتی را از وی دریغ میکنند، بلکه جنس نیازها و نگرش های آدمی را از مسائل درون گرایانه و معنوی دور میکنند. رسانهها (رسانههای تصویری چون سینما، تلویزیون و…) امروزه به فرهنگ جمعی مفروضی برای جامعه بدل شده اند که اصلی ترین وظیفه آن تعریف زندگی است. برخی از نظریه پردازان معتقدند امروزه تربیت و پرورش خویشتن مذهبی و نگاه معنویتگرایانه نیز در زندگی انسان به مدد رسانهها شکل میگیرد. به تعبیر دیگر امروزه کنش دینی فرد در تعامل و برداشت از رسانههایی بدست میآید که در زندگی با آنها درگیر است. چه بسا ساختار هویت فردی وی در تعامل با سینما و رسانههای تصویری امروز شکل میگیرد.
در پژوهشی دانشگاهی در آمریکا در سال 2002 به دست آمد که به طور معمول دانشجویان یک دانشگاه در یک ماه درسی هشت تا ده فیلم میبینند و در این تحقیق دانشجویانی وجود داشتند که تا55 فیلم در یک ماه را مشاهده میکردند (بیشتر این دانشجویان تمایل داشتند که این فیلمها را در سینما تماشا کنند) همین پژوهش نشان میدهد در سال 2002 آمریکایی ها بابت بلیط سینما بیشتر از 4/9 بیلیارد دلار هزینه کرده اند. به این آمار باید اضافه کرد که فروش دی وی دی در همان سال به 7/8 بیلیارد دلار و کاست وی اچ اس 4/3 بیلیارد دلار رسیده است.[1]
آمار بدست آمده در این پژوهش –که با نسبت ها و درصدهای متفاوت در مورد جوانان و دانشجویان کشورهای دیگر قابل رد گیری و بررسی است- نشان میدهد که سیل بنیان کن توجه مخاطبان به سینما و فیلم (و البته رسانههای تصویری) روز به روز در حال افزایش است. این توجه نشان میدهد که یکی از ابزار های مهم برای فرهنگ سازی، هویت یابی و ایجاد تمرکز و معنویت در جوانان امروز رسانه سینما و فیلم است. از این رو سینما امروزه به صورت بخشی منظم از آموزش های فرهنگی و اجتماعی جوامع در آمده است.
جذابیت سینما اگرچه امروزه در مواجهه و مقایسه با تلویزیون و رسانههای سهل الوصول امروزی کاهش یافته است، اما جوهره داستان گویی سینما و تکیه اش بر نیروی جذاب روایت داستان، همچنان تخیل و احساسات تماشاگر را به صورتی قدرتمند درگیر میکند. امروزه فیلمها جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان هستند و گونه ای جدید از امکانات هویت یابی را برای وی فراهم میکنند.
هم چنین داستانها از تجربیات عادی زندگی برای هدایت انسان به قلمرو روحانی و معنوی استفاده میکنند. از این رو داستان فیلم نیز امکان ایجاد حسی معنوی، تجربه دینی و مکاشفههای معنوی را برای آدم های درگیر و گرفتار زندگی پیچیده و ماشین زده امروز فراهم میکند. درک حسی از بخشایش، دوستی، معرفت، احساس امید به زندگی، اعجاز و ایمان و هم چنین یافتن احساس ندامت از گناه، مجازات یا نقصان در اطاعت و مفاهیمی از این دست امروزه در روایت فیلم داستانی امکان پذیر است. بنابراین پرداختن به سینما و فیلم به عنوان یکی از مهم ترین جنبههای شکلگیری هویت معنوی و دینی در زندگی امروز اهمیتی دو چندان مییابد.
از این رو پژوهشگران بسیار تلاش کرده اند تا از منظر های متفاوت به تعامل میان امور دینی (معنوی) و فیلم و تبیین چگونگی اثر گذاری سینما (فیلم) بر جامعه و دنیای پیرامون خود بپردازند. این پژوهش تلاش دارد تا به شیوه طرح مضامین معنوی و استعلایی و اثر گذاری فیلم داستانی بر مخاطب از طریق فرم و تکنیکی که در سینما بکار میرود؛ نگاهی بیاندازد. امید که این راهی باشد برای نزدیک شدن به الگویی کارآمد برای جهت دهی سینما و سینماگران به سمت معنویت و روشی باشد برای نقد و تحلیل معنوی فیلمهای سینمایی.
تعداد صفحه : 232
قیمت :14700 تومان
