دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی
گروه شیلات
پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی‌ارشد (M.Sc)
در رشته شیلات- گرایش تکثیر و پرورش آبزیان
الگوی رشد و آنتوژنی شکل بدن ماهی کلمه (caspicusRutilus rutilus) در مراحل اولیه تکوین در دوره پرورش لاروی
اساتید راهنما
دکتر رحمان پاتیمار
دكتر سهیل ایگدری
اساتید مشاور
مهندس كیاوش گلزاریان پور
دکتر سعید یلقی
1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه و کلیات
1-1- کلیات…………………………………………………………………………………………………………………….. 3
1-2- ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 5
1-3- اهداف مورد مطالعه در این تحقیق…………………………………………………………………………….. 7
1-4- معرفی ماهی کلمه……………………………………………………………………………………………………. 7
1-5- رده بندی ماهی کلمه……………………………………………………………………………………………….. 7
1-6- مشخصات ظاهری ماهی کلمه……………………………………………………………………………………. 8
1-7- صید ماهی کلمه………………………………………………………………………………………………………. 9
1-8- تغذیه ماهی کلمه……………………………………………………………………………………………………… 9
1-9- تولیدمثل ماهی کلمه………………………………………………………………………………………………… 10
1-10- ریخت‌سنجی……………………………………………………………………………………………………….. 10
1-11- شکل و اندازه……………………………………………………………………………………………………… 13
1-12- شکل………………………………………………………………………………………………………………….. 13
1-13- نقطه‌گذاری یا لندمارک گذاری………………………………………………………………………………. 14
1-14- ریخت‌سنجی هندسی……………………………………………………………………………………………. 16
1-15- رویهمگذاری……………………………………………………………………………………………………… 19
1-16- آنالیز پروکراستی تعمیم یافته…………………………………………………………………………………. 19
1-17- آلومتری………………………………………………………………………………………………………………. 20
1-18- کاربرد آنالیزهای آلومتری شکل و ریخت‌سنجی هندسی…………………………………………… 23
1-19- شبکه تغییرات شکلی…………………………………………………………………………………………… 23
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل دوم: مروری بر منابع
2-1- مطالعات انجام شده………………………………………………………………………………………………… 27
فصل سوم: مواد و روش‌ها
3-1- نمونه برداری…………………………………………………………………………………………………………. 35
3-2-آماده سازینمونه‌هابرایآنالیزهایریخت‌سنجی…………………………………………………………………. 36
3-3- ریخت‌سنجی هندسی……………………………………………………………………………………………… 36
3-4- رشد آلومتری…………………………………………………………………………………………………………. 37
3-5- آلومتری چند متغیره……………………………………………………………………………………………….. 38
3-6- آنالیز CVA………………………………………………………………………………………………………….. 38
فصل چهارم: نتایج
4-1-نتایج بررسی‌های ریخت ظاهری ماهی……………………………………………………………………….. 43
4-2-آلومتری رشد………………………………………………………………………………………………………….. 46
4-3- آزمون کلاستر یا پراکندگی………………………………………………………………………………………. 58
4-4-ریخت‌سنجی هندسی……………………………………………………………………………………………….. 60
فصل پنجم: بحث
5-1- آلومتری رشد…………………………………………………………………………………………………………. 72
5-2- ضرایب رشد………………………………………………………………………………………………………….. 74
5-3- ریخت‌سنجی هندسی……………………………………………………………………………………………… 75
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………….. 81
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول1-1- اصطلاحات کلیدی و مترادف آنها…………………………………………………………………… 18
جدول3-1- سن، بیومتری و تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده……………………………………………… 39
جدول 4-1- ضرایب رشد (طول پوزه، طول سر، طول تنه، طول دم، قطر، ارتفاع بدنماهی کلمه قبل و بعد از نقطه عطف 56
جدول 4-2- ضرایب رشد (طول پوزه، طول سر، طول تنه، طول دم، قطر چشم، ارتفاع بدن ماهی کلمه قبل و بعد از جذب کیسه زرده………………………………………………………………………………………………………………………………………. 56
جدول 4-3- ضریب رشد طول پوزه، طول سر، طول تنه، طول دم، قطر چشم، ارتفاع بدن…….. 57
جدول 4-4- ضرایب رشد الگوی آلومتری چند متغیره……………………………………………………….. 58
فهرست شكل‌ها
عنوان صفحه
شكل 1-1- مراحل مختلف حذف تفاوت‌ها در شکل………………………………………………………….. 14
شکل 3-1- ترتیب لندمارک گذاری در پیکره 9 لندمارکی…………………………………………………… 37
شکل 4-1- طول کل در مراحل تمایز پس از تفریخ ماهی کلمه……………………………………………. 46
شکل 4-2- روند تغییرات ضرایب رشد قسمت‌های مختلف بدن…………………………………………. 54
شکل 4-3- زمان نقاط عطف ضرایب رشد ماهی کلمه………………………………………………………… 55
شکل 4-4- طول کل مربوط به نقاط عطف ضرایب رشد ماهی کلمه…………………………………….. 55
شکل 4-5- طرحهای استخراجی از TPS Spline با توجه به Consensus مختصات پیکرهی نه لندمارکی 67
شکل 4-6- تصاویر ماهی کلمه به ترتیب ازa تا e روز تفریخ، سه روز، سی روز، چهل و یک، و هشتاد روز پس از تفریخ 68
فهرست نمودار‌ها
عنوان صفحه
نمودار4-1- ارتباط بین طول کل و وزن ماهی کلمه…………………………………………………………….. 47
نمودار4-2- روند تغییرات طول سر نسبت به طول کل ماهی کلمه……………………………………….. 48
نمودار 4-3- روند تغییرات طول تنه نسبت به طول کل ماهی کلمه………………………………………. 49
نمودار 4-4- روند تغییرات طول پوزه نسبت به طول کل ماهی کلمه نمودار…………………………. 50
نمودار 4-5- روند تغییرات طول دم نسبت به طول کل ماهی کلمه………………………………………. 51
نمودار 4-6- روند تغییرات ارتفاع بدن نسبت به طول کل ماهی کلمه…………………………………… 52
نمودار 4-7- روند تغییرات قطر چشم نسبت به طول کل ماهی کلمه……………………………………. 53
نمودار 4-8- میانگین ضریب آلومتری چندمتغیره ویژگی‌های مختلف ماهی کلمه از لحظه تفریخ تا روز هشتاد پس از آن 57
نمودار 4-9- درختی پراکندگی بدست آمده از تغییرات شکلی پیکره نه لندمارکی………………… 60
نمودار 4-10- خط سیر رشد بدست آمده از RW1 (پیکرهی 9 لندمارکی) از روز صفر تا 80 بعد از تفریخ 62
نمودار 4-11- خط سیر رشد بدست آمده از RW2 (پیکرهی 9 لندمارکی) از روز صفر تا 80 بعد از تفریخ 62
نمودار 4-12- روند تغییرات شکل ماهی کلمه (Rutilus rutilus caspicus) به طول کل در طی مراحل اولیه رشد از لحظه تفریخ تا 80 روز پس از تفریخ……………………………………………………………………………………………………………………. 63
نمودار 4-13- روند تغییرات RW1 و RW2……………………………………………………………………… 64
نمودار 4-14- روند تغییرات PC1 و PC2 در اشکال میانگین……………………………………………… 64
نمودار 4-15- روند تغییرات PC1 و PC2 در کل نمونه‌ها…………………………………………………… 64
نمودار 4-16- آنالیز CVA بر حسب مولفه کانونی اول و دوم شکل میانگین…………………………. 65
چکیده
این تحقیق جهت بررسی الگوی رشد، روند تغییرات شکل بدن در طی مراحل اولیه و تحلیل الگوی همبستگی ساختارهای بدن در طی مراحل اولیه رشدی و بررسی نقش عملکردی و کارآیی هر یک از مراحل شکلی ماهی کلمه (Rutilus rutilus caspicus)انجام شد. نمونه‌برداری در مجتمع بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری سد وشمگیر از استخر 5/0 هکتاری که یک مزوکوم طبیعی جهت پرورش لارو‌های ماهی کلمه بود صورت گرفت. نمونه‌برداری از لحظه تفریخ شروع شد که در 12 روز ابتدایی به صورت روزانه، از روز 12 تا روز 30 با فواصل یک روزه و از روز 30 تا روز 45 با فواصل دو روزه و از روز 45 تا روز 60 با فواصل 5 روزه و از روز 60 تا روز 80 با فواصل ده روزه صورت گرفت. نمونه‌ها در محلول بافر فسفاته فرمالدهید چهار تا 10 درصد تثبیت گردیدند. تهیه‌ی تصاویر با لوپمجهزبه دوربین کوداک6 مگاپیکسل،ازنیم‌رخ چپ انجام گرفت. اندازه‌ی طول پوزه، طول سر، طول تنه، طول دم، طول کل، قطر چشم، ارتفاع بدن با استفاده از نرم‌افزار ImageJ نسخه p1.44 از تصاویر استخراج شد.ریخت‌سنجی هندسی به روش لندمارک‌گذاری با استفاده از نرم‌افزارTpsDigنسخه 2.16 انجام شد. در ابتدا داده‌های مختصات لندمارک‌هابا استفاده از آنالیزGP[1] رویهمگذاری شدند و تغییرات شکلی در طی رشد به صورت شبکه‌ی تغییرات شکلی[2] توسط نرم‌افزارTpsregترسیم شد،همبستگی بین متغیرهای شکلی و طول کل با استفاده از آزمون همبستگی در نرم‌افزار PAST مورد بررسی قرار گرفت. در آنالیز تجزیه به مولفه‌های اصلی، تغییرات وابسته به مولفه‌های جدید انتخاب و خط سیر رشد با رسم محور RWA (بعنوان توصیف کننده شکل بدن) در برابر طول کل ترسیم شد.شکل میانگین شبکه‌ی تغییرات شکلی مربوط به آنها برای هر گروه سنی با استفاده از نرم‌افزار TPS Splineمحاسبه شد. به منظور خوشه بندی شکل بدن بین گروه‌های سنی آنالیز خوشه ای با استفاده از الگوریتم Wardانجام شد آزمون چند متغیره با استفاده از داده‌های تبدیل و استاندارد شده به منظور بررسی معنی‌دار بودن یا نبودن اختلافات موجود در صفات آنتوژنیک استفاده شد. نتایج نشان داد آلومتری رشد همه نواحی مورد بررسی بدن ماهی کلمه به جز ناحیه تنه و قطر چشم در طی مراحل اولیه رشدی مثبت است. تغییرات ضرایب رشد نیز سه نقطه عطف را در روزهای سوم و سی‌ام و چهل و یکم پس از تفریخ نشان دادند. بر طبق نتایج آلومتری چند متغیره، ارتفاع بدن و طول پوزه بیشترین ضریب رشد را داشتند. بر طبق نتایج RW، تغییرات عمده‌ای در مناطق تعیین شده یعنی سر و تنه و دم رخ داده است. روند تغییرات RW1 به RW2 و PC1 به PC2 سه گروه شکلی را نشان می‌دهد. بر اساس آزمون پراکندگی اقلیدسی واردز[3] چهار مرحله اصلی بر پایه تغییرات شکلی در دوران زندگی ماهی کلمه از روز صفر تا روز هشتاد پس از تفریخ بدست آمد. بر اساس آزمونCVAسه گروه شکلی که بیان‌گر تغییر شکل ماهی کلمه در طول رشد است و صفات موثر در این روند تغییر مربوط به لندمارک‌های y8, y6 و y9 بر روی محور یک و x1, x6,x7, x8 بر روی محور دو است لندمارک 7 مربوط به ناحیه دمی و لندمارک 6 و 8 مربوط به ناحیه تنه و لندمارک 9 مربوط به ناحیه سر است که بیان کننده افزایش ارتفاع بدن و تغییر شکل بدن دوکی به پهن می‌باشد و افزایش طول پوزه برای تحتانی شدن دهان و پیدا کردن شکل کارآمد برای کف‌زی‌خواری است. تغییرات شکلی استخراجی از TPS Spline حاکی از آن است که تغییرات لندمارک‌های پیکره نه لندمارکی تغییراتی را به وضوح در ناحیه سر، پوزه، دم و ارتفاع بدن شاهد هستیم که در نهایت ما تغییر شکل و روند تبدیل شدن از یک ماهی با شکل کشیده به یک ماهی با ارتفاع بدن بالا را به راحتی می‌بینیم.
فصل اول
مقدمه و کلیات
1-1- كلیات
افزایش تقاضا برای غلات، حبوبات،مواد پروتئینی و غیره و مسائل محیط زیست از قدیم وجود داشته ودر حال حاضر شدت بیشتری یافته است. با این همه تا یک قرن قبل،اقداماتی که موجب برهم زدن نظام طبیعی محیط زیست شود چندان زیاد نبود. دگرگونی‌های اکولوژیک هنگامی فزونی گرفت که برتعداد جمعیت آدمی وتمرکز وی در نقاط محدود افزوده شد ومیزان تقاضای سرانه ودرنتیجه نیاز بیشتراجتماعات انسانی به منابع طبیعی افزایش یافت.با پیدایش و توسعه صنعت، سپس انقلاب صنعتی و تولید فرآورده‌های مختلف کیفیت زندگی آدمی به نحو بی‌سابقه‌ای بهبود یافت وآدمی در راه یک زندگی بهتر و مرفه‌ترقدم نهاد.ولی انقلاب درصنعت وهدف،سبب پیدایش تدریجی مسائل ومشکلات محیطی گردید.منشاء اصلی این مسائل،کاهش روز افزون منابع طبیعی و ایجاد انواع آلودگی‌ها در محیط است. درحال حاضر،تقاضای سرانه افراد کره‌ی زمین خیلی بیشتر از رشد تولید منابع طیبعی است، به طوری که منابع و مواد اولیه تجدید‌پذیر رو به کاهش گذاشته است ویا روز به روز از دسترس دور می‌گردند. مصرف سوخت‌های فسیلی نسبت به دوران قبل از انقلاب صنعتی افزایش پیدا کرده و موجب دگرگونی‌ها و بحران‌هایی شده است. بهره‌گیری بیش از حد و بدون برنامه از اکوسیستم‌های طبیعی منجر به نابودی منابع طبیعی وسرانجام گسیختگی نظام اکولوژیک می‌شود. ازسوی دیگر محیط زیست تحت فشار انبوه فضولات ناشی از مواد مصرفی و دور ریختنی قرار می‌گیرد که هر چند با عمل تصفیه خود به خود[1] طبیعت هضم و جذب می‌شود. ولی تجمع و انباشتگی وتجزیه ناپذیری برخی از مواد سرانجام محیط را دچار آلودگی می‌کند زیرا کهاکوسیستم جهانی بسته ومحدود است و بی‌انتها نمی‌باشد. دگرگونی‌های اکولوژیک در محیط زیست رابطه‌ی کاملا مستقیمی با بهره‌گیری مفرط از منابع طبیعی دارد و باید ادامه عملیات استفاده و استخراج از این منابع تحت کنترل درآید. منابع طبیعی در ابتدا نامحدود تصور می‌شد وترس از پایان یافتن یا کمبود آنها در میان نبود ولی با استفاده روز افزون از منابع طبیعی برای رفع نیاز‌های تکنولوژیکی، فکر نامحدود بودن این منابع باطل از آب درآمد. ازآنجا که قطع جریان پیشرفت ممکن است نتایج وخیم وحتی فاجعه آمیز را داشته باشد، واز طرفی زیر بنای اقتصادی و جریان پیشرفت در گرو منابع طبیعی است، توجه خاص در امر بهره‌برداری از منابع موجود با اصلاح تکنیک‌ها و اجرای برنامه‌های وسیع صرفه جویی الزام‌آور شد ومعلوم گردیدکه در زمینه استفاده از منابع طبیعی باید شیوه‌ای اختیار کنیم که از حداقل منابع به حداکثر استفاده شود. منابع طبیعی را عموما به دو دسته تقسیم می‌کنند: قابل تجدید مانند جنگل، مرتع، ماهی، حیوانات شکاری غیرقابل تجدید مانند زغال سنگ، نفت، گازطبیعی و کانی‌های دیگر. انسان فقط در صورتی می‌تواند از لحاظ تامین نیازمندی‌های دائمی خود از منابع طبیعی مطمئن گردد که تعداد جمعیت و میزان تقاضا‌های دائمی خود را در سطح متعادلی نگه دارد تا گردش مواد در موجود زنده وخاک به همان سرعتی باشد که مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زمان حاضر که براثر رشد اقتصادی و ازدیاد جمعیت روز به روز برمیزان مصرف و احتیاجات انسان افزوده می‌شود، حفاظت از منابع طبیعی اهمیت دارد مثلا هم اکنون براثر چرای مفرط و به کار بردن روش‌های غلط کشاورزی بسیاری از مزارع سرسبز و حاصلخیز به صحرا‌های بایر و بی‌استفاده تبدیل شده است. رود بزرگ راین چنان آلوده شده که برگشت به حالت اول آن تقریبا امکان پذیر نیست. منبع ماهی موجود در رودخانه‌هاو دریا‌ها نیز روز به روز کاهش می‌یابند و این منبع عظیم تولید پروتئین در جهان به نابودی کشیده می‌شود. خوشبختانه در حال حاضر برنامه‌‌هایی برای حفاظت ازنسل ماهی‌ها و جلوگیری ازآلودگی‌هایی که چنین شکلی را بوجود می‌آورند دربیشترکشورهای جهان دردست تهیه واجراست. از بدو تاریخ، ماهیان به عنوان غذای برای جمعیت انسانی مورد توجه بوده‌اند. گفته می‌شود که ماهیگیری یکی از مشاغل قدیمی نوع بشر بوده است و مدارکی وجود دارد که چینی‌های باستانی روش پرورش ماهی را مدت‌ها قبل از میلاد مسیح می‌دانستند. با این وجود مطالعات علمی ماهیان تاریخ کهنی ندارد. در واقع تا قبل از قرن هجدهم میلادی هیچ گونه مطالعه‌ای وجود نداشته، تا اینکه در این زمان عوامل مختلفی موجب شروع ماهی شناسی و مطالعه علمی ماهیان گردید. از ابتدای قرن بیستم تحقیقات ماهی‌شناسی در زمینه‌های اساسی ذیل توسعه پیدا نموده که عبارتنداز: ١ـ طبقه‌بندی و پراکنش٢ـ کالبدشناسی٣ـ فیزیولوژی و بیو‌شیمی٤ـ آسیب شناسی٥ـ ساختار و پویایی جمعیت٦ـ تکامل وژنتیک٧ـ حفاظت. این حقیقت به نحوی شناخته شده است که دانش زیست‌شناسی ماهیان بخصوص در شکل شناختی، روابط طول و وزن، فاکتور رشد، تولیدمثل، غذا وعادت‌های غذایی و… بسیارمهم بوده و نه تنها در بالا بردن آگاهی‌های دانشگاهی ما حائز اهمیت است بلکه استفاده از آن درافزایش کارایی فناوری برای موسسات شیلاتی به جهت پیشرفت مدیریت خردمندانه پرورش ماهیان نیز بسیار مهم می‌باشد. ماهیان اهمیت زیادی در زندگی انسان دارند و از منابع طبیعی مهم پروتئینی به شمار می‌آیند. آنها برخی ازفرآورده‌های مفید دیگری را تأمین می‌کنند، همچنین در درآمد اقتصادی برخی ملل نقش دارند.کاهش تدریجی ذخایر ماهیان تجاری ناشی از بهره‌برداری بیش ازحد آنهاست و تغییرات موجود در زیستگاه آنها یکی از دلایل مهم لزوم علم زیست‌شناسی ماهی است (عادلی، 1378).
تعداد صفحه : 105
قیمت : 14700تومان
